ווי אזוי זאל איך רעדן פארן עולם?
נשלח: דינסטאג יוני 22, 2021 12:30 pm
איך וויל דא אויפברענגען א נושא, וואס איך בין שטארק מסופק ווי אזוי עס איז ריכטיג, און איך וויל הערן דעם דעת הקהל דערויף.
שוין לאנג וואס איך טראכט איבער דער וועג און צוגאנג ווי אזוי איך רעד צו מיין ציבור הי"ו.
צווישן א ציבור אידן זענען אלעמאל פארהאן פארשידענע סארט מענטשן, כשם שפרצופיהם אינן שוות כך דעותיהם אינן שוות. פון זיי איז דא מער פשוט'ערע מענטשן און מער מבקשי ה', בעלי השגה. פארשטייט זיך אז מען איז משתדל צו געבן פאר יעדן איינעם בתוך הדברים או מען זעט דערצו אז יעדער זאל קענען הערן און דערהערן. די שאלה איז, ווי אזוי דער טאן און דער רוח הדברים אויפן מקום דארף צוצוגיין.
מאנכע וועלן זאגן, אז דער אויפגאבע פון א מנהיג איז צו זיין 'יורד מן ההר אל העם', זיך אראפלאזן צום ציבור, נישט צו קריכן אין די הימלען, נאר רעדן דירעקט צום ציבור וואס זיי דארפן הערן. מען דערציילט אויף איינע פון די צדיקים וואס האבן געזאגט, אז די פוילישע רבי'ס זענען שולדיג אין די השכלה און אין דעם דורכפאל נאכן ערשטן קריג, ווייל זיי האבן גערעדט תורה אין הימל אריין, אנשטאט צו רעדן עיקרי אמונה און פשוט'ע דיבורים וואס אידן זאלן קענען הערן און פארשטיין, ווי אזוי א פשוט'ער איד דארף זיך פירן. בעיקרון בין איך זיך נוהג, איידערן טיש, ווען איך זיץ ביני לבין-עצמי, זיך פראבירן קאנצערטרירן און זיך אראפלