קאווע שטיבל

חשוב'ע חברים,
כאטשיג איך בין נישט קיין חסידישער איד פרוביר איך (אלס אן אקאדעמיקער) צו פארשטיין די חסידישע געזעלשאפט און (אלס לינגוויסט) בעסער צו פארשטיין די אידישע שפראך ווי זי ווערט היינט גענוצט אין דעם חסידישן ציבור. וויל איך אייך פרעגן: וויפל פון אייך שפירן אז קאווע שטיבל האט געשפילט א ראלע אין דעם וואס איר שרייבט היינט אידיש, אדער אין דעם וואס איר קענט בעסער די כללים פון אידישער גראמאטיק און אויסלייג? אויב קענט איר מיר געבן א קאנקרעטן משל פון א גראמאטישן כלל אדער פרינציפ אדער אויסלייג-ענין וואס איר קענט היינט בעסער אדאנק אייער שרייבן/ליינען תגובות אויף ק"ש וואלט איך געווען זייער דאנקבאר צו הערן פון אייך. ש'כוח!

לאשיצער האט געשריבן:חשוב'ע חברים,
כאטשיג איך בין נישט קיין חסידישער איד פרוביר איך (אלס אן אקאדעמיקער) צו פארשטיין די חסידישע געזעלשאפט און (אלס לינגוויסט) בעסער צו פארשטיין די אידישע שפראך ווי זי ווערט היינט גענוצט אין דעם חסידישן ציבור. וויל איך אייך פרעגן: וויפל פון אייך שפירן אז קאווע שטיבל האט געשפילט א ראלע אין דעם וואס איר שרייבט היינט אידיש, אדער אין דעם וואס איר קענט בעסער די כללים פון אידישער גראמאטיק און אויסלייג? אויב קענט איר מיר געבן א קאנקרעטן משל פון א גראמאטישן כלל אדער פרינציפ אדער אויסלייג-ענין וואס איר קענט היינט בעסער אדאנק אייער שרייבן/ליינען תגובות אויף ק"ש וואלט איך געווען זייער דאנקבאר צו הערן פון אייך. ש'כוח!

איך האב מיר געלערנט ווען מען נוצט "אין" און ווען "און." אויך ביילייפיג ווען מען נוצט א פיריעד און ווען א קאמע.

א גוטן הרב לאשיצער. איך שרייב שוין כמעט נישט דא, אבער איינער האט מיר צוגעשיקט דעם לינק, האב איך מחליט געווען צו ענטפערן. מיר האט קאווע שטיבל נישט נאר אויסגעלערנט שרייבן יידיש, ספעלן, גראמאטיק, נאר די גאנצע היברו קיבאורד האב איך נישט געקאנט בעפאר כ'בין אהער אנגעקומען. דא האב איך מיך אויסגעלערנט וויאזוי צו ספעלן יידיש, טאקע די און\אין חילוק, און נאך אסאך וואס איך געדענק אליינס נישט. גיי צוריק צו מיינע ערשטע תגובות אין 2012 וועסטו זען אז כ'האב געספעלט ווי א באבע. (באבעס, נעמט עס נישט פערזענליך, איר שרייבט זייער גוט, ס'איז נאר אזא אויסווארט. כבודכן במקומן מונחת.)

כ'האב פונקט געשמיעסט מיט חבירים פאריגע וואך וועגן דעם עדיוקעישען YAFFED סומאטוכע, האב איך געזאגט אז נישט נאר לערענט מען נישט אויס ענגליש, נאר ניטאמאל תורה, יידישקייט, און די יידישע שפראך לערענט מען אויס. פון מיין כיתה אין ישיבה קען איך נישט ציילן דריי וואס קענען שרייבן א סענטענס (זאץ?) גראמאטיש אויסגעהאלטן אין עני שפראך. נישט יידיש, נישט ענגליש, נישט לשון קודש.

