ר׳ חיים מאיר מ׳וויזניץ פון די לעצטע אמת׳ע תלמידי הבעש״ט?

[שבת אחים]

לכבוד די יארצייט ט׳ ניסן וויל איך נעמען די מוה צושרייבן א ארטיקל אויף מיין רבי׳ן דער הייליגער “אמרי חיים” מ׳וויזניץ וואס איז לדעתי געוועהן א העכערע מענטש, א “קודש וטהור” פון די לעצטע אמת׳ע רבי׳ס און פון די לעצטע אמת׳ע תלמידי הבעש״ט.

א שטיקל צייט צוריק האט איינער געשריבן דא אז ווען הרה״ג ר׳ עובדי׳ יוסף איז נפטר געווארן האט איינער געזאגט פאר די תולדות אברהם יצחק רבי בשם עפעס א רב אז “אזא גאון ווי ר׳ עובדי׳ איז שוין נישט געוועהן זינט די רמב״ם!” האט אים די תולדות אברהם יצחק רבי געפרעגט “און פון די אמרי חיים האט ער קיינמאל נישט געהערט?”

פארשטייט זיך אז דאס ווערט פארציילט מיט א געלעכטער, א וויץ און לכה״פ וועלן רוב מענטשען מודה זיין אז דאס איז א ריזיגע גוזמא און שטארק איבערגעטריבן. אבער למעשה איז דער תולדות אברהם יצחק רבי ווייט נישט דער איינציגסטער וואס האט געהאלטן אז די אמרי חיים איז געוועהן א גרויסע גאון און א צדיק. און ווען מ׳זאגט עס נאך פון זיי איז עס שוין גארנישט קיין געלעכטער. נאר יעדער טראכט נאכמאל אפשר טאקע איז ער געוועהן א גרויסע מענטש און נישט סתם א איד וואס האט גערייכערט צוגערעטלעך און געזינגען “רומענישער פאלקס לידער” מיט “זיידל רובנער”....

פאר די אלע וואס האבן געקענט די אמרי חיים פון דער נאנט איז עס געוועהן א דבר פשוט אז ער איז געוועהן א גאון. אפשר טאקע נישט אזא גרויסע גאון ווי ר׳ עובדי׳ אבער דאך א הייליגער איד וואס האט גוט געקענט לערנען, א עובד השם, און אלע מעלות וואס א מענטש קען נאר האבן.

די אמרי חיים איז געוועהן א באהאלטענע מענטש. און אנדערש פון זיין עלטערע ברודער דער ווישעווער רב וואס האט ארויסגעוויזן זיין גאונות, בקיאות און אלץ גערעדט תורה, דרוש מיט פלפול. האט די אמרי חיים כאטש ער איז געוועהן א גאון בתורה האט ער עס קיינמאל נישט ארויסגעוויזן ברבים. ער איז געוועהן א געוואלדיגע עניו. ער האט שטרענג אנגעזאגט אז מזאל גארנישט שרייבן וועגן אים אין די וויזניצער גליונות. און נאר שרייבן וועגן זיין גרויסען פאטער דער אהבת ישראל זצ״ל און די פריערדיגע רבי’ס. און מהאי טעמא האט טאקע זיין זוהן דער תורת מרדכי פון וויזניץ- מאנסי קיינמאל נישט גערעדט פון זיין גרויסקייט ברבים. ער האט געזאגט ביי די ערשטע ט׳ ניסן טיש אז דער טאטע האט קיינמאל נישט געוואלט מ׳זאל רעדן פון זיין גרויסקייט, און ווי חז״ל זאגן “ת״ר מכבדו בחייו ומכבדו במותו” און זינט דאן האט ער נאר גערעדט פון די גרויסקייט פון זיין זיידען דער אהבת ישראל זצ״ל אפילו ביי זיין טאטענס יארצייט.

אבער פאר די גאר נאנטע מענטשען וואס האבן גוט געקענט דעם אמרי חיים פון דער נאנט איז עס נישט געלונגען צו באהאלטן. און אויף אסאך פלעצער האט עס ארויסגערינען.
א באוואוסטע מעשה ווערט געברענגט אין ספר “מאור החיים” און אויף אסאך אנדערע פלעצער וואס האבן אים באשריבן.

די אמרי חיים איז געוועהן א איידעם ביי הרה״ק ר׳ וועלוועל מ׳ראחמסטריווקא זצ״ל. איינמאל אלץ יונגערמאן איז ער געוועהן ביי זיין שווער אויף א שבת סעודה. און ס׳האט זיך געמאכט א שמועס אין לערנען צווישן די ראחמסטריווקער רבי און זיינע קינדער. און זיי האבן זיך מפלפל געוועהן און ארומגעטענה׳ט אין א סוגיא פאר א לענגערע צייט, בשעת אלע האבן זיך הויך געטענהט, איז די אמרי חיים געזיצן שטול און גארנישט אריינגערעדט.

נאכן בענטשען רופט זיך ר׳ וועלוועל ראחמאסטריווקער אן צו זיין איידעם, די אמרי חיים “און איר האט גארנישט אריינצורעדן אין די סוגיא?”

האט די אמרי חיים געזאגט די קשיא וואס ער פרעגט רעדט דאך שוין די ר״ן ארום באריכות און ער האט פאר א לענגערע צייט געווארפן בקיאות און מסביר געוועהן די גאנצע סוגיא און פארענטפערט אלע קשיות ארום.

האט זיך דערנאך די ראחמאסטריווקער רבי אנגערופן:

“איך וואונדער מיך אויף דיר, נישט אז דו האסט געדענקט די ר״ן און די אלע אנדערע ראשונים און אחרונים. נאר איך וואונדער זיך אז דו האסט שוין יא געוואוסט די תירוץ וויאזוי האסטו געקענט זיצן אזוי שטול א גאנצע צייט און זיך גארנישט אנגערופן?”

א צווייטע מעשה ווערט פארציילט אז די אמרי חיים איז אמאל געוועהן מיט זיין סערטער ברודער ביי א אסיפות הרבנים און ס׳האט זיך געמאכט א לענגערע שמועס איבער עפעס א שווערע שאלה אין הלכה. דער סערטער איז כיודע געוועהן א גאון אדיר און זיך מפלפל געוועהן א לענגערע צייט מיט די רבנים, ווידער די אמרי חיים איז געזיצן שטול. נאך די אסיפה ווען די אמרי חיים מיטן סערטער האבן גערעדט פריוואט האט אים די אמרי חיים געפרעגט היתכן האסט נישט דערמאנט די און די תשובה און זיך גענומען ווארפן בקיאות.

די אהבת ישראל האט גערופן די אמרי חיים “דער שווארצער גנב” ווייל ער האט געהאט יונגערהייט א שטארקע שווארצע בארד, און גנב מלשון “גניבת דעת”

די גרעסטע חסיד פון די אמרי חיים איז געוועהן אסאך א גרעסערע רבי ווי הרה״צ ר׳ שמואל יענקל קאהן. ער איז געוועהן ר׳ שמואל יענקל׳ס רבי. און א רבי וואס אלע היימישע קרייזן האבן אנגענומען אלץ א “קדוש וטהור” און א “גאון עולם” און דאס איז געוועהן די אמרי חיים׳ס איידעם און נעפיו הרה״ק ר׳ יהודא׳לע האראוויץ מדזיקוב זצ״ל. און אויב מיינט איר אז דער תולדות איז דער גרעסטע חסיד פון די אמרי חיים האט איר א גרויסען טעות. דער גרעסטער חסיד פון די אמרי חיים איז געוועהן ר׳ יהודא׳לע זצ״ל און לדעתי די גרעסטע וויזניצער חסיד זינט הרה״צ ר׳ מרדכי חנא פוקס זצ״ל מ׳ווילחאוויץ. (ווער עס גלייבט נישט זאל ליינען די ספר “יהודה לקדשו” וואס וויזניץ האט ארויסגעגעבן נישט לאנג צוריק וואס איז געשריבן דורך כמעט אלע נאנטע מענטשען פון ר׳ יהודא׳לע, אלעס וואס זיי האבן געהערט פון ר׳ יהודא׳לע וועגן זיין שווער און זיין רבין דעם אמרי חיים. אריינגערעכענט זיינע גרויסע תלמידים ווי הגה״צ ר׳ אליעזר דוד פרידמאן זצ״ל. הגה״צ ר׳ מנחם מונדערער מקאסוב זצ״ל. די תולדות אברהם יצחק רבי און אפאר פון נישט קיין וויזניצער מקורות נאר נאנטע אידן צו ר׳ יהודא׳לע)


אפילו נאכדעם וואס ר׳ יהודא׳לע האט זיך געגט פון די אמרי חיים׳ס טאכטער און אפילו נאכן זיך אריבעציען קיין ירושלים און זיך דערווייטערן פון וויזניץ. בשעת אסאך מורדים האבן זיך געדרייט ביי אים, איז ער אייביג געבליבן א פייערדיגע חסיד פון זיין שווער ביז זיין לעצטע טאג פון זיין לעבן.
יעדער ספר, ארטיקל, גליון, וואס האט באשריבן ר׳ יהודא׳לע שרייבט דאס. כאטש ער האט באלאנגט צו די קנאים און ער האט זיך געגט פון זיין טאכטער איז ער געבליבן א גרויסע חסיד פון זיין שווער.
אפילו אויף זיין וויקיפידע בלאט שרייבן זיי דאס:
“למרות דעותיו הקנאיות, ועל אף גירושיו, היה חסידו של חמיו רבי חיים מאיר הגר האגודאי”
ר׳ יהודא׳לע איז געוועהן נישט סתם א חסיד פון די אמרי חיים נאר ער האט אים ממש צוגעגליכן צו פרידערדיגע צדיקים ווי דער בעש״ט און ווי ר׳ לוי יצחק מבארדישוב
און ער האט געלערנט פשט אין יעדע איינציגע ווארט וואס זיין שווער האט געזאגט. אפגערעדט פון זיין תורה. אפילו פון זיינע שיחות חולין!

