קאווע שטיבל

עס באדערט מיך שוין לאנג און איך בין קיינמאל נאכנישט ארויס געקומען קלאר, לפי אלע טעמים אויף בריאת העולם און פארוואס די אייבערשטער וויל אונז זאל מען טוהן מצוות קומט לכאורה אויס אז די אייבערשטער האט געדארפט ערפילען עפעס א חסרון זיינע כביכול וואס דורך בריאת העולם און דורך אינזער מצוות ווערט דאס ערפילט, ווי למשל די טעם פון די רמח"ל להיטב מיינט אז ער האט עפעס וואס שטיפט עם כביכול צו טוהן גוטס און ער קען דאס נאר ערפילען דורך דעם וואס אונז גייען טוהן מצוות און ער גייט אונז געבען שכר, חסידות וויל מסביר זיין אז נתאווה הקב"ה להיות לו דירה בתחתונים איז מיינט דאס אויך לכאורה אז ער דארף ערפילען עפעס א תאווה,און ווי אזוי קען מען זאגען אויף ה' די כל יכול אז עפעס האט עם געפעהלט וואס ער האט געדארפט ערפילען מיט באשאפען דער וועלט און אונז מיט אונזער מצוות ערפילען מיר דאס??!(די תירוץ פון צומצום פארשטיי איך נישט ווייל הא גופא פארוואס האט ער זיך געוואלט מצמצם זיין?)
וקצרתי ועמוק הוא ודו"ק

איך האב קיינמאל נישט אנגעקוקט די זאך ווי, כאילו, מ'איז מסביר די סיבה מצד דעם 'אייבערשטן', דאס איז עפעס וואס ס'איז נישט מעגליך צו משיג זיין, די גאנצי שאלה איז כלפי "אונז", ודוק

דאס זאגט דער אברבנאל. ועיין בכל האשכול.

למעשה זעהסטו אבער אז פילע ראשונים
ואחרונים וספרי חסידות און ספעציעל ספרי חב"ד פראבירען יא מסביר צו זיין דעם רצון הבורא איז לכאורה איז יא דא א סיבה וואס מען וואלט ווען געדארפט קענען פארשטיין....

מי אני האט געשריבן:דאס זאגט דער אברבנאל. ועיין בכל האשכול.

בכל האשכול שם לא ראיתי מישהו שעומד על זה גופא, דאיזה סיבה שלא יהיה התכלית של בריאת העולם עדיין קשה האיך אומרים שיש איזה חסרון אצל הקב"ה?......

דאס טעקניקעלי זאגט דער אראפגעברענגטער רמב״ם דארט אין מו״נ (ח״ג פי״ג): אז מצד הקב״ה כביכול איז טאקע בעצם נישטא קיין תכלית לבריאת העולם, ווייל ס׳פעהלט אים כביכול גארנישט אויס.

מי אני האט געשריבן:דאס טעקניקעלי זאגט דער אראפגעברענגטער רמב״ם דארט אין מו״נ (ח״ג פי״ג): אז מצד הקב״ה כביכול איז טאקע בעצם נישטא קיין תכלית לבריאת העולם, ווייל ס׳פעהלט אים כביכול גארנישט אויס.

וואס מיינט דאס? ער האט עס באשאפען פלעין פאר פאן(כביכול)?

דארט אויבן איז דא עפעס וואס איז למעלה מהשגתנו ושכל האנושי. אונזער לאגיק און ראציאנאל זענען מושגים וואס ער האט באשאפען, ער איז נישט געבינדען צו די לאגיק וואס ער האט דיך צוגעטיילט.
יעצט, אונזער שכל זאגט אז ס'איז דא א תכלית אין די בריאה, צו צופרידנשטעלן די דאזיגע אינטואציע/לאגיק (ביידע) איז דא תירוצים, אבער די עכטע-סוף-פסוק-סיבה, איז נישט מעגליך צו פארשטיין, אילו ידעתיו הייתיו.

איך וויל צולייגן א געדאנק. דאס וואס מענטשן קלערן אז אויב דער באשאפער ''וויל'' עפעס קומט אויס אז עס איז ח''ו דא א חסרון פאר אים. לכאורה איז נישט דא פארן באשאפער אזא מין זאך ווי ''ווילן'', ווייל ווי נאר ער וויל עפעס איז עס שוין גלייך אויסגעפירט. דוקא אונז מענטשן וועלכע זענען צוגעבינדן צו די בריאה ''צייט'' קוקן עס אן ווי דער אייבישטער האט עפעס ''געווילט'' און ''ערפילט'' זיין רצון. אבער באמת איז זייער שווער צו זאגן אז עס זאל בכלל זיין א רצון ביים אייבישטן, וויבאלד עס איז נישט דא וואס זאל אפטיילן די רצון פונעם פועל יוצא.

כרם זית האט געשריבן:איך וויל צולייגן א געדאנק. דאס וואס מענטשן קלערן אז אויב דער באשאפער ''וויל'' עפעס קומט אויס אז עס איז ח''ו דא א חסרון פאר אים. לכאורה איז נישט דא פארן באשאפער אזא מין זאך ווי ''ווילן'', ווייל ווי נאר ער וויל עפעס איז עס שוין גלייך אויסגעפירט. דוקא אונז מענטשן וועלכע זענען צוגעבינדן צו די בריאה ''צייט'' קוקן עס אן ווי דער אייבישטער האט עפעס ''געווילט'' און ''ערפילט'' זיין רצון. אבער באמת איז זייער שווער צו זאגן אז עס זאל בכלל זיין א רצון ביים אייבישטן, וויבאלד עס איז נישט דא וואס זאל אפטיילן די רצון פונעם פועל יוצא.

איז וואס מיינט נתאווה הקב"ה להיות לו דירה בתחתונים??

כרם זית האט געשריבן:איך וויל צולייגן א געדאנק. דאס וואס מענטשן קלערן אז אויב דער באשאפער ''וויל'' עפעס קומט אויס אז עס איז ח''ו דא א חסרון פאר אים. לכאורה איז נישט דא פארן באשאפער אזא מין זאך ווי ''ווילן'', ווייל ווי נאר ער וויל עפעס איז עס שוין גלייך אויסגעפירט. דוקא אונז מענטשן וועלכע זענען צוגעבינדן צו די בריאה ''צייט'' קוקן עס אן ווי דער אייבישטער האט עפעס ''געווילט'' און ''ערפילט'' זיין רצון. אבער באמת איז זייער שווער צו זאגן אז עס זאל בכלל זיין א רצון ביים אייבישטן, וויבאלד עס איז נישט דא וואס זאל אפטיילן די רצון פונעם פועל יוצא.

איז ווי אזוי קען מען מסביר זיין אז ער טוט זאכען אן קיין ווילען??

עוקר הרים האט געשריבן:

כרם זית האט געשריבן:איך וויל צולייגן א געדאנק. דאס וואס מענטשן קלערן אז אויב דער באשאפער ''וויל'' עפעס קומט אויס אז עס איז ח''ו דא א חסרון פאר אים. לכאורה איז נישט דא פארן באשאפער אזא מין זאך ווי ''ווילן'', ווייל ווי נאר ער וויל עפעס איז עס שוין גלייך אויסגעפירט. דוקא אונז מענטשן וועלכע זענען צוגעבינדן צו די בריאה ''צייט'' קוקן עס אן ווי דער אייבישטער האט עפעס ''געווילט'' און ''ערפילט'' זיין רצון. אבער באמת איז זייער שווער צו זאגן אז עס זאל בכלל זיין א רצון ביים אייבישטן, וויבאלד עס איז נישט דא וואס זאל אפטיילן די רצון פונעם פועל יוצא.

איז וואס מיינט נתאווה הקב"ה להיות לו דירה בתחתונים??

קודם כל יישר כח פארן אנהייבן אזא תוכנדיגע ''אשכול המאמין'' (ווערטער שפיל פון אשכול ה''כופר'').
דאס וואס דו פרעגסט, מען דארף וויסן ווי אזוי אפצולערנען די מדרש. קען זיין די מדרש רעדט כלפי די מענטשהייט אז מיר דארפן אויספירן מצוות ווי ''כאילו'' התאוה הקב''ה. אבער די אמתע סיבה פון תורה ומצות איז ''ווייל אזוי האט געדארפט זיין'' און פונקט ווי מיר פארשטייען נישט די קאנצעפט פון ''היה הוה ויהיה'' וויבאלד עס איז העכער פון אונזער באגריף. די זעלבע קענען מיר נישט פארשטיין פארוואס די וועלט מיט מענטשן האט געדארפט זיין.
אדרבה דאס איז נאר מיינע געדאנקן לאמיר עס אויסארבעטן בדיבוק חברים.

