קאווע שטיבל

שבת האט מיר גע'ארט, פארוואס נח איז דריי מאל אריין און די תיבה.


(ה) ויעש נח ככל אשר צוהו ה', זאגט רש"י אז ער איז אריין און די תיבה.

(ז) ויבא נח ובניו ואשתו ונשי בניו אתו אל התבה מפני מי המבול:

(יג) בעצם היום הזה בא נח ושם וחם ויפת בני נח ואשת נח ושלשת נשי בניו אתם אל התיבה.

איז ער דריי מאל אריין און די תיבה, פארוואס?.

[אולי מכאן שלמד נח תורה בבית בריסק, און האט חושש געווען אז ער האט נישט מקיים געווען ריכטיג, (אדער יוצא געווען ריכטיג) האט ער געמאכט הוצאה והכנסה, און נאכעמאל איבער געטון.

אבער לפי זה איז די קשיא פארוואס נאר דריי מאל, ס'איז דאך ידוע ומתאמרה (שם ושם) אז מען דארף נישט איבער הערען זכור מער פון זיבען מאל, ווייל מען טאר נישט האבען קיין נערווען, איז וואלט ער ווען געדארפט גיין לכה"פ זיבען מאל (אויב האט ער נישט געהאט קיין נערווען). נאר אפשר וועגען דעם שטייט ויסגור ה' בעדו האט ער נישט געקענט מער ויל"ע].

דאס איבער'חזר'ן און איבער'חזר'ן איז אן אור אלטע סטייל פון שרייבן, כ'האב לעצטנס געליינט די עלילות בעל וענת (The Baal cycle), ס'איז אויך געשריבן אויף אזא סטייל פון איבער'חזר'ן די זעלבע זאך נאכאמאל און נאכאמאל. געוויסע ווילן טענה'ן אז מ'פלעגט אזוי שרייבן רעליגיעזע שריפטן ווייל ס'האט געדינט ווי א mantra אזאצו מעדיטירן דערויף, אזוי צו אזוי איז לדעתי נאריש צו פרובירן פארשטיין די סטייל פון שרייבן פון 3,500 יאר צוריק, קוים וואס שעיקספער פארשטייסטו. די אלע קשיות זענען פונקט גוט פאר שאלעשידעס תורה אדער אויף אונטערצוהאלטן דעם שווער ביים סעודה, ווי אויך אויף צו טרייבן לצנות פון בריסק, אבער אויף צו באמת פארשטיין וואס דער שרייבער פון די שורות האט געוואלט האט מען געדארפט לעבן אין זיינע צייטן.

רביה''ק זי''ע האט געשריבן:דאס איבער'חזר'ן און איבער'חזר'ן איז אן אור אלטע סטייל פון שרייבן,

א שיינע מהלך צו פארענטפערן ביקורת המקרא.

אינטערסאנט רבינו הק' גייט געווענדליך אלעמאל מיט די מהלך, אז איה"נ די תורה איז נישט און די היינטיגע שפראך [נעוודאי נישט עברית, אבער מיר מיינען די ראשונים רמב"ם שפראך]. אבער נישט אז עס איז אין די אמאליגע שפראך, ווייל לפי המקובל לנו מחז"ל אז די תורה איז געשריבען געווארען פריער און עס איז צרופי אותיות [וואס דאס גופא קען אויך זיין א תירץ] ואכהמ"ל בזה, אבער לעצם הענין האלט רבינו הקדוש אז די תורה איז געשריבען און די שפראך פון לעתיד לבא.

לעצם הענין האב איך שוין געזעהן אז אלע שטעלען זיך, איבער די דריי ביאת, און ברענגען ארויס די ענין פון פרשה שנשנית מפני דבר שנתחדש בה, ביי יעדע מאל, יעדער מפרש לויט זיין נוסח און מהלך.

איך האב נאר געוואלט מיטיילען וואס איז מיר איינגעפאלען שבת קודש ע"ד פשוטו של מקרא [לפי הכלל המקובל לנו מדור דור האחרון שאין בפשט אלא בריסק].