ר׳ יהודא׳לע איז געוועהן א גאון עצום א עובד השם און א גאר א קלוגער מענטש. ער האט אלעס געקענט אין יהדות. יעדע מעשה פון יעדע חסידישע רבי האט ער געדענקט אויסווענדיג. יעדע תוספות, יעדע פרי מגדים און אפגערעדט חתם סופר. ער האט געשריבן גאנצע חיבורים אויפן חתם סופר מ׳האט נאך אפילו נישט געדריקט קיין צעהן פראצענט דערווייל וואס ער האט געשריבן אין זיין לעבן.

נישט געוועהן קיין גדול וואס האט זיך נישט אויפגעשטעלט פאר אים. אפילו די הייליגער חזון איש וואס האט אים גאר גוט געקענט -ר׳ יהודא׳לע איז דאך געוועהן פון זיינע נאנטע תלמידים און זיך אסאך געדרייט ביי אים. אמאל איז א איד געקומען זאגן פארן חזו״א אז מ׳טראגט אים אן א בחור וואס דרייט זיך ביי ר׳ יהודא׳לע האט ער געזאגט “יהודא׳לע איז א אדם השלם” (א גאנצער מענטש).
א איד איז אמאל געקומען פרעגן א קאמפליצירטע שאלה פארן חזון איש האט ער געזאגט “רעדט זיך דורך מיט יהודא׳לע. די וועלט זאגט ער איז א צדיק, איך זאג אז ער איז נישט נאר א צדיק נאר א חכם אויך”

ר׳ יהודא׳לע האט קיינמאל נישט געוואלט זיין קיין רבי. געוויסע רייכע אידן וואס האבן געשטאמט פון דזיקובער חסידים בתוכם משפחת הנגיד ר׳ געציל בערגער פון לאנדאן וואס האבן אים געוואלט בויען מוסדות. און געוואלט אז ער זאל ממשיך זיין די דזיקובער הויף. אבער ער האט נישט געוואלט הערן דערפון. זיי פלעגן אים אלץ זאגן און וואס איז מיט דזיקוב? ווער וועט ממשיך זיין די דזיקובער חסידות? האט ר׳ יהודא׳לע געזאגט “איר ווילט דזיקוב? די שווער איז דאך א שטיק דזיקוב!?” (די אמרי חיים האט גענומען פון זיין דזיקובער זיידע, נוסח, תנועות און מנהגים און אריינגעמישט אין וויזניץ) א צווייטע מאל האט ער געזאגט “ביים שווער וועט איר טרעפן אלעס, דזיקוב, וויזניץ, קאסוב”. ער האט זיך ממש געוואונדערט ווען מ׳האט אים געזאגט אז ער זאל זיין רבי. דא האט איר אזא גרויסע צדיק ווי דער שווער און איר ווילט איך זאל ווערן א רבי?

ער פלעגט זאגן אלע מענטשען וואס האבן זיך געדרייט ביי אים אין ירושלים אז זיי זאלן פארן צום שווער אויף שבתים און בפרט ימים טובים, ספעציעל פסח האט ער אנגעזאגט אלע וואס האבן זיך געדרייט ביי אים אז זיי זאלן פארן צום שווער אויף יו״ט. איינע פון די בחורים האבן אים אמאל געפרעגט וואס עפעס איז די רבי מקפיד אז יעדער זאל פארן קיין וויזניץ אויפן סדר האט זיך ר׳ יהודא׳לע אנגערופן “מצות תאכל במקום קדוש!”

ווען די בחורים און אינגעלייט וואס האבן זיך געדרייט ביי אים פלעגן אהיימקומען פון בני ברק ווען זיי זענען געפארן אויף שבתים צום אמרי חיים פלעגט ר׳ יהודא׳לע זיי אויספרעגן פאר א לענגערע צייט וויאזוי פונקטליך די שבת איז דורך. ווען די רבי איז אריינגעקומען צום טיש, ווען מהאט גענעדיגט, וואס האט די רבי געזאגט ביי די תורה. און אסאך מאל האט ער דורכגערעדט די תורה פונעם שווער און אריינגעלערענט טיעף פשט אין די תורה פון די שווער. אסאך מאל איז ער אינגאנצן צוקאכט געווארן ווען ער האט געהערט די תורה פונעם שווער. און ער האט געזאגט גאנצע פשטים פארוואס די שווער קאכט זיך לעצטענס אין יענער און יענע ענין און פארוואס ער דערמאנט לעצטענס מעהר די און די מידות וכו׳

הגה״צ ר׳ אליעזר דוד פרידמאן זצ״ל שרייבט אז ווען די ספה״ק “אמרי חיים” איז ארויסגעקומען לאור עולם האט רבי יהודא׳לע מעיין געוועהן אין דעם פאר וואכן לאנג. און צוגעשריבן גאנצע פירושים, קשיות, און הגהות דערויף.

דער “בית ישראל” מגור זצ״ל וואס האט גאר שטארק געהאלטן פון די אמרי חיים זצ״ל. (ער האט גערופן די אמרי חיים “רבי לעבן” אדער סתם “רבי”) האט געבעטן אז מזאל אים ברענגען די תורת פונעם אמרי חיים יעדער וואך און ער פלעגט ארייבליקן דערינען.

און די מעשה גייט אזוי:

גלייך נאכן אויפשטעלן שיכון וויזניץ האט וויזניץ נאכנישט געהאט ארויסגעגעבן קיין גליונות פון די רבי׳ס תורת. לעבן שיכון וויזניץ האט געוואוינט א גורער חסיד א ת״ח און א שרייבער ער פלעגט קומען יעדע וואך צום טיש און זייער הנאה געהאט פון די אמרי חיים׳ס טישן און ספעציעל פון די ווארימע דברי תורה. ער האט ממש נישט פארשטאנען וויאזוי ס׳קען זיין אז מ׳דרוקט נישט די תורה לאור עולם. איז ער דאן געגעאנגען רעדן מיט אפאר אנדערע וויזניצער חסידים און ער האט זיי פארגעשלאגן אז ער וועט אראפשרייבן די תורה צוזאמען מיט צוויי אנדערע וויזניצער חסידים און זיי וועלן ארויסגעגעבן א קונטרס פונעם רבין׳ס תורה יעדע וואך.

ווען ער איז אמאל אריין מיט א קוויטל צו זיין רבי דער בית ישראל האט ער פארציילט פארן בית ישראל אז ער האלט מיט די טישן פון די וויזניצער רבי און ער האט באמת זייער הנאה פון זיינע געדאנקן און זיינע תורת און אז ער האט זיך אינטער גענומען צו דריקן די תורה יעדע וואך. האט זיך דער בית ישראל אנגערופן “נו פארוואס שווייגט מען? זאל מען מיר אויך ברענגען די דברי תורה!”
און פון דעמאלטס אן פלעגט דער גורער חסיד שיקן יעדע וואך די תורה פון די אמרי חיים פאר זיין רבין דער בית ישראל.

ווען די ספר “ליקוטי אמרי חיים” (געקליבענע קורצע ווערטלעך און געדאנקען) איז ארויסגעקומען איז די גורער חסיד אריינגעגאנגען צום בית ישראל און אים געוויזן די ספר. האט די בית ישראל מעיין געוועהן דערינען און זיך הויך אנגערופן מיט וואונדער “קאצקער ווערטלעך!?”

(וועגן די קשר צווישן די בית ישראל און די אמרי חיים האף איך צושרייבן איין טאג א באזונדערע ארטיקל בלי נדר אין די אשכול)

אין זיינע תורת וואס זענען מתוק מדבש קען מען זעהן אז ער איז געוועהן א אמתער תלמיד הבעש״ט.

איינע פון די תורת וואס ווייזט אויף זיין כאראקטאר און לדעתי זייער א הערליך ווארט איז:

מ׳זינגט שבת ביי זמירות
וזכינו לקבל שבתות מתוך שמחה וכו׳ ומתוך ״מעוט עונות״
פארוואס בעט מען דעם אייבערשטען מ׳זאל האבן “ווייניג עבירות” מוואלט דאך געקענט בעטן דעם אייבערשטען אז מ׳זאל מקבל שבת זיין ריין אן קיין זינד?

זאגט די הייליגער אמרי חיים:

”אז א איד זאגט דיר אמאל דעם איד איז עבירה צו געבן געלט, דעם איד איז עבירה צוהעלפן- זאלט איר וויסן אז אט די עבירות איז באמת א מצוה!
אלזא בעטן מיר דעם אייבערשטען אז מ׳זאלן מקבל זיין דעם שבת מיט אזעלעכע מינע עבירות וואס זענען באמת מצות״

“די זעלבע זאך זאגט ער ווען א איד זאגט, יענעם איז א מצוה צובאגראבן זאלט איר וויסן אז דאס איז באמת א עבירה!”

ווען ר׳ יהודא׳לע פלעגט פארן צום שווער אויף שבתים און ימים טובים פלעגט ער זיצן אויסגעדרייט צו זיין שווער און נישט אראפגענומען קיין אויג פון אים די גאנצע צייט.
די היינטיגע וויזניצער רבי פון בני ברק מרן ר’ ישראל וואס האלט זיך פאר א תלמיד פון ר׳ יהודא׳לע שרייבט אין ספר “יהודה לקדשו” אז פסח ביים סדר פלעגט רבי יהודא׳לע האלטן די הגדה פארנט פון זיינע אויגן און פון די זייט א גאנצע צייט ארויסגעקוקט אויף זיין שווער. און ווען ער האט געקוקט אויפן שווער פלעגט ער אלץ וויינען מרוב התרגשות!
הרה״ח המפורסם ר׳ מנחם אליעזר מאזעס משב״ק. שרייבט אין זיין ספר “לפני ולפנים” אז פורים ווען ר׳ יהודא׳לע איז געקומען פון ירושלים צום שווער׳ס טיש איז ער געזיצן א גאנצע צייט אויסגעדרייט צום שווער. און אפילו ווען מ׳האט געשפילט דעם “פורים שפיל” און יעדער האט געקוקט אויפן שפיל איז ר׳ יהודא׳לע געזעצן אויסגעדרייט צום שווער און קיין סעקונדע נישט אראפגענומען די אויגן פון זיין שווער און אינגאנצן צייט איז אים גערינען טרערן פון די אויגן...