אויב איך מעג פרעגן, פארוואס פרעגט איר די שאלה?

געפילטע פיש האט געשריבן:אויב איך מעג פרעגן, פארוואס פרעגט איר די שאלה?

איך ארבעט יעצט אויף א לינגוויסטישן ארטיקל איבער דער שפראך פון ק"ש. איך האב אויסגעפארשט א קליינעם פרט פון אידישן ווערטער-סדר (וואס איך קען אייך שפעטער אויסזאגן) און באמערקט, דורך א סטאטיסטישן אנאליז, אז וואס לענגער מ'שרייבט אויף ק"ש אלץ מער ניצט מען א קאנסערוואטיווע (אייראפעיש-אידישע) גראמאטישע פארמע. איך וועל גערן שטעלן א לינק אדער PDF ווען דער ארטיקל וועט זיין פארטיק. דערווייל זוך איך עווידענץ אז ק"ש איז א פלאץ וואו נארמעס פון שרייבן אידיש פארשפרייטן זיך צווישן שרייבער, באוואוסטזיניג צי אונטערבאוואוסטזיניג. צי מעג איך, מיין אייער רשות [tag]געפילטע פיש[/tag], ציטירן פון אייער תגובה אין מיין ארטיקל?

אויב כ׳מעג פרעגן, וואס מיינסטו ״אלץ מער נוצט מען א קאנסערוואטיווע (אייראפעיש-אידישע) גראמאטישע פארמע״, כלומר, וואס זענען די אינגער שרייבער קודם און וואס איז זייער עוועלוציע לויט דעם אנאליז?

אויכעט, איז די זעלבע אנאליז גילטיג אויף אונזער שוועסטער סייט אייוועלט?

עס איז מיר שווער צו געבן אן קאנקרעטע ביישפיל אבער דאס ערשטע מאל וואס איך האב מיר געדארפט ספראווען מיט שרייבן א פאראגראף אויף יידיש איז געווען אויף קאווע שטיבעל

אגב אויב זיכט איהר אפצושאצן יידיש ביים חסידישן ציבור איז לכאורה אייוועלט מער געאייגענט פאר דעם ווייל עס רעפרעזענטירט די ברייטערע ציבור נישט נאר איין סארט אזוי ווי אויף קאווע שטיבעל

mevakesh האט געשריבן:אגב אויב זיכט איהר אפצושאצן יידיש ביים חסידישן ציבור איז לכאורה אייוועלט מער געאייגענט פאר דעם ווייל עס רעפרעזענטירט די ברייטערע ציבור נישט נאר איין סארט אזוי ווי אויף קאווע שטיבעל

אויב דו מיינסט דייווערסיטי איז ק"ש די ברייטערע און אייוועלט פון איין סארט.

לאשיצער האט געשריבן:חשוב'ע חברים,
כאטשיג איך בין נישט קיין חסידישער איד פרוביר איך (אלס אן אקאדעמיקער) צו פארשטיין די חסידישע געזעלשאפט און (אלס לינגוויסט) בעסער צו פארשטיין די אידישע שפראך ווי זי ווערט היינט גענוצט אין דעם חסידישן ציבור. וויל איך אייך פרעגן: וויפל פון אייך שפירן אז קאווע שטיבל האט געשפילט א ראלע אין דעם וואס איר שרייבט היינט אידיש, אדער אין דעם וואס איר קענט בעסער די כללים פון אידישער גראמאטיק און אויסלייג? אויב קענט איר מיר געבן א קאנקרעטן משל פון א גראמאטישן כלל אדער פרינציפ אדער אויסלייג-ענין וואס איר קענט היינט בעסער אדאנק אייער שרייבן/ליינען תגובות אויף ק"ש וואלט איך געווען זייער דאנקבאר צו הערן פון אייך. ש'כוח!