עוקר הרים האט געשריבן:

מי אני האט געשריבן:דאס טעקניקעלי זאגט דער אראפגעברענגטער רמב״ם דארט אין מו״נ (ח״ג פי״ג): אז מצד הקב״ה כביכול איז טאקע בעצם נישטא קיין תכלית לבריאת העולם, ווייל ס׳פעהלט אים כביכול גארנישט אויס.

וואס מיינט דאס? ער האט עס באשאפען פלעין פאר פאן(כביכול)?

ס'איז קלאר אז גאט האט באשאפן די וועלט פלעין פאר פאן אדער פאר די נישטיקייט, ווי ס'שטייט אין מדרש "לא ברא את העולם אלא לצחוק עליו", די אלע מדרשים און תורה'לעך פון נתאווה הקב"ה וכדומה קענען זיין משלים אדער כדי לשבר את האוזן.

רביה''ק זי''ע האט געשריבן:

עוקר הרים האט געשריבן:

מי אני האט געשריבן:דאס טעקניקעלי זאגט דער אראפגעברענגטער רמב״ם דארט אין מו״נ (ח״ג פי״ג): אז מצד הקב״ה כביכול איז טאקע בעצם נישטא קיין תכלית לבריאת העולם, ווייל ס׳פעהלט אים כביכול גארנישט אויס.

וואס מיינט דאס? ער האט עס באשאפען פלעין פאר פאן(כביכול)?

ס'איז קלאר אז גאט האט באשאפן די וועלט פלעין פאר פאן אדער פאר די נישטיקייט, ווי ס'שטייט אין מדרש "לא ברא את העולם אלא לצחוק עליו", די אלע מדרשים און תורה'לעך פון נתאווה הקב"ה וכדומה קענען זיין משלים אדער כדי לשבר את האוזן.

איר זאלט מיר מוחל זיין רבוה''ק איר מאכט אוועק די גאנצע בריאה. מכמה טעמים קען מען נישט לערנען אזוי ווי די זאגסט. און בכלל מקען ציען א פאררעלעל פון ''לצחק'' צו ''התאוה''.

אוודאי מאך איך אוועק די גאנצע בריאה. דערמאנסט מיר א גוט ווארט, נעכטן ביי הלל האמיר געזאגט "המשפילי לראות בשמים ובארץ" - גאט לאזט זיך אראפ צו קוקן אויף די הימל און אויף די ערד. הערסט א מעשה, אונז קוקן אן די בריאה ווי כאילו אונזער וועלט איז א גארנישט, ס'נאר א פרוזדור א דורכגאנג, די עולמות העליונים מלאכים שרפים ואופנים אה דאס איז שוין עפעס וואס איז ווערד אנצוקוקן. אונז דאכט זיך נאר אזוי ווייל אונז שטייען פון אונטן, דער באשעפער אבער וואס שטייט כאילו פון אויבן איז אלעס איין גרויסע דשאוק, המשפילי לראות בשמים ובארץ, די עולם השפל מיט די עולמות העליונים אינאיינעם איז איין גרויסע השפלה.

דאס וואס דו זאגסט וועגן ציען א פאראלעל צווישן לצחק און התאווה, מ'קען אויב מ'וויל, אבער מ'קען עס אבער אנקוקן אנדערש. אז איינער האט א תאוה מיינט עס אז ער פילט בעסער ווען ער ערפילט זיין תאוה, דאס קען מען אנקוקן ווי א חסרון אין איינער וואס דארף צו זיין די כל יכול. אז איינער טוט עפעס סתם פאר די נישטיקייט איז לאו דווקא אז ער מוז עס האבן, ער טוט עס סתם פאר די נישטיקייט.

רביה''ק זי''ע האט געשריבן:

עוקר הרים האט געשריבן:

מי אני האט געשריבן:דאס טעקניקעלי זאגט דער אראפגעברענגטער רמב״ם דארט אין מו״נ (ח״ג פי״ג): אז מצד הקב״ה כביכול איז טאקע בעצם נישטא קיין תכלית לבריאת העולם, ווייל ס׳פעהלט אים כביכול גארנישט אויס.

וואס מיינט דאס? ער האט עס באשאפען פלעין פאר פאן(כביכול)?

ס'איז קלאר אז גאט האט באשאפן די וועלט פלעין פאר פאן אדער פאר די נישטיקייט, ווי ס'שטייט אין מדרש "לא ברא את העולם אלא לצחוק עליו", די אלע מדרשים און תורה'לעך פון נתאווה הקב"ה וכדומה קענען זיין משלים אדער כדי לשבר את האוזן.