ר׳ יהודא׳לע האט זיך ממש געשוואוירן אז דער שווער איז געוועהן פון די אמאליגע צדיקים. ער פלעגט אלץ פארציילן די מעשיות פון רבי לוי יצחק מבארדישוב וויאזוי ער פלעגט זיך קאכן אין א מצוה ווי לולב און מצה און חדשים פאר דעם האט ער זיך שוין אנגעגערייט פאר די מצוה. און גאנצע נאכט ביפאר די ערשטע טאג יו״ט האט ער נישט געקענט שלאפן און איז געשטאנען ביי די שאנק גרייט אז ווען די סעקונדע מ׳קען שוין מאכן די ברכה אויפן לולב האט ער געגעבן א שפרונג אויף און געמאכט די ברבה און ווען ער פלעגט ענדיגן די מעשיות פון ר׳ לוי יצחק בארדישובער פלעגט ער אלץ צולייגן “ווען איך וואלט נישט געקענט דעם שווער וואלט איך קיינמאל נישט פארשטאנען די מעשיות”
און אמאל האט ער זיך אנגערופן “די שווער איז טאקע געוועהן דער ר׳ לוי יצחק בארדישובער אין אונזער דור”

וועגן די גרויס דביקות פונעם אמרי חיים אין א מצוה און ווי ער האט זיך געקאכט אין שב״ק פלעגט ר׳ יהודא׳לע אלץ פארציילן פון די געהויבנע שבתים וואס ער האט זוכה געוועהן צו זיין ביים שווער ווען זיי זענען ליידער אנטלויפן ביי די נאציס ימ״ש.

יענע שבתים האט די אמרי חיים נישט געפירט קיין טישן פארשטייט זיך און ער איז געוועהן באהאלטן צוזאמען מיט א חלק פון זיינע קינדער בתוכם ר׳ יהודא׳לע מיט זיין רביצין (די אמרי חיים׳ס טאכטער).

ער פארציילט אז כאטש ס׳איז געוועהן מוראדיגע אנגעצויגענע צייטן. שווארצע וואלקענס. יעדער האט געציטערט מי יחיה ומי ימות. און נאכדערצו די נאציס האבן ספעציעל געלאקערט צו כאפן גרויסע רבנים ווי די אמרי חיים זצ״ל. האט זיך די שווער קיינמאל אין קיין שום מצב נישט פארלוירן, און קיינמאל נישט געווארן אין כעס! ספעציעל שבת האט ער געפירט די גאנצע שבת פונקט ווי ס׳וואלט געוועהן טויזנטער געסט ביים טיש. און א גאנץ שבת איז ער געוועהן ווי א פלאם פייער זיך געקאכט אין שבת.

ער פארציילט אז איינמאל נאכן ענדיגן טיש טיש פרייטיג שפעט ביינאכט. ווי נאר ער מיט די תורת מרדכי האבן זיך באטייליגט האט אים די שווער געבעטן אז ער זאל אים אויפוועקן פארטאגס (ר׳ יהודא׳לע פלעגט אלץ אויפשטיין פרי שבת און לערנען אפאר שעה פארן דאווענען). זיי האבן דעמאלטס געוואוינט אין איין דירה ווען זיי האבן זיך באהאלטן פון די נאציס.

למעשה ווען ער איז אויפגעשטאנען אזוי פינף פארטאגס האט ער געזעהן ווי זיין שווער זיצט נאכאלץ אויפן זעלבען פלאץ אינגאנצן פארקאכט און פארדביקהט און זינגט צו זיך ניגוני שבת מיט א ברען.

דערנאך האט ער געמיינט אז די שווער וועט זיך אביסל צולייגן פארן דאווענען. אבער ער האט געזאגט ברכת התורה און זיך געזעצט לערנען אפאר שעה פארן דאווענען. נאכמיטאג האט ער געמיינט די שווער וועט זיך אביסל אראפלייגן אבער די שווער האט געלערנט פרקי אבות מיט חסידישע ספרים. און במשך די שבתים האט רבי יהודא׳לע באמערקט אז ער איז ממש כמעט נישט געשלאפן גאנץ שבת נאר געלערנט, געזינגען און געדינט דעם אייבערשטען.

און פון ר׳ יהודא׳לע איז א גרויסע ראי׳ ווייל ער האט זייער גוט געקענט דעם שווער. ער איז געוועהן ממש ווי א קינד דארטן. ער האט געקענט די פעטער פון אלץ קליין קינד. ר׳ יהודא׳לע איז געוועהן זייער א ברייטע מענטש ער האט אפגעלאכט פון רביסטיווע בעצם. ער האט געקענט אוועקמאכן גדולים וואס יעדער האט אנגענומען. גדולים וואס האבן געלעבט הונדערטער יאהרן פריער ווי זיין שווער. ער פלעגט כסדר אוועקמאכן געוויסע מעשיות פון צדיקים. און אסאך מאל נאך איינער האט אים פארציילט געוויסע מעשיות פון רביס פלעגט ער זאגן “באבע מעשיות” ער האט נישט געהאט קיין פראבלעם אויב מ׳האט גערעדט אויף וויזניץ. אויף זיינע שוואגערס. אבער נישט אויף זיין שווער אדער זיין זיידע.

ווען די אמרי חיים איז נסתלק געווארן איז רבי יהודא׳לע געוועהן אויס מענטש ממש! אין ספר “יהודה לקדשו” ברענגן זיי אראפ א בריוו וואס די נענטסטע מענטש צו ר׳ יהודא׳לע הגה״צ ר׳ מנחם מונדערער זצ״ל האט דאן געשריבן פאר הנגיד המפואר ר׳ חיים משה פעלדמאן.

“ר׳ יהודה’לע זעהט נישט אויס גוט, ער האט שוין א וואך צייט נישט גערעדט מיט קיינעם קיין איין ווארט!”


אין די קומענדיגע ארטיקלן וויל איך שרייבן וועגן אנדערע גרויסע תלמידים פון די אמרי חיים ווי למשל הגה״צ ר׳ אליעזר דוד פרידמאן וואס האט נישט געשטאמט פון קיין וויזניצער משפחה און איז געוועהן א גאון עצום און געהאלטן אז די אמרי חיים איז געוועהן פון די אמאליגע צדיקים און פון די לעצטע אמתע תלמידי הבעש״ט. ווי אויך וואלט איך געוואלט שרייבן וואס די מורדים האבן געהאלטן וועגן די הייליגע אמרי חיים. וויפל איך ווייס און וויפל איך האב געהערט האבן זיי אלע געהאלטן אז ער איז געוועהן א קדוש!

בלייבט שווער די ווערסיע אז ער האט סתם געזינגען פאלקס לידער?

זינט ווען איז נגינה אפגעפרעגט ביי חסידות?

איר האט אמאל געהערט פון הרה״ק ר׳ אהרן הגדול מקארלין און הרה״ק ר׳ אייזיקל קאלובער? דער ערשטער רבי על אדמת אונגארן וואס האט פארשפרייט די תורת הבעש״ט?

נגינה איז א מעלה! נישט קיין חסרון! די תורת מרדכי האט געזאגט “איך וואלט אוועקגעבן האלב פון מיין תורה צוקענען זינגען ווי דער טאטע”
און אויף די הייליגע ניגונים וואס די אמרי חיים האט מחבר געוועהן ווי דער באוואוסטער וויזניצער ניגונים ווי “אודה” און “מזמור לדוד” קען מען זעהן די אינערליכע קנייטשן פון די הייליגער אמרי חיים וואס האט אפגעשפיגעלט אלטע ווארימע רומענישע תנועות וואס ארימע אידן אויף די קארפאטן בערג האבן געזינגען פאר דורת און זיך אנגעווארימט און מחזק געוועהן מיט א הייליגע וויזניצער ניגון! וואס האבן זיי געהאט דאן? קיין סמארטפאון׳ס האבן זיי נישט געהאט. א נייע ניגון פון ר׳ ניסן יוסט דאס האט זיי מחזק געוועהן און געהאלפן איבערלעבן אין ארימקייט און אין די שווערע מצבים.

המשך יבא בעז״ה

[תרמב]

הערליך שיין געשריבן.

[אמת וצדק]

דאס חסידישע/וויזשניצע פלאם ברעננט אין @שבת אחים, זייער שיין געשריבען און מלא תוכן!

[שאראש-פאטאק]

האסט אמאל געזען א רבי וואס זיינע חסידים האלט אז ער איז נישוי

[אישתישבי]

זייער א שיינע ארטיקל וועגן דער אמרי חיים.

עס פעלט אין דער ארטיקעל דער גרויסקייט פון דער מענטש.

חוץ אז ער איז נישט געשלאפן איין שבת, נאר געלערנט און געזינגען, און ר' יודעלע האט עדות געזאגט.
געוועהן א גאון אין נגלה, נאר זיך נישט באוויזן.
און אז ר' יודעלע האט זייער געהאלטן פין שווער, און אז דער חזון איש האט זיך אויפגעשטעלט פאר ר' יודעלע, איז דאך א קל וחומר ר' חיים מאיר'ל.
זיין גרויסע תלמיד ר' אליעזר דוד פרידמאן האט גאר שטארק געהאלטען פין אים.
און לאמיר נישט פארגעסן, שבת אחים האלט אויך פין אים.