אין חסידיש אידיש זאגט מען אויסלערנען

כ'ווייס אפילו נישט ווי אנצוהויבן ענטפערן די פראגע און וואס די ערפארונג אויף קאווע שטיבל באדייט, נישט בלויז איבער שרייבן נאר פשוט איבער די וועלט אויסקוק אין ידיעה און מושג אין סיי וועלכע טעמע. זאגן אז דאס פלאץ שארפט אויס גראמאטיש און שפראך איז א פרט, מיך האט עס פשוט געגעבן צו באקענען מיט א וועלט פון טערמינען, מושגים, יסודות, היסטארישע פאקטן, אלערליי ידיעות, ממש א וועלט.
איך געדענק נאך ווי היינט דאס ערשטע מאל כ'האב געזען דאס ווארט אנעקדאט, און א שמועס איבער אן אנעקדאטישע ראי' און כ'האב פשוט נישט פארשטאנען קיין ווארט, ביז כ'האב באקומען אן אנונג אין די מינדעסטע לאגיק און וויאזוי א געזעצטע שמועס דארף גיין און וואס מיינט אן ארגומענט און וואס נישט.
כ'וואלט נישט מגזם געווען אז מיין ערפארונג אויף קאווע שטיבל איז געווען כמעט ווי נאכאמאל געבוירן ווערן, אפגערעדט ווען ס'קומט צו שפראך איז עס געווען דאס ערשטע מאל וואס כ'האב געקענט נעמען די פעדער אין דער האנט אריין און שרייבן א זאץ אויף א זאץ און אייגנטליך זיך באנוצן מיט מיין שרייבערישן טאלאנט.
ס'איז שרעקעדיג ווען איך טראכט אריין אין דער נקודה ווי אלס בחור אדער קינד האב איך נישט געהאט די מינדעסטע געלעגנהייט צו שרייבן אף פאראגראף אחד זיכער נישט אין דער עפנטליכקייט להנות בהם בני אדם.

ווי אנדערע ברענגען ארויס דא, איז א גרויסע עולם פין חסידישע אידן, זענען נישט געוואוינט צו שרייבן בכלל, ווייל מען האט מיט זיי נישט צופיל געלערנט שרייבען, נאר ליינען, ממילא האבן זיי א שווערע צייט צו קענען זיך ארויסברענגען ביים שרייבן.

אין בין זיכער אז אסאך שרייבערס דא געדענקען זייערע ערשטער תגובות ווי שווער עס איז אנגעקומן.

אבער דער לאשיצער זוכט לכאורה נישט דאס, ער האלט עפעס אז אפילו איינער וואס קען שוין שרייבן, טאמער ווערט ער א שרייבער דא, טוישט זיך זיין מהלך הכתיבה. און אויף דעם איז מיין תשובה, אויסדריקליך נישט, מיין מהלך איז געבליבן די זעלבע לאורך פין אלע מיינע ניקס דא.

אישתישבי האט געשריבן:ווי אנדערע ברענגען ארויס דא, איז א גרויסע עולם פין חסידישע אידן, זענען נישט געוואוינט צו שרייבן בכלל, ווייל מען האט מיט זיי נישט צופיל געלערנט שרייבען, נאר ליינען, ממילא האבן זיי א שווערע צייט צו קענען זיך ארויסברענגען ביים שרייבן.

אין בין זיכער אז אסאך שרייבערס דא געדענקען זייערע ערשטער תגובות ווי שווער עס איז אנגעקומן.

אבער דער לאשיצער זוכט לכאורה נישט דאס, ער האלט עפעס אז אפילו איינער וואס קען שוין שרייבן, טאמער ווערט ער א שרייבער דא, טוישט זיך זיין מהלך הכתיבה. און אויף דעם איז מיין תשובה, אויסדריקליך נישט, מיין מהלך איז געבליבן די זעלבע לאורך פין אלע מיינע ניקס דא.