דאס אז דער אייבישטער האט באשאפן די וועלט כביכול פאר פאן אדער לצחק איז דאך אויך א 'ווילן' צו באקומען עפעס אין ריטורן פון בריאת העולם, והדרא קושיא לדוכתא.

רביה''ק זי''ע האט געשריבן:

עוקר הרים האט געשריבן:

מי אני האט געשריבן:דאס טעקניקעלי זאגט דער אראפגעברענגטער רמב״ם דארט אין מו״נ (ח״ג פי״ג): אז מצד הקב״ה כביכול איז טאקע בעצם נישטא קיין תכלית לבריאת העולם, ווייל ס׳פעהלט אים כביכול גארנישט אויס.

וואס מיינט דאס? ער האט עס באשאפען פלעין פאר פאן(כביכול)?

ס'איז קלאר אז גאט האט באשאפן די וועלט פלעין פאר פאן אדער פאר די נישטיקייט, ווי ס'שטייט אין מדרש "לא ברא את העולם אלא לצחוק עליו", די אלע מדרשים און תורה'לעך פון נתאווה הקב"ה וכדומה קענען זיין משלים אדער כדי לשבר את האוזן.

ווי איז דער מדרש?

רביה''ק זי''ע האט געשריבן:אוודאי מאך איך אוועק די גאנצע בריאה. דערמאנסט מיר א גוט ווארט, נעכטן ביי הלל האמיר געזאגט "המשפילי לראות בשמים ובארץ" - גאט לאזט זיך אראפ צו קוקן אויף די הימל און אויף די ערד. הערסט א מעשה, אונז קוקן אן די בריאה ווי כאילו אונזער וועלט איז א גארנישט, ס'נאר א פרוזדור א דורכגאנג, די עולמות העליונים מלאכים שרפים ואופנים אה דאס איז שוין עפעס וואס איז ווערד אנצוקוקן. אונז דאכט זיך נאר אזוי ווייל אונז שטייען פון אונטן, דער באשעפער אבער וואס שטייט כאילו פון אויבן איז אלעס איין גרויסע דשאוק, המשפילי לראות בשמים ובארץ, די עולם השפל מיט די עולמות העליונים אינאיינעם איז איין גרויסע השפלה.

דאס וואס דו זאגסט וועגן ציען א פאראלעל צווישן לצחק און התאווה, מ'קען אויב מ'וויל, אבער מ'קען עס אבער אנקוקן אנדערש. אז איינער האט א תאוה מיינט עס אז ער פילט בעסער ווען ער ערפילט זיין תאוה, דאס קען מען אנקוקן ווי א חסרון אין איינער וואס דארף צו זיין די כל יכול. אז איינער טוט עפעס סתם פאר די נישטיקייט איז לאו דווקא אז ער מוז עס האבן, ער טוט עס סתם פאר די נישטיקייט.

כ'מיין אז אין אמת'ן אריין איז נישט דא אזא זאך ווי איינער טוט עפעס פאר נישטיגקייט יעדער פעולה האט אינטער זיך סאבקאנטשעסלי א סיבה פארוואס די טוסט עס.....(און זיכער ביים באשעפער)

דו זאגסט זייער גוט, און טאקע דערפאר זענען די סארט שמועסן געמאכט פאר אויבערפלעכליכע מענטשן, איינער וואס גייט גראד צום נקודה זעהט גלייך איין אז די גאנצע שמועס איז סתם דשיבעריש. אדער וועט מען מוזן זאגן אז גאט איז נישט קיין כל יכול, אדער וועט מען מוזן ניי-דעפינירן דעם כל יכול טערמין. למעשה ווייס איך נישט וואס דו ווילסט מיט דעם שמועס, דו זעהסט מיר נישט אויס ווי אן אויבערפלעכליכע טראכטער וועם מ'קען דוחה זיין בקש, דו זאגסט דאך אליינס אז סוף כל סוף וועט מען זיך אנשטויסן אינעם Turtles all the way down פאראדאקס. איז וואס ווילסטו דא, אבי אויפפראקן די אויבערפלעכליכע חברה?