און דאס אלעס מאכט אים דער לעצטע אמת'ער תלמיד פין בעל שם טוב.

פליז.......

און אפילו אויב מאכט עס עפעס יא סענס, קען נישט אפיר קומען א נייע צדיק און זיין א תלמיד פין בעל שם טוב? ר' צבי מאיר זילבערבערג פאקט איין אלע רבי'ס פין די לעצטע 50-100 יאר סיי מיט תורה און עבודה. גמילות חסדים ווייס איך נישט.

[שבת אחים]

זייער א שיינע ארטיקל וועגן דער אמרי חיים.

עס פעלט אין דער ארטיקעל דער גרויסקייט פון דער מענטש.

חוץ אז ער איז נישט געשלאפן איין שבת, נאר געלערנט און געזינגען, און ר' יודעלע האט עדות געזאגט.
געוועהן א גאון אין נגלה, נאר זיך נישט באוויזן.
און אז ר' יודעלע האט זייער געהאלטן פין שווער, און אז דער חזון איש האט זיך אויפגעשטעלט פאר ר' יודעלע, איז דאך א קל וחומר ר' חיים מאיר'ל.
זיין גרויסע תלמיד ר' אליעזר דוד פרידמאן האט גאר שטארק געהאלטען פין אים.
און לאמיר נישט פארגעסן, שבת אחים האלט אויך פין אים.

און דאס אלעס מאכט אים דער לעצטע אמת'ער תלמיד פין בעל שם טוב.

פליז.......

און אפילו אויב מאכט עס עפעס יא סענס, קען נישט אפיר קומען א נייע צדיק און זיין א תלמיד פין בעל שם טוב? ר' צבי מאיר זילבערבערג פאקט איין אלע רבי'ס פין די לעצטע 50-100 יאר סיי מיט תורה און עבודה. גמילות חסדים ווייס איך נישט.

שוין. גוט מארגן יונה!

קודם כל. איך האב געזאגט די לעצטע ממש? קענסט נישט ליינען? פון די לעצטע און די לעצטע איז א גרויסע חילוק.

צווייטענס איך האלט ביי מיין ערשטע ארטיקל וועגן די אמרי חיים

ווען איך גיי ענדיגן גייסטו זעהן אז נישט נאר זילבערבערג קומט נישט צו צו שפיץ פינגער פון די פוס פונעם הייליגען אמרי חיים נאר נעם צאם אלע היינטיגע רביס און משפיעים צוזאמען קומען זיי נישט צו, צו די גרויסקייט פון די אמרי חיים. ער האט געהאט אלע מעלות וואס א מענטש קען האבן. געוועהן א חכם, א ערליכער, א פיינער, א גאון, א עניו, א גאון אין מידות, פארשטאנען צו יעדעמס נשמה. איך האב נישט קיין שום ספק שבעולם אז אלע מעלות פון אלע היינטיגע רביס צוזאמען קומען נישט אן צו די גרויסקייט פון די איין מענטש.

איך פלאן צושרייבן נאך אסאך ארטיקלען איבער אים. ווען איך וועל ענדיגן קענסטו זאגן וואס דו ווילסט.

[תרמב]

דו שרייב ווייטער! מאך דיך נישט וויסנדיג פון די חברה.

[שבת אחים]

דו שרייב ווייטער! מאך דיך נישט וויסנדיג פון די חברה.

אוואדי גיי איך שרייבן ווייטער. ווייל ווייניג מענטשען ווייסן בכלל וואס סהאט געמיינט א אמתע רבי, א אמתע מענטש, און א ריכטיגע חסיד- א תלמיד פון בעש״ט. סאיז ממש א געלעכטער צו צוגלייכן הרב זילבערבערג צום אמרי חיים. (נישט אז איך האב עפעס קעגן אים) נאר די אמרי חיים איז געוועהן א רבי וואס האט געהאט אלעס אין זיך! אלעס ממש! אזויווי איך גיי שרייבן ווייטער אין די קומענדיגע קאפיטלעך.

ער האט געהאט אסאך געהויבנע חסידים וואס זענען אליינס זענען געוועהן ראוי צוזיין גרויסע רביס. ווי הגה״צ ר׳ אברהם הערש בעק גאב״ד מעלבוירן. הגה״צ ר׳ ישראל אברהם שטיין. הגה״צ ר׳ מענדל שנעבאלג גאב״ד מאנטשעסטער. הגה״צ ר׳ אליעזר דוד פרידמאן. הגה״צ ר׳ מנחם מונדערער מקאסוב ירושלים. הגה״צ ר׳ משה שנעבאלג -טשערנאוויצער רבי, אדמור מתולדות אברהם יצחק. הגה״צ ר׳ אשר יונה וויינבערגער. צייסלהיימער רב. הגה״צ ר׳ דוד לייב שווארץ און הרה״ק ר׳ יהודא׳לע וכו׳ וכו׳

זיי זענען נישט געוועהן משוגע. וואס האבן זיי געזעהן אין אים? אין די קומענדיגע קאפיטלעך וועט איר זעהן א קלארע בילד ווער די אמרי חיים איז געוועהן בעז״ה.

[שבת אחים]

זייער א שיינע ארטיקל וועגן דער אמרי חיים.

עס פעלט אין דער ארטיקעל דער גרויסקייט פון דער מענטש.

חוץ אז ער איז נישט געשלאפן איין שבת, נאר געלערנט און געזינגען, און ר' יודעלע האט עדות געזאגט.
געוועהן א גאון אין נגלה, נאר זיך נישט באוויזן.
און אז ר' יודעלע האט זייער געהאלטן פין שווער, און אז דער חזון איש האט זיך אויפגעשטעלט פאר ר' יודעלע, איז דאך א קל וחומר ר' חיים מאיר'ל.
זיין גרויסע תלמיד ר' אליעזר דוד פרידמאן האט גאר שטארק געהאלטען פין אים.
און לאמיר נישט פארגעסן, שבת אחים האלט אויך פין אים.

און דאס אלעס מאכט אים דער לעצטע אמת'ער תלמיד פין בעל שם טוב.

פליז.......

און אפילו אויב מאכט עס עפעס יא סענס, קען נישט אפיר קומען א נייע צדיק און זיין א תלמיד פין בעל שם טוב? ר' צבי מאיר זילבערבערג פאקט איין אלע רבי'ס פין די לעצטע 50-100 יאר סיי מיט תורה און עבודה. גמילות חסדים ווייס איך נישט.

נאכמאל ר׳ זילבערבערג פאקט איין אלע רביס וואס האבן געלעבט די לעצטע 100 יאר

וואס? און דו שרייבסט פלוז...???

דו האסט בכלל געקענט רביס די לעצטע 20 יאהר?

האסט געקענט דעם אהבת ישראל? די ווישעווער רב? זאג נאכמאל איבער? זילבערבערג האט געקענט מעהר לערנען ווי ווישעווער רב און רבי יהודא׳לע???

דו האסט א אהנונג וואס א גאון בתורה די ווישעווער רב איז געוועהן? - פון די גרעסטע גאונים וואס די וועלט האט נאר אמאל פראדוצירט- זינט די וועלט שטייט!
זילבערבערג איז געוועהן גרעסער ווי ר׳ אהרן בעלזער, סאטמארער רב, קלויזנבורגער רב, מנחת אלעזר, חקל יצחק. האדמו"ר מפיאסצנה (חובת התלמידים- ער איז געוועהן א גאון אדיר!) ווישעווער רב, אמרי חיים, די דמשק אליעזר, די אמרי אמת, די בית ישראל, די חבדסקער, פאפער רב, צעלימער רב, די ריבניצער, די סקולענער, ר׳ יעקב יוסף מסקווירא, ר׳ שלום אליעזר׳ל ראצפערטער, ר׳ ישעילע טשחויבער, ר׳ בנציון באבובער.

ביסט געפאלן אויף דיין גראגער?

[אישתישבי]

די ווערסט ווילד אין דער עולם האט הנאה, וגם אני בתוכם.

מיט וואס איז דער אמרי חיים מער ווי ר' צבי מאיר?

זאגסט גאונות!!!

ווען איינער איז א גאון ווייסט מען. נישטא קיין טענות אהן און צוריק אויף דעם.

לויט דעם חשבון אז מען מעסט מיט גאונות קומט אויס אז דער ראגאטשאווער איז געוועהן דער גרעסטע און לעצטע תלמיד פין בעל שם טוב. נישטא ווער עס זאל לאכן.

און באלט וועסטו נאך זאגן אז דער ראגאטשאווער קומט נישט צו דער קנעכל פין דער גאונות פין אמרי חיים אדער דער ווישיווער.

די אלע גרויסע תלמידים וואס די רעכענסט אויס, אויס פאר איין סיבה, נישט געוועהן קיין אנדערע חסידישע מוסדות ווי צו גיין.

און די מרידה ווילסטו נישט רעדן, איך פארשטיי.

דער אמרי חיים איז זיכער געווען א גרויסע איד, אבער די שרייבסט דערווייל שטחים והבלים, גאונות לאז פאר גאונים וואס זענען גאונים.

איך ווארט אויך צו זעהן פין דיר דער גדלות פין אמרי חיים, און דערנאך וועל איך דיר מוחל זיין פאר מגזם זיין כאילו ער און זיינע תלמידים זענען די גרעסטע גאונים וואס כלל ישראל האט אמאל פארמאגט.

און לגבי ר' צבי מאיר, ער איז גאון עצום וואס רעדט, און מען הערט עס פין אים, אדרבה קוק אין זיינע ספרים וועסטו זעהן זיינע טיפע מושגים אין חסידות, און זיין עבודה איז איינס אין דער וועלט, מן הסתם נישטא נאך אזאנס היינט בדורנו, און ר' חיים מאיר'ל מיט זיין גאנצע גרויסקייט האט נישט אראפגעלייגט און עבודת התפילה ווי ר' צבי מאיר לייגט אראפ היינט.