גראדע ליינט זיך דיין ערשטע תגובה היבש קינדעריש, און האט פילע עקסקלעמעישאן מארקס.
איך ווייס נישט אויב איר זענט פשוט עלטער געווארן, אדער אויב דאס האט מיט קאווע שטיבל.

אבי גערעדט.

איך האב זיכער גע'ענדערט מיין וועג פון שרייבען. ביז קאוועשטיבעל האב איך נישט געליינט כמעט קיין אידיש, אחוץ אין אלטע ביכער, און דאס אויך נאר אביסל. ממילא איז מיין אויסלייג געווען מער פארצייטיש. איך האב אויך פיהל געשריבען דעמאלס אין א וועג וואס איז קענטיג אז איך טייטש איבער אין קאפ פון לשוה"ק אדער ענגליש. געוויסע האבען מיר מעורר געווען אויף געוויסע גרייזען וואס איז געווארען ביי מיר איינגעבאקען, און די זאכען האבען זיך געטוישט.

טאמער דו ביסט שוין דא, [tag]לאשיצער[/tag], וואלט איך זייער געוואלט א ווערטער בוך פאר פארצייטישער אידיש. איך ליין געוויסע ביכער, און זיי האבען דארט ווערטער וואס מ'נוצט נישט היינט בכלל, מאנכע קומען פון פויליש אדער רוסיש, און מאנכע האבען א פארגרייזטע אויסלייג און עס איז זייער שווער געוואויר צו ווערן וואס זיי מיינען. טאמער מ'וואלט גע'עפענט אן אשכול דערוועגן, וואלסטו דארט רעאגירט?

אישתישבי האט געשריבן:ווי אנדערע ברענגען ארויס דא, איז א גרויסע עולם פין חסידישע אידן, זענען נישט געוואוינט צו שרייבן בכלל, ווייל מען האט מיט זיי נישט צופיל געלערנט שרייבען, נאר ליינען, ממילא האבן זיי א שווערע צייט צו קענען זיך ארויסברענגען ביים שרייבן.

אין בין זיכער אז אסאך שרייבערס דא געדענקען זייערע ערשטער תגובות ווי שווער עס איז אנגעקומן.

אבער דער לאשיצער זוכט לכאורה נישט דאס, ער האלט עפעס אז אפילו איינער וואס קען שוין שרייבן, טאמער ווערט ער א שרייבער דא, טוישט זיך זיין מהלך הכתיבה. און אויף דעם איז מיין תשובה, אויסדריקליך נישט, מיין מהלך איז געבליבן די זעלבע לאורך פין אלע מיינע ניקס דא.

ס'דא די וואס פראבירן זיך כסדר צו לערנען, דערנאך איז דא די וואס ווייסן אז זיי ווייסן שוין אלעס.....

ס'איז מיר א חידוש אז אסאך דא האבן געוויסט אזוי ווייניג אז זיי האבן ניטאמאל געקענט מבחין זיין ציווישן אין און און, אבער ס'גיבט חיזוק ווען מ'זעהט אז אפי' אן א גוטע חינוך קען מען אויסוואקסן א געפילטע פיש.

מיין צוויי צענט. די גערעדטער אידיש איז מער א מיקס מיט די היינטיגע ענגליש, און ווען ס'קומט עס ארויסצושרייבן איז א אידישע אויסלייג ווערט עס פראבלעמאטיש, דערפאר איז אין א וועג אסאך גרינגער מיט די צייט צו לערנען די אויטענטישע אידישע ווערטער וואס לייגן זיך אויס בעסער אויף א געשריבענע אידיש.

לאשיצער האט געשריבן:

געפילטע פיש האט געשריבן:אויב איך מעג פרעגן, פארוואס פרעגט איר די שאלה?