ס'קען זיין אז די מאדנע (פאר אונז היינטיגע מענטשן) אויסדרוקן פון די תורה איז וועגן צירופי אותיות, ווי אויך קען זיין אז ס'איז פשוט דיברה תורה כלשון בני אדם (די אמאליגע מענטשן, אם הראשונים כבני אדם אנו כחמורים...) וואס איז זיכער מאדנע איז אז ווען ס'קומט צו אנדערע שריפטן פון יענע צייטן זאגט מען אז ס'איז דיברה הסופר כלשון בני אדם אבער די תורה קען גארנישט אנדערש זיין נאר צירופי אותיות, כ'מיין א איד א מאמין בדברי חז"ל וואלט דאך געדארפט זאגן פארקערט, די תורה איז כלשון בני אדם ובלשון גוזמא ווי חז"ל זאגן, די אנדערע קענען זיין צירופי אותיות...

און אעפ"כ וואס איר זענט הייליג גערעכט, אז דברה תורה בלשון בנ"א און בלשון גוזמא, מ"מ איז דא בדברי תורה גבוה מעל גבוה וגבוהים עליהם. און ווי מיר האבען פארשטאנען פון די ספרים, איז דא א פירוש פאר די תורה לפי אונזער עולם, און יעדער עולם לפי גדלו, ממילא מוז די תורה אבען א פשט לפי די אמאליגע מציאות און די היינטיגע מציאות, און צוליב דעם מוז מען זאגען דברה תורה בלשון הבאי און כלשון בנ"א, בכדי עס זאל שטומען אויך מיט די אמאליגע מציאות, וידועים דברי הרשב"ם. מ"מ דער אמת'ער שפראך פון די תורה דהיינו דער עומק הפשוט, איז לפי די הבנה פון לעתיד לבא.

עד"מ [איך בין נישט זיכער אז עס איז דומה לנמשל] דאס וואס איז און די גדלות פון תורה שבכתב, אז יעדער קען דאס לערנען הקטן לפי קטנו והגדול לפי גדלו.

(א יישר כח פאר דאס בכלל מגיב זיין אויף מיין הלצה, תזכו למצות זי"ע)

אוודאי ליגט אין די תורה טיפע און הויעכע רמזים און צירופי שמות ואותיות, מ'קען עס אבער נישט נוצן צו פארענטפערן אזעלכע סארטן קשיות, א איד וואס איז געטריי צו חז"ל דארף ענטפערן די תירוצים וואס חז"ל ענטפערן. די צירופי אותיות קען זיין א באנוס, מ'טאר אבער נישט פארגעסן די אמת'ע תירוצים וואס אונז האבן מקובל פון די הייליגע חז"ל.

רביה''ק זי''ע האט געשריבן:דאס איבער'חזר'ן און איבער'חזר'ן איז אן אור אלטע סטייל פון שרייבן, כ'האב לעצטנס געליינט די עלילות בעל וענת (The Baal cycle), ס'איז אויך געשריבן אויף אזא סטייל פון איבער'חזר'ן די זעלבע זאך נאכאמאל און נאכאמאל. געוויסע ווילן טענה'ן אז מ'פלעגט אזוי שרייבן רעליגיעזע שריפטן ווייל ס'האט געדינט ווי א mantra אזאצו מעדיטירן דערויף, אזוי צו אזוי איז לדעתי נאריש צו פרובירן פארשטיין די סטייל פון שרייבן פון 3,500 יאר צוריק, קוים וואס שעיקספער פארשטייסטו. די אלע קשיות זענען פונקט גוט פאר שאלעשידעס תורה אדער אויף אונטערצוהאלטן דעם שווער ביים סעודה, ווי אויך אויף צו טרייבן לצנות פון בריסק, אבער אויף צו באמת פארשטיין וואס דער שרייבער פון די שורות האט געוואלט האט מען געדארפט לעבן אין זיינע צייטן.

רביה"ק זי"ע: ס'קומט אפשר מרמז צו זיין אז הרה"ק מוהר"ר י"ז מ'בריסק זצוק"ל האט געליטן פון או. סי. די. און ווען ס'איז געקומען מקיים צו זיין דעם ציווי ה' האט ער אייביג מסופק געווען אויב ער האט שוין יוצא געווען...!