מען קען אויך נעמען ר' מאטיל זילבער פאר א משל, זיין גאונות אין חסידות און תורת בעל שם טוב איז אויך אויסנאם גרויס און שטארק.

און די נעמסט ר' חיים מאיר'ל און די טענה'סט אז ער איז געוועהן א גאון!! איה גבורותיו ואיה נוראותיו? אה, א עניו!! באלט וועסטו זאגן אז די ביסט אויך א גאון נאר די ביסט א עניו.

[שבת אחים]

די ווערסט ווילד אין דער עולם האט הנאה, וגם אני בתוכם.

מיט וואס איז דער אמרי חיים מער ווי ר' צבי מאיר?

זאגסט גאונות!!!

ווען איינער איז א גאון ווייסט מען. נישטא קיין טענות אהן און צוריק אויף דעם.

לויט דעם חשבון אז מען מעסט מיט גאונות קומט אויס אז דער ראגאטשאווער איז געוועהן דער גרעסטע און לעצטע תלמיד פין בעל שם טוב. נישטא ווער עס זאל לאכן.

און באלט וועסטו נאך זאגן אז דער ראגאטשאווער קומט נישט צו דער קנעכל פין דער גאונות פין אמרי חיים אדער דער ווישיווער.

די אלע גרויסע תלמידים וואס די רעכענסט אויס, אויס פאר איין סיבה, נישט געוועהן קיין אנדערע חסידישע מוסדות ווי צו גיין.

און די מרידה ווילסטו נישט רעדן, איך פארשטיי.

דער אמרי חיים איז זיכער געווען א גרויסע איד, אבער די שרייבסט דערווייל שטחים והבלים, גאונות לאז פאר גאונים וואס זענען גאונים.

איך ווארט אויך צו זעהן פין דיר דער גדלות פין אמרי חיים, און דערנאך וועל איך דיר מוחל זיין פאר מגזם זיין כאילו ער און זיינע תלמידים זענען די גרעסטע גאונים וואס כלל ישראל האט אמאל פארמאגט.

און לגבי ר' צבי מאיר, ער איז גאון עצום וואס רעדט, און מען הערט עס פין אים, אדרבה קוק אין זיינע ספרים וועסטו זעהן זיינע טיפע מושגים אין חסידות, און זיין עבודה איז איינס אין דער וועלט, מן הסתם נישטא נאך אזאנס היינט בדורנו, און ר' חיים מאיר'ל מיט זיין גאנצע גרויסקייט האט נישט אראפגעלייגט און עבודת התפילה ווי ר' צבי מאיר לייגט אראפ היינט.

מען קען אויך נעמען ר' מאטיל זילבער פאר א משל, זיין גאונות אין חסידות און תורת בעל שם טוב איז אויך אויסנאם גרויס און שטארק.

און די נעמסט ר' חיים מאיר'ל און די טענה'סט אז ער איז געוועהן א גאון!! איה גבורותיו ואיה נוראותיו? אה, א עניו!! באלט וועסטו זאגן אז די ביסט אויך א גאון נאר די ביסט א עניו.

אקעי שטייט!
סקוקט בכלל נישט אויס ווי דו האסט געליינט מיין ארטיקל.
די פוינט איז נישט געוועהן וויפל לערנען ער קען. און צי ער איז געוועהן א גרויסער גאון.

נאכמאל בקיצור:
סאיז דא צוויי ווערסיעס אויפן אמרי חיים.

איינס- געוועהן סתם א מענטש וואס האט גערייכערט צוגרעטלעך געזינגען ניגונים און גערעדט צו מענשטען ווארים און שיין. נישט קיין גרויסער בעל צדקה. איבערגעלאזט אפאר מיליאן דאללער ירושה. קוים געקענט אפלערנען א בלאט גמרא אליינס.(לשיטת סאטמאר)

צוויי-א גאון בתורה, במידות, א עובד השם, א פארצייטישע רבי. געשטארבן א בעל חוב, געוועהן א גרויסע בעל צדקה.

וועלכע ווערסיע איז אמת?

איך טענה נומבער צוויי. און קוק קלאר אין מיין תגובה איך שרייב נישט אז ער איז געוועהן א אויסגערופענע גאון. נאר ער האט געהאט אלע מעלות וואס א מענטש קען האבן. איך האב דיר דעס פריער געשריבן. אלע זיינע מעלות צוזאמען קומט אויס אז ער איז געוועהן פון די לעצטע תלמידי הבעש״ט.

אויפווייזן? איך בין דא צו דערציילן פון מענשטען וואס האבן אים געקענט. כהאב אנגעפאנגען מיט הרה״ק ר׳ יהודא׳לע ווילסט נישט גלייבן וואס ער זאגט איז נישט. איך גיי ברענגן נאך מענטשען.

איך האב עפעס געשריבן אז זיינע חסידים זענען געוועהן די גרעסטע מענטשען אויף די וועלט? ניין קיינמאל נישט געשריבן אזאנס. ביסט א קליין קינד?

איך האב געשריבן אז ער האט געהאט אסאך געהויבענע חסידים וואס זענען אליינס רבנים, דיינים און מרביצי תורה. און אסאך פון זיי שטאמען נישט פון מארמארוש און בוקעווינע. און זיי זענען געוועהן “געהויבענע אידן״ פארוואס האבן זיי געהאלטן פון די אמרי חיים?

ר׳ אליעזר דוד פרידמאן האט געקענט כל התורה כולה. מיט חסידות. אלעס! ער האט נישט געהאט וואס צוטוהן נאר זיך דרייען ביי איינער וואס האט גערייכערט צוגרעטלעך און געמאכט ווערטלעך? וואס??? קענסט זאגן גלייבסט אים נישט. איז נישט! קיינער צווינגט דיך נישט!

איך בין דא צו דערציילן וועלכע ווערסיע סאיז אמת לויט אלע מענטשען וואס האבן אים געקענט אריינגערעכענט די מורדים
כהאב קלאר געשריבן אין מיין תגובה איז איך גיי שרייבן וואס כהאב געהערט פון די מורדים.
איך האב נישט געזאגט ער איז א ראגעטשוואער. וואס כהאב יא געזאגט ער האט געהאט אלע מעלות וואס א מענטש קען נאר האבן. און אין דעם איז כולל אז ער האט געקענט גוט לערנען אויך

נעקסט קעיס.

[שבת אחים]

דאס וואס דו שרייבסט אז ר׳ אליעזר דוד פרידמאן און אנדערע זענען געוועהן זיינע חסידים ווייל סאיז נישט געוועהן קיין אנדערע ישיבה:

לשיטתך איז אביסל שווער. פערציג יאהר נאך אמרי חיים׳ס פטירה האט ר׳ אליעזר דוד נאכאלץ געהאלטן דרשות ברבים און גערעדט וועגן זיין גרויסקייט. און אלעס ווייל ר׳ חיים מאירל האט אים אריינגענומען אין ישיבה ווייל סאיז נישט געוועהן וואו צוגיין? פשוט אלץ הכרת הטוב האט ר׳ אליעזר דוד א גאנץ לעבן גערעדט פון זיין גרויסקייט!!! פארן אים ארייננעמען אין ישיבה....האהא...

נישט ווייל ער האט זיך געדרייט ביי די מענטש און געזעהן זיין גרויסקייט נאר פשוט ווייל ער האט אים אריינגענומען אין ישיבה...


דאכצעך ער איז שוין געוועהן א אינגערמאן. אבער מיינסט צו זאגן ער האט אים אריינגעלאזט אין זיין ביהמ״ד???
און ר׳ יהודא׳לע האט פשוט געהאט הכרות הטוב ווייל ער האט אים געגעבן זיין טאכטער? ער איז געוועהן נעבעך א אלטע בחור פון א צובראכענע משפחה, קיינער האט אים נישט געוואלט נעמען פאר קיין איידעם. האבן זיי געמאכט א דיעל. איך וועל דיר געבן מיין טאכטער און דו וועסט ארומגיין זאגן פאר די גאנצע וועלט אז איך בין אזוי הייליג ווי ר׳ לוי יצחק בארדישובער.
און ער האט עס געזאגט אזוי לאנג. אז אפילו ער האט זיך שוין געהאט געגט פון זיין טאכטער האט ער ער נאכאלץ געזאגט אלץ געוואוינהייט... אלעס שטימט...

בד״וו האלב פון די ליסטע האבן בכלל נישט געלערנט אין ישיבה נאר זענען שוין געוועהן אינגעלייט דעמאלטס נאכן קריג.

אקעי צבי מאיר זילבערבערג איז געוועהן גרעסער ווי אלע רביס די לעצטע הונדערט יאהר איך בין מודה! קען מען גייען ווייטער? דו גייסט במילא שרייען אלעס פארקערט פון וואס איך זאג.

[שבת אחים]

ווען די אמרי חיים האט אויפגעשטעלט די שיכון איז געוועהן דריי אידן וואס האבן אים גרויס געמאכט. און געשלעפט אסאך פרעמדער מענטשען אריין קיין שיכון וויזניץ. די דריי גרעסטע משפיעים וואס האבן געפאמפט די אמרי חיים צוויי פון זיי זענען געוועהן אונגארישע, נישט קיין וויזניצער פארן קריג.

די דריי אידן האבן ממש געשריגן אין אלע גאסן “אונז האבן דא אזא גרויסע צדיק ווי דער בעש״ט, און ר׳ לוי יצחק בארדישובער”

ווי איך וועל שריייבן שפעטער באריכות (ער וויל דאך הארטע באווייזן)

די דריי זענען

הרה״צ ר׳ אליעזר דוד פרידמאן

הרה״צ ר׳ דוד לייב שווארץ

הרה״ק ר׳ יהודא׳לע האראוויץ.