איך ארבעט יעצט אויף א לינגוויסטישן ארטיקל איבער דער שפראך פון ק"ש. איך האב אויסגעפארשט א קליינעם פרט פון אידישן ווערטער-סדר (וואס איך קען אייך שפעטער אויסזאגן) און באמערקט, דורך א סטאטיסטישן אנאליז, אז וואס לענגער מ'שרייבט אויף ק"ש אלץ מער ניצט מען א קאנסערוואטיווע (אייראפעיש-אידישע) גראמאטישע פארמע. איך וועל גערן שטעלן א לינק אדער PDF ווען דער ארטיקל וועט זיין פארטיק. דערווייל זוך איך עווידענץ אז ק"ש איז א פלאץ וואו נארמעס פון שרייבן אידיש פארשפרייטן זיך צווישן שרייבער, באוואוסטזיניג צי אונטערבאוואוסטזיניג. צי מעג איך, מיין אייער רשות [tag]געפילטע פיש[/tag], ציטירן פון אייער תגובה אין מיין ארטיקל?

ס'קען זיין אז שרייבן דא מאכט נוצן אן אנדערע גראמאטישע פארמע, אבער פאר מיר פערזענליך, און אסאך אנדערע איז שרייבן דא וואס גיבט אונז בכלל עפעס א גראמאטישן פארמע!

איבער ציטירן וואס כ'האב געזאגט, קיין פראבלעם האב איך נישט דערמיט, נאר א חבר וואס האט געזען מיין תגובה דא נעכטן איז צוריקגעגאנגען, און איבערגעלייענט מיינט ערשטע תגובות דא, און ער טענה'ט אז להד"ם*, אז כ'האב שוין געשריבן גוט פונעם אנהויב. איך געדענק אבער אז כ'בין נאכנישט געווען גוט, סא האיך יתקיימו שניהם? כ'קלער אז ס'פלעגט מיר נאר נעמען לענגער צו שרייבן ווייל יעדע צווייטע ווארט האב איך געדארפט סוירטשן און נאכזוכן די ריכטיגע אויסלייג. אבער פון מיין זייט, ציטיר אוועק. (דאס איז א פובליק פארום, כ'ווייס נישט אויב ס'פעלט אויס צו בעטן רשות)

___

*ר"ת לא היו דברים מעולם, א גמרא לשון אויף לייקענען אלעס.

קורקלענד האט געשריבן:

אישתישבי האט געשריבן:ווי אנדערע ברענגען ארויס דא, איז א גרויסע עולם פין חסידישע אידן, זענען נישט געוואוינט צו שרייבן בכלל, ווייל מען האט מיט זיי נישט צופיל געלערנט שרייבען, נאר ליינען, ממילא האבן זיי א שווערע צייט צו קענען זיך ארויסברענגען ביים שרייבן.

אין בין זיכער אז אסאך שרייבערס דא געדענקען זייערע ערשטער תגובות ווי שווער עס איז אנגעקומן.

אבער דער לאשיצער זוכט לכאורה נישט דאס, ער האלט עפעס אז אפילו איינער וואס קען שוין שרייבן, טאמער ווערט ער א שרייבער דא, טוישט זיך זיין מהלך הכתיבה. און אויף דעם איז מיין תשובה, אויסדריקליך נישט, מיין מהלך איז געבליבן די זעלבע לאורך פין אלע מיינע ניקס דא.

ס'דא די וואס פראבירן זיך כסדר צו לערנען, דערנאך איז דא די וואס ווייסן אז זיי ווייסן שוין אלעס.....


.

אפילו די פארשטייסט נישט מיין כוונה, אדער פארדרייסטו וויסענדיג, עם כל זה ouch

ליטוואק פון בודאפעסט האט געשריבן:איך האב זיכער גע'ענדערט מיין וועג פון שרייבען. ביז קאוועשטיבעל האב איך נישט געליינט כמעט קיין אידיש, אחוץ אין אלטע ביכער, און דאס אויך נאר אביסל. ממילא איז מיין אויסלייג געווען מער פארצייטיש. איך האב אויך פיהל געשריבען דעמאלס אין א וועג וואס איז קענטיג אז איך טייטש איבער אין קאפ פון לשוה"ק אדער ענגליש. געוויסע האבען מיר מעורר געווען אויף געוויסע גרייזען וואס איז געווארען ביי מיר איינגעבאקען, און די זאכען האבען זיך געטוישט.