רביה''ק זי''ע האט געשריבן:דו זאגסט זייער גוט, און טאקע דערפאר זענען די סארט שמועסן געמאכט פאר אויבערפלעכליכע מענטשן, איינער וואס גייט גראד צום נקודה זעהט גלייך איין אז די גאנצע שמועס איז סתם דשיבעריש. אדער וועט מען מוזן זאגן אז גאט איז נישט קיין כל יכול, אדער וועט מען מוזן ניי-דעפינירן דעם כל יכול טערמין. למעשה ווייס איך נישט וואס דו ווילסט מיט דעם שמועס, דו זעהסט מיר נישט אויס ווי אן אויבערפלעכליכע טראכטער וועם מ'קען דוחה זיין בקש, דו זאגסט דאך אליינס אז סוף כל סוף וועט מען זיך אנשטויסן אינעם Turtles all the way down פאראדאקס. איז וואס ווילסטו דא, אבי אויפפראקן די אויבערפלעכליכע חברה?

הא גופא וויל איך טאקע וויסען צו אלע אום אויבערפלעכליגע טראכטער זענען שטעקען געבליבען אין דעם נושא צו נאר איך.....און א שטיקעל ביטול האב איך נאך צו פריעדיגע וואס רעדן טאקע וועגען דעם און עס איז מיר שווער צוצוקומען צו א מסקנא אז זיי אלע זענען טאקע געוועהן אויבערפלעכליך (אדער האבען זיי נאר אזוי געזאגט וועגען נגיעות)......

טעאלאגיע איז געמאכט צו טראכטן אויבערפלעכליך, ס'מוז נישט זיין אז אלע וועלכע האבן געטון אין טעאלאגיע זענען געווען אויבערפלעכליך במהותם, נאר ווען ס'קומט צו געוויסע נושאים דארף מען טראכטן אויבערפלעכליך, אז נישט קען מען פארמאכן די גאנצע נושא. ס'דא טאקע וועלכע טוען נישט אין טעאלאגיע צוליב אט דעם סיבה און טרעפן זיך בעסערע זאכן מיט וואס צו פארברענגען די צייט, פאר געוויסע מענשטן איז עס אבער צו א געשמאקע נושא עס אינגאנצן צו איגנארירן.

משל למה הדבר דומה: א פרוי האט געשיקט איר מאן איינקויפן פלייש צו קאכן נאכטמאל, קומט ער אריין צום בוטשער און ער בעט פאר די בעסטע פלייש, גיבט איהם דער בוטשער אהין א גוט שטיקל פלייש און ער זאגט איהם "דא האסטו מיין בעסטע שטיקל פלייש, ס'איז אזוי פעט און געשמאק, כמעט אזוי פעט ווי אויל!" טראכט יענער צו זיך, וואס דארף איך קויפן פלייש וואס איז נאר פעט ווי אויל, איך קען דאך קויפן אויל אליינס. גייט ער צום סופערמארקעט און ער בעט פאר די בעסטע אויל, ברענגט איהם דער ארבעטער א פלעשל אויל און ער זאגט איהם "דאס איז די בעסטע אויל וואס איך האב, ס'איז אזא גוט אויל, ס'איז אזוי קלאר ווי וואסער!" טראכט ער צו זיך, וואס דארף איך קויפן אויל וואס איז נאר אזוי קלאר ווי וואסער, איך קען דאך קויפן וואסער אליינס! שוין, איז ער אהיימגעקומען צו זיין ווייב מיט א פלאש פאולענד ספרינג...

לויט די מקובלים איז דער סיבה פין בריאת העולם ווייל אין מלך בלא עם, און אהן א וועלט איז ער נישט א מלך. דאס מיינט אז עס האט אים יא כביכול געפעלט עפעס.

און דאס איז פשט אין אדון עולם אשר מלך בטרם כל יציר נברא, ער איז שוין דעמאלטס געוועהן א מלך, אבער לעת נעשה וכו' אזי מלך שמו נקרא, האט מען אים ריכטיג געקענט רופען מלך.

אישתישבי האט געשריבן:לויט די מקובלים איז דער סיבה פין בריאת העולם ווייל אין מלך בלא עם, און אהן א וועלט איז ער נישט א מלך. דאס מיינט אז עס האט אים יא כביכול געפעלט עפעס.

און דאס איז פשט אין אדון עולם אשר מלך בטרם כל יציר נברא, ער איז שוין דעמאלטס געוועהן א מלך, אבער לעת נעשה וכו' אזי מלך שמו נקרא, האט מען אים ריכטיג געקענט רופען מלך.

איז ווי אזוי טאקע איז מען דאס מסביר אז פאר א כול יכול האט כביכול געפעלט עפעס וואס ער האט געדארפט ערפילען??