אזעלכע הייסע חסידים וואס זיי זענען געוועהן פון אמרי חיים איז נישטא היינט אין וויזניץ! ביטע לאזט מיך ענדיגן אלע ארטיקלען איר וועט האבן א א קלארער בילד.

[שבת אחים]

אישת אויב ביסטו גוט מיט אים פערזענליך ביטע פרעג ר’ צבי מאיר זילבערבערג זיין מיינוג אויפן אמרי חיים, ר׳ יהודא׳לע און ר׳ אליעזר דוד פרידמאן. צי ער האט געקענט איינע פון די דריי מענטשען. אז נישט אפשר וועל איך אים פרעגן אין א געלגענהייט. איך טוה דאס שוין יאהרן לאנג. יעדען איד וואס איך טראכט נאר אמאל אז ער האט געזעהן די אמרי חיים פרעג איך זיי. א איד וואס איז העכער זעכציג און אז איך כאפ א שמועס אדער א היטש אמאל פרעג איך זיי.

איך האב אסאך גערעדט מיט מענטשען. איך טוה דאס שוין יאהרן לאנג. איך האב גערעדט מיט אסאך מורדים. בתוכם אין מיין אייגענע משפחה איז דא פון זיי. איך האב דאס א לאנגע צייט שטודירט. איך בין נישט קיין פאטריאט פאר היינטיגע וויזניץ. איך האב מיט זיי גאר ווייניג שייכות (חוץ די ניגונים גלייך איך זייער) נאר איך
בין א חסיד פון די אהבת ישראל און זיינע קינדער בעיקר פון די אמרי חיים מיטן דמשק. ווייל זיי זענען געוועהן באמת העכערע מענטשען. אויסגעארבעט אין יעדע מדה. געשמאקע מענטשען, ווארימע מענטשען, קלוגע מענטשען. זיי האבן געקענט פארטארגן אלע מיני אידן נישט קיין חילוק אין וועלכע מצב.
צוזאמען האט די אהבת ישראל מיט זיינע קינדער אויפגעשטעלט צענדליגער טויזנטער תלמידים. געהויבן די אידן אינדעהיים. און אויסגעטיילט צענדליגער מיליאנען פאר צדקה נאך אינדערהיים ווי איך האף צו שרייבן שפעטער באריכות בל״נ.

סאיז געבליבן אסאך עווידענס פון זיין צדקה וחסד נאך פון אינדעהיים ווען די אמרי חיים איז געוועהן רבי אין גרויסווארדיין נאך זיין טאטענס פטירה. אמאל פאר די צייטן פון קוויקפע״י ווען מהאט געשיקט געלט האט מען געשיקט א בריוו פון וואו די געלט קומט. און ווען מהאט ערהאלטן די געלט האט מען געדארפט צוריק באקומען א בריוו, א רעסיפט כאילו אז מהאט טאקע ערהאלטן די געלט און אז סאיז אנגעקומען אויפן ריכטיגן פלאץ. סאיז געבליבן פיהל מיט אזעלכע דאקומענטן און קאפיס איז געדרוקט אין ספר מאור החיים. מיליאנען לעי פאר אלע אידישע צוועקן, פלטים, ארימלייט וכו׳ אסאך מאל איז די אמרי חיים׳ס איידעם ר׳ יהודא׳לע געוועהן די שליח צו טראגן די געלט. און אינטערסאנט ער פלעגט זיך דאן אינטערשרייבן יהודה האגער דיין בקלויזנבורג. א שטיקל צייט האט ער זיך געטוישט זיין לעצטע נאמען צו זיין מאמע׳ס משפחה נאמען. דערווייל האב איך נאך נישט געטראפן קיין תירוץ פארוואס ער האט זיך אזוי גערופן דעמאלטס. עכ״פ סאיז געבליבן באווייזן. איבער א מיליאן לעי א חודש פלעגט די אמרי חיים פארטיילן. און סאיז כמעט נישט געוועהן קיין רייכע אידן דעמאלטס. אידן זענען געוועהן זייער לימיטעט, מהאט נישט געלאזט די אידן מאכן קיין ביזנעס, סאיז געוועהן אלע מיני גזירות מיט די אויפשטייג פון נאציזים.

פארדעם טאקע איז דער ווישעווער רב געפארן קיין אמעריקע נאך פארן קריג. ער האט געהאט א גרויסע ישיבה מיט א דארמיטארי (געוועהן ממש פון די ערשטע ישיבות דעמאלטס ווי די בחורים האבן געקענט שלאפן אין ישיבה) פאר הונדערטער בחורים. נישט געוועהן קיין גאווערמענט פראגראמען. כמעט קיינער האט זיך נישט געקענט ערלויבן צו באצאלן קיין שכ״ל. וואס האט ווישעווער רב געטוהן? ער האט בלית ברירה געמוזט פארן קיין ענגלאנד, בעלגיע אמעריקע, אפילו ער איז נישט געזונט געוועהן און שטארק געליטן אויף צוקער. און איז ארומגעגעאנגען נאך געלט דא אין אמעריקע האבן די אידן יא געמעגט מאכן ביזנעס. ער האט געהאלטן אין יעדע פלאץ א דרשה פאר בערך פיר שעה אין א לאנגע סוגיא. ער האט קיינמאל נישט איבערגעזאגט די זעלבע דרשה. אפילו אויב ער האט געזאגט צוויי דרשות אין די זעלבע טאג. ער איז געוועהן א מוראדיגער בעל דרשן. מאיז זייער נתפעל געווארן דאהי פון אים. מהאט אים געבעטן ער זאל בלייבן אין אמעריקע, מהאט אים צוגעזאגט גאלד אבער האט בשום אופן נישט געוואלט אפלאזן זיין ישיבה.מאיז אים נאכגעלויפן אין אלע גאסן דא. מענטשען האבן נישט געגעלייבט וואס א גאון ער איז. נישט אלעס איז אראפגעשריבן געווארן. סאיז נישט געוועהן ווי היינט. ער פלעגט ארומלויפן אין די גאנצע וועלט שאפן געלט ממילא האט ער כמעט נישט געהאט קיין צייט צו שרייבן חידושי תורה. הגם אסאך איז יא אראפגעשריבן געווארן. די ווישעווער רב איז געשטארבן ליידער זייער יונג נאר פינף יאהר נאך זיין טאטעס פטירה אין די עלטער פון 55. המשבק ר׳ יעקל ראזענפעלד (בן החסיד ר׳ חיים שמואל בן החסיד הנודע הנגיד המפואר ר׳ משה טעטשער) האט געקענט נאכזאגן איין דרשה וואס ער האט געהערט פון ווישעווער רב. ער האט עס אפאר מאל אין זיין לעבן נאכגעזאגט. די דרשה האט גענומען פיר און האלב שעה נאכצוזאגן!!!

מיט דעם אלעמען בין איך גרעסערע חסיד פון די אמרי חיים. אפילו די ווישעווער רב איז לכאורה געוועהן אסאך אסאך א גרעסערע גאון ווי אים. וויבאלד ווישעווער רב האט נאר געקענט זאגן תורה. ער האט נישט פארשטאנען צו קיין פשוטע איד. ער האט נישט געהאט קיין שפראך מיט יעדען איינעם! נישט געקענט זינגען און פירן קיין טישן, ער איז געוועהן מעהר ווי א ראש ישיבה ווי א רבי. וויזניץ האט געהאט אסאך פשוטע אידן. די אמרי חיים מיט די דמשק האבן געקענט ביידע. סיי רעדן צו געהויבענע אידן ווי ר׳ יהודא׳לע און ר׳ אליעזר דוד זייער שפראך, און סיי רעדן צו פשוטע אידן און זיך אראפלאזן צוזיי. און טאקע דערפאר איז די אמרי חיים געווארן וויזניצער רבי אפילו איז געוועהן יונגער און אפילו ער איז נישט געוועהן אזא אויסגערופענע גאון ווי דער ווישעווער רב. די אמרי חיים האט געהאט אלע מעלות אינאיינעם. סיי לערנען און סיי פירן א חסידות און פארשטיין יעדען איינעם.ווען זיין פאטער איז אוועק האבן די געהויבענע וויזניצער חסידים פון ווילחאוויץ (ר׳ יהודא׳לע פלעגט זיי רופן די “אלטע געווירדע” און זיך
געהאלטן פאר א תלמיד פון אפאר פון זיי) געקומען צו פארן קיין גרויסווארדיין און אויפגענומען די אמרי חיים פאר רבי. די גרעסטע חסידים, די סמעטענע פון וויזניץ. זיי זענען געפארן צום ווישעווער רב אויך אין געוויסע גלעגענהייטן אבער “רבי”, אויף דעם טאטענס פלאץ האבן זיי אלע געהאלטן די אמרי חיים דארף זיצן ווייל ער האט געהאט אלעס אין זיך נישט נאר תורה. געוועהן א מוראדיגע געלונגענע מענטש. און ווישעווער רב איז געבליבן “ווישעווער רב” קיינער רופט אים נישט אן רבי. ער איז געבליבן א רב.

[אישתישבי]

האסט אנגעהויבן שרייבן אביסל מער צו דער זאך.

שרייב מעלות פין אמרי חיים, דאס ברענגט ארויס עפעס, און נישט דמיונות, א מעשה אז ער האט געהאלפען אידן, געהויבן אידן, געהאט טיפע אידיאלאגיע, און וואס איז עס געוועהן, איז אינטערעסאנט, מעשה'לעך אז ער האט געהאט גרויסע תלמידים ממילא איז מוכרח, קען אמאהל צוקומען פאר קאמפאט, אבער כשלעצמו מיינט עס גארנישט.