טאמער דו ביסט שוין דא, [tag]לאשיצער[/tag], וואלט איך זייער געוואלט א ווערטער בוך פאר פארצייטישער אידיש. איך ליין געוויסע ביכער, און זיי האבען דארט ווערטער וואס מ'נוצט נישט היינט בכלל, מאנכע קומען פון פויליש אדער רוסיש, און מאנכע האבען א פארגרייזטע אויסלייג און עס איז זייער שווער געוואויר צו ווערן וואס זיי מיינען. טאמער מ'וואלט גע'עפענט אן אשכול דערוועגן, וואלסטו דארט רעאגירט?

דאס איז א געוואלדיגער פלאן, נעכטן בשעת'ן לייענען א ביכל פין אמאהל האב איך געזעהן פיל ווערטער וואס מען ניצט נישט היינט, און דערפאר איז שווער צו פארשטיין.

ביבער האט געשריבן:

לאשיצער האט געשריבן:חשוב'ע חברים,
כאטשיג איך בין נישט קיין חסידישער איד פרוביר איך (אלס אן אקאדעמיקער) צו פארשטיין די חסידישע געזעלשאפט און (אלס לינגוויסט) בעסער צו פארשטיין די אידישע שפראך ווי זי ווערט היינט גענוצט אין דעם חסידישן ציבור. וויל איך אייך פרעגן: וויפל פון אייך שפירן אז קאווע שטיבל האט געשפילט א ראלע אין דעם וואס איר שרייבט היינט אידיש, אדער אין דעם וואס איר קענט בעסער די כללים פון אידישער גראמאטיק און אויסלייג? אויב קענט איר מיר געבן א קאנקרעטן משל פון א גראמאטישן כלל אדער פרינציפ אדער אויסלייג-ענין וואס איר קענט היינט בעסער אדאנק אייער שרייבן/ליינען תגובות אויף ק"ש וואלט איך געווען זייער דאנקבאר צו הערן פון אייך. ש'כוח!

אין חסידיש אידיש זאגט מען אויסלערנען

ביבער:מ'קען אייגנטליך נוצן ביידע לשונות. אויב מ'ווילל א ביסל חקרנ'ען קענמען מאכן א שטיקל חילוק צווישן ..."איינלערנען" און "אויסלערנען". ביי די צווייטע פאל נוצט מען ווען מ'לערנט זיך אויס עפעס שנעלל (על רגל אחת). און ביי די ערשטע פאלל, איז ווען ס'איז א לענגערע פראצעס. און ס'נעמט צייט ביז מ'לערנט זיך איין וויאזוי צו שרייבן לויט גראמאטיק...!

ליטוואק פון בודאפעסט האט געשריבן:טאמער דו ביסט שוין דא, [tag]לאשיצער[/tag], וואלט איך זייער געוואלט א ווערטער בוך פאר פארצייטישער אידיש. איך ליין געוויסע ביכער, און זיי האבען דארט ווערטער וואס מ'נוצט נישט היינט בכלל, מאנכע קומען פון פויליש אדער רוסיש, און מאנכע האבען א פארגרייזטע אויסלייג און עס איז זייער שווער געוואויר צו ווערן וואס זיי מיינען. טאמער מ'וואלט גע'עפענט אן אשכול דערוועגן, וואלסטו דארט רעאגירט?

מיטן גרעסטן פארגעניגן

berlbalaguleh האט געשריבן:

ביבער האט געשריבן:

לאשיצער האט געשריבן:חשוב'ע חברים,
כאטשיג איך בין נישט קיין חסידישער איד פרוביר איך (אלס אן אקאדעמיקער) צו פארשטיין די חסידישע געזעלשאפט און (אלס לינגוויסט) בעסער צו פארשטיין די אידישע שפראך ווי זי ווערט היינט גענוצט אין דעם חסידישן ציבור. וויל איך אייך פרעגן: וויפל פון אייך שפירן אז קאווע שטיבל האט געשפילט א ראלע אין דעם וואס איר שרייבט היינט אידיש, אדער אין דעם וואס איר קענט בעסער די כללים פון אידישער גראמאטיק און אויסלייג? אויב קענט איר מיר געבן א קאנקרעטן משל פון א גראמאטישן כלל אדער פרינציפ אדער אויסלייג-ענין וואס איר קענט היינט בעסער אדאנק אייער שרייבן/ליינען תגובות אויף ק"ש וואלט איך געווען זייער דאנקבאר צו הערן פון אייך. ש'כוח!

אין חסידיש אידיש זאגט מען אויסלערנען

ביבער:מ'קען אייגנטליך נוצן ביידע לשונות. אויב מ'ווילל א ביסל חקרנ'ען קענמען מאכן א שטיקל חילוק צווישן ..."איינלערנען" און "אויסלערנען". ביי די צווייטע פאל נוצט מען ווען מ'לערנט זיך אויס עפעס שנעלל (על רגל אחת). און ביי די ערשטע פאלל, איז ווען ס'איז א לענגערע פראצעס. און ס'נעמט צייט ביז מ'לערנט זיך איין וויאזוי צו שרייבן לויט גראמאטיק...!

שיינער פשעטל אבער מען זאגט נישט איינלערנען.

אויסמאכן און איינמאכן איז צוויי אנדערע ווערטער.
און טאמער זאל איינער רופען איינגעמאכטס, אויסגעמאכטס, וועט ער נישט קענען טרעפען קיין קונים.
ווי אויך, איז נישט קיין גרויסע חילוק ווער עס טוט דא אויספירן, ווייל טאמער לאשיצער געווינט, טוט ער איינפירן.

איך מיין אז כ'האב טאקע געדארפט זאגן "אויסלערנען".
אויסלערנען זיך הייסט לערנען לערנען לערנען ביז מ'לערנט זיך עפעס אויס.
איינלערנען זיך הייסט דער פראצעס. אז איינער גייט מאכן אן עקזאמען אין עפעס א פרעמדער שפראך מוז ער זיך איינלערנען א לאנגע ריי ווערטער, ער זאל וויסן דעם באדייט פון יעדן ווארט.
אז איינער א ק"ש שרייבער רעכנט אויס אלע כללים פון דער אידישער גראמאטיק (וואס דאס איז נישט מעגליך) קען אן אנדערער זיך איינלערנען די רשימה כללים.
אזוי פארשטיי איך דעם חילוק (אבער אידיש איז נישט מיין ערשטע שפראך).

וואס כ'געדענק אויף די מינוט, איז אז כ'פלעג נישט נוצן קיינע פעריאדס אינמיטן א פאראגראף, און כ'פלעג ממלא זיין אסאך ווערטער מיט א ה"ה. (וצ"ע* ממ"ש ברכות זאגן פיר קינדער.)

פון כוכב'ס נקודה איז דאך אפגערעדט; ביים זמן שבת האט ער אנידערגעלייגט די לולקע, און געשריגען שבת! ער איז ארויף אויבן** און איך בין געבליבן אונטן.

--------
* ו'צריך ע'יון. א לומדיש לשון איבער אן ערוועקטע פראגע.

** דא איז נישט שייך דער אקספארד קאממע?

און אז דו רעדסט פון ערשטע שפראכן, כאפ איך מיר אז כ'האב צוויי: אידיש אין רעדן, און לשוה"ק אין שרייבן.