למשל דער געדאנק חזר'ט זיך איבער אין דיינע ווערטער אסאך, דער האט געזאגט יענער האט געזאגט, און די שרייבסט אז איך זאל פרעגן ר' צבי מאיר וואס ער האלט פין אמרי חיים. ר' שבת, מיר גייט גאנץ ווייניג אהן די גוזמאות פין ר' צבי מאיר, איך בין נישט זיין חסיד, איך טוה נישט זיינע הדרכות, און גלייב נישט זיינע באבע מעשיות אויך נישט. וואס יא? ער דינט דער אויבערשטער יומם ולילה, און איז א גאון, א שטארקע טעאלאג אין תורה וחסידות, א עניו און אסאך מעלות.

וואס קענסטו ברענגען אויף דער אמרי חיים חוץ דעמאגאגיע?

די אלע וואס האבן געלערנט אין זיין ישיבה זענען חסידים, ווייל אזוי גייט עס, נישט אלץ הכרת הטוב, די זעלבע סיבה די ביסט א חסיד שוטה פין אלע וויזניצער רבי'ס, ווייל די ביסט אויפגעצויגן געווארן אין וויזניץ. ווען די וואלסט אויפגעצויגן געווארען אין סאטמאר, וואלט געוועהן א נחת צו ליינען דיינע אשכולות ווי די האקסט אז מען טאר נישט גיין צו די בחירות הטמאות.

[yn.NY]

[
נאכמאל בקיצור:
סאיז דא צוויי ווערסיעס אויפן אמרי חיים.

איינס- געוועהן סתם א מענטש וואס האט גערייכערט צוגרעטלעך געזינגען ניגונים און גערעדט צו מענשטען ווארים און שיין. נישט קיין גרויסער בעל צדקה. איבערגעלאזט אפאר מיליאן דאללער ירושה. קוים געקענט אפלערנען א בלאט גמרא אליינס.(לשיטת סאטמאר)

צוויי-א גאון בתורה, במידות, א עובד השם, א פארצייטישע רבי. געשטארבן א בעל חוב, געוועהן א גרויסע בעל צדקה.

וועלכע ווערסיע איז אמת?

קיינער (אפילו די סאטמורים אליין) דערשרעקט זיך נישט פון די וועג וויאזוי סאטמאר שאצט אפ א גדול בישראל; נישט היינטיגע און נישט אמאליגע...

גראדע זייער שיינע ארטיקל אויף'ן אמרי חיים ז"ל, מיט שיינע ידיעות וואס כ'האב נאכנישט געהערט.

סאוי כ'האף אז די ציל פון די ארטיקלען דא איז נישט מיט'ן ציל אויפצוווייזן אז "די סאטמארע ווערסיע איז נישט גערעכט".

[שבת אחים]

האסט אנגעהויבן שרייבן אביסל מער צו דער זאך.

שרייב מעלות פין אמרי חיים, דאס ברענגט ארויס עפעס, און נישט דמיונות, א מעשה אז ער האט געהאלפען אידן, געהויבן אידן, געהאט טיפע אידיאלאגיע, און וואס איז עס געוועהן, איז אינטערעסאנט, מעשה'לעך אז ער האט געהאט גרויסע תלמידים ממילא איז מוכרח, קען אמאהל צוקומען פאר קאמפאט, אבער כשלעצמו מיינט עס גארנישט.

למשל דער געדאנק חזר'ט זיך איבער אין דיינע ווערטער אסאך, דער האט געזאגט יענער האט געזאגט, און די שרייבסט אז איך זאל פרעגן ר' צבי מאיר וואס ער האלט פין אמרי חיים. ר' שבת, מיר גייט גאנץ ווייניג אהן די גוזמאות פין ר' צבי מאיר, איך בין נישט זיין חסיד, איך טוה נישט זיינע הדרכות, און גלייב נישט זיינע באבע מעשיות אויך נישט. וואס יא? ער דינט דער אויבערשטער יומם ולילה, און איז א גאון, א שטארקע טעאלאג אין תורה וחסידות, א עניו און אסאך מעלות.

וואס קענסטו ברענגען אויף דער אמרי חיים חוץ דעמאגאגיע?

די אלע וואס האבן געלערנט אין זיין ישיבה זענען חסידים, ווייל אזוי גייט עס, נישט אלץ הכרת הטוב, די זעלבע סיבה די ביסט א חסיד שוטה פין אלע וויזניצער רבי'ס, ווייל די ביסט אויפגעצויגן געווארן אין וויזניץ. ווען די וואלסט אויפגעצויגן געווארען אין סאטמאר, וואלט געוועהן א נחת צו ליינען דיינע אשכולות ווי די האקסט אז מען טאר נישט גיין צו די בחירות הטמאות.

זייער אסאך שטותים הבלים, און זייער קינדעריש רעדסטו שוין ווייטער. קריכסט אויף
די גראדע ווענט ווי אייביג.

1)יא איך שרייב דער האט געזאגט און יענער האט געזאגט. איך שרייב פון מענטשען וואס האבן אים געקענט. און וואס איז שלעכט מיט דעם? נאכדערצו איך האב געגעבן א מקור רוב פון די מעשיות וואס איך האב דא דערציילט שטייט געדרוקט אין ספר “יהודה לקדשו” געשריבן דורך אלע נאנטע מענטשען צו רבי יהודא׳לע.

וואס איז שלעכט מיט נאכזאגן פון געהויבענע און נאנטע חסידים. גלייבסט נישט ר׳ יהודא׳לע ר׳ אליעזר דוד פרידמאן, תולדות אברהם יצחק רבי. ר׳ אברהם הערש בעק איז נישט... האסט א בחירה. קענסט טוהן וואס דו ווילסט.

2)איך האב אלעס אנגענומען וויאזוי איך בין אויפגעוואקסן? איך
בין אויפגעוואקסן אז ר׳ מאטעלע פליט אין הימל און איז געוועהן א מלאך. למעשה האלט איך נישט אזוי. איך האלט אז ער איז געוועהן א אמתע מענטש אבער כהאב אסאך זאכן וואס כ׳האלט נישט פון אים ווי איך האב דא געשריבן אויף ק״ש. איך
בין א חסיד שוטה פון אלע וויזניצער רביס? ליגענט! איך בין נישט קיין חסיד פון די היינטיגע וויזניצער רביס. איך האלט אז ר׳ ישראל ב״ב און געוויסע פון ר׳ מאטעלע׳ס קינדער זענען פיינער מענטשען, מיינען עס ערענסט. אבער כבין נישט קיין חסיד פון זיי! איך בין א חסיד פון די אהבת ישראל מיטן אמרי חיים. נאכן אמרי חיים און ר׳ יהודא׳לע I’m out!

גענוג און נאך זאכן מיט וואס איך בין אויפגעוואקסן אז סאיז הייליג לאך איך דערפון.

א חסיד שוטה מיינט ווען איינער איז בלינדערהייט א חסיד פון עפעס. איך
בין א חסיד פון די אהב״י און די אמרי חיים אפילו כהאב זיי קיינמאל נישט געזעהן פונקט ווי די חסידים פון ר׳ נחמן מברסלב. איך בין א חסיד פון זייער כאראקטאר און פערזענליכקייט. איך האב
געליינט אלעס וואס מהאט געשריבן אויף זיי, געלערנט זייערע תורות, געהערט זייערע ווערטלעך. און פון די כאראקטאר און פערזענליכקייט בין איך
א חסיד.

די אהבת ישראל מיטן אמרי חיים זענען מיינע וועגווייזערס. איך וויל האבן אזעלכע מידות ווי זיי. זיי האבן געלעבט א העכערע לעבן. איך טראכט אלץ
צו מיר ווען איך האנדל מיט מענטשן. וויאזוי וואלט זיך מיין רבי אויפגעפירט. און דאס טוה איך. די אהבת ישראל, די אמרי חיים איז מיין guru, איך גלייך יעדע ווארט וואס די מענטש האט געזאגט וואס כהאב דערווייל געהערט. כ׳זעה נאכנישט דיין פראבלעם.

[קאך_לעפל]

האסט אנגעהויבן שרייבן אביסל מער צו דער זאך.

שרייב מעלות פין אמרי חיים, דאס ברענגט ארויס עפעס, און נישט דמיונות, א מעשה אז ער האט געהאלפען אידן, געהויבן אידן, געהאט טיפע אידיאלאגיע, און וואס איז עס געוועהן, איז אינטערעסאנט, מעשה'לעך אז ער האט געהאט גרויסע תלמידים ממילא איז מוכרח, קען אמאהל צוקומען פאר קאמפאט, אבער כשלעצמו מיינט עס גארנישט.

למשל דער געדאנק חזר'ט זיך איבער אין דיינע ווערטער אסאך, דער האט געזאגט יענער האט געזאגט, און די שרייבסט אז איך זאל פרעגן ר' צבי מאיר וואס ער האלט פין אמרי חיים. ר' שבת, מיר גייט גאנץ ווייניג אהן די גוזמאות פין ר' צבי מאיר, איך בין נישט זיין חסיד, איך טוה נישט זיינע הדרכות, און גלייב נישט זיינע באבע מעשיות אויך נישט. וואס יא? ער דינט דער אויבערשטער יומם ולילה, און איז א גאון, א שטארקע טעאלאג אין תורה וחסידות, א עניו און אסאך מעלות.

וואס קענסטו ברענגען אויף דער אמרי חיים חוץ דעמאגאגיע?

די אלע וואס האבן געלערנט אין זיין ישיבה זענען חסידים, ווייל אזוי גייט עס, נישט אלץ הכרת הטוב, די זעלבע סיבה די ביסט א חסיד שוטה פין אלע וויזניצער רבי'ס, ווייל די ביסט אויפגעצויגן געווארן אין וויזניץ. ווען די וואלסט אויפגעצויגן געווארען אין סאטמאר, וואלט געוועהן א נחת צו ליינען דיינע אשכולות ווי די האקסט אז מען טאר נישט גיין צו די בחירות הטמאות.

זייער אסאך שטותים הבלים, און זייער קינדעריש רעדסטו שוין ווייטער. קריכסט אויף
די גראדע ווענט ווי אייביג.

1)יא איך שרייב דער האט געזאגט און יענער האט געזאגט. איך שרייב פון מענטשען וואס האבן אים געקענט. און וואס איז שלעכט מיט דעם? נאכדערצו איך האב געגעבן א מקור רוב פון די מעשיות וואס איך האב דא דערציילט שטייט געדרוקט אין ספר “יהודה לקדשו” געשריבן דורך אלע נאנטע מענטשען צו רבי יהודא׳לע.

וואס איז שלעכט מיט נאכזאגן פון געהויבענע און נאנטע חסידים. גלייבסט נישט ר׳ יהודא׳לע ר׳ אליעזר דוד פרידמאן, תולדות אברהם יצחק רבי. ר׳ אברהם הערש בעק איז נישט... האסט א בחירה. קענסט טוהן וואס דו ווילסט.

2)איך האב אלעס אנגענומען וויאזוי איך בין אויפגעוואקסן? איך
בין אויפגעוואקסן אז ר׳ מאטעלע פליט אין הימל און איז געוועהן א מלאך. למעשה האלט איך נישט אזוי. איך האלט אז ער איז געוועהן א אמתע מענטש אבער כהאב אסאך זאכן וואס כ׳האלט נישט פון אים ווי איך האב דא געשריבן אויף ק״ש. איך
בין א חסיד שוטה פון אלע וויזניצער רביס? ליגענט! איך בין נישט קיין חסיד פון די היינטיגע וויזניצער רביס. איך האלט אז ר׳ ישראל ב״ב און געוויסע פון ר׳ מאטעלע׳ס קינדער זענען פיינער מענטשען, מיינען עס ערענסט. אבער כבין נישט קיין חסיד פון זיי! איך בין א חסיד פון די אהבת ישראל מיטן אמרי חיים. נאכן אמרי חיים און ר׳ יהודא׳לע I’m out!

גענוג און נאך זאכן מיט וואס איך בין אויפגעוואקסן אז סאיז הייליג לאך איך דערפון.

א חסיד שוטה מיינט ווען איינער איז בלינדערהייט א חסיד פון עפעס. איך
בין א חסיד פון די אהב״י און די אמרי חיים אפילו כהאב זיי קיינמאל נישט געזעהן פונקט ווי די חסידים פון ר׳ נחמן מברסלב. איך בין א חסיד פון זייער כאראקטאר און פערזענליכקייט. איך האב
געליינט אלעס וואס מהאט געשריבן אויף זיי, געלערנט זייערע תורות, געהערט זייערע ווערטלעך. און פון די כאראקטאר און פערזענליכקייט בין איך
א חסיד.

די אהבת ישראל מיטן אמרי חיים זענען מיינע וועגווייזערס. איך וויל האבן אזעלכע מידות ווי זיי. זיי האבן געלעבט א העכערע לעבן. איך טראכט אלץ
צו מיר ווען איך האנדל מיט מענטשן. וויאזוי וואלט זיך מיין רבי אויפגעפירט. און דאס טוה איך. די אהבת ישראל, די אמרי חיים איז מיין guru, איך גלייך יעדע ווארט וואס די מענטש האט געזאגט וואס כהאב דערווייל געהערט. כ׳זעה נאכנישט דיין פראבלעם.

אה מיי גודנעס...

[שבת אחים]

עניוועי דו האסט מיר נמאס געמאכט פון שרייבן ווייטער. יעדע מאל איך קום אריין דא אין שטיבל
און איך שרייב עני טינג קומסטו גלייך מיט עפעס א נערישע אטאקע. ממש די לעצטע אכט מאל איך
בין אריינגעקומען דא. ווען איך האב געשריבן מיין מיינוג וועגן סאדיגור ווען איך האב געשריבן וועגן די אויפשטייג פון רעכטע נאציזים וכו׳ וכו׳ סקוקט אויס ווי דו ביסט דא לקנטר אדער עפעס. קיין איין זאכליכער זאך נישט געשריבן דא. קודם האסטו זיך געשוואוירן ביי דעם זילבערבערג בארד צוויי תגובות שפעטער שרייבסטו ער איז א פשוטער בעל דמיון און דו האלטס בכלל נישט פון אים.

האלטס שוין ביי די עלעפטע סיבה פארוואס ר׳ אליעזר דוד פרידמאן איז געוועהן א פייערדיגע חסיד פונעם אמרי חיים. (מיין פעיוועירט איז ווייל
ער האט אים אריינגענומען אין ישיבה איך
גיי דאס פארציילן פאר הגה״צ ר׳ משה שנעבאלג נעקסטע מאל
איך רעדט צו אים. ער האט שוין לאנג נישט געהערט אזא גוטס. פאר איינער וואס האט געקענט ר׳ אליעזר דוד און די היסטאריע פון שיכון וויזניץ איז דאס אזא מין געלעכטער.

דו רעדסט אייביג אריין די העכסטע אין זאכן וואס דו ווייסט זייער ווייניג. און ווען מזאגט דיר סאיז דא מענטשען וואס ווייסן יא- זיי זענען דארט געוועהן און לאמיר הערן פון זיי- שרייסטו דו זאגסט אלץ דער זאגט יענער זאגט... מוראדיג!

איך האב געשריבן א הערליכע ארטיקל וועגן די אמרי חיים. פרובירט מסביר זיינע מעלות און פארוואס איך בין נתפעל געווארן פון אים. כהאב פרובירט ארויס צולאזן פאליטיק און חאזעריי. אבער מקען נישט מיט דיר.

זיי געזונט. איך עקעל מיך אריינצוקומען דא. איך
בין נישט קיין באצאלטע שרייבער. איך האב בעסער וואס צוטוהן מיט די צייט. איך האב געמיינט איך רעדט דא צו ערוואקסענע מענטשען.

[קאך_לעפל]

עניוועי דו האסט מיר נמאס געמאכט פון שרייבן ווייטער. יעדע מאל איך קום אריין דא אין שטיבל
און איך שרייב עני טינג קומסטו גלייך מיט עפעס א נערישע אטאקע. ממש די לעצטע אכט מאל איך
בין אריינגעקומען דא. ווען איך האב געשריבן מיין מיינוג וועגן סאדיגור ווען איך האב געשריבן וועגן די אויפשטייג פון רעכטע נאציזים וכו׳ וכו׳ סקוקט אויס ווי דו ביסט דא לקנטר אדער עפעס. קיין איין זאכליכער זאך נישט געשריבן דא. קודם האסטו זיך געשוואוירן ביי דעם זילבערבערג בארד צוויי תגובות שפעטער שרייבסטו ער איז א פשוטער בעל דמיון און דו האלטס בכלל נישט פון אים.

האלטס שוין ביי די עלעפטע סיבה פארוואס ר׳ אליעזר דוד פרידמאן איז געוועהן א פייערדיגע חסיד פונעם אמרי חיים. (מיין פעיוועירט איז ווייל
ער האט אים אריינגענומען אין ישיבה איך
גיי דאס פארציילן פאר הגה״צ ר׳ משה שנעבאלג נעקסטע מאל
איך רעדט צו אים. ער האט שוין לאנג נישט געהערט אזא גוטס. פאר איינער וואס האט געקענט ר׳ אליעזר דוד און די היסטאריע פון שיכון וויזניץ איז דאס אזא מין געלעכטער.

דו רעדסט אייביג אריין די העכסטע אין זאכן וואס דו ווייסט זייער ווייניג. און ווען מזאגט דיר סאיז דא מענטשען וואס ווייסן יא- זיי זענען דארט געוועהן און לאמיר הערן פון זיי- שרייסטו דא זאגסט אלץ דער זאגט יענער זאגט... מוראדיג!

איך האב געשריבן א הערליכע ארטיקל וועגן די אמרי חיים. פרובירט מסביר זיינע מעלות און פארוואס איך בין נתפעל געווארן פון אים. כהאב פרובירט ארויס צולאזן פאליטיק און חאזעריי. אבער מקען נישט מיט דיר.

זיי געזונט. איך עקעל מיך אריינצוקומען דא. איך
בין נישט קיין באצאלטע שרייבער. איך האב בעסער וואס צוטוהן מיט די צייט. איך האב געמיינט איך רעדט דא צו ערוואקסענע מענטשען.

סארי, מיר געבן נישט קיין הכנות אויף וואס איר גרעפסט....
שרייבט ווייטער פונעם העיליגען אמרי חיים זצוקלל'ה.

[אישתישבי]

ר' שבת
עס איז נישט נארמאל פין דער ווי די ווערסט פערסאנעל, מען טאר זיך נישט דינגען אויף וואס די שרייבסט? ביסט עפעס תורת משה? אביסעל טשעלענדזש קענט איר נישט פארנעמען אהן צוריק שיסן פעך און שוועבל?

האסט געשריבן

איך בין א חסיד פון זייער כאראקטאר און פערזענליכקייט. איך האב
געליינט אלעס וואס מהאט געשריבן אויף זיי, געלערנט זייערע תורות, געהערט זייערע ווערטלעך. און פון די כאראקטאר און פערזענליכקייט בין איך
א חסיד.

איך ווארט טאקע צו זעהן פין דיר כאראקטער און פערזעהנליכקייט, תורות און ווערטלעך.

דערווייל האסטו גארנישט געברענגט. אפשר דארפט איר הילף אין פארשטיין וואס מיינט כאראקטער אדער פערזענליכקייט, תורות און ווערטלעך?
תורות מיינט נישט אז דער און יענער חסיד האט מעיד געוועהן אז דער אמרי חיים האט געקענט מער פין ווישיווער. דאס מיינט לדאבונינו גארנישט. ווייל אפילו עס זאל זיין אמת, וואס האט מען דערפין?

[דורש אמת]

ס׳קוקט דא אויס ווי א קינדערגארטן


Sent from my iPad using Tapatalk

[רביה''ק זי''ע]

ווייל ס'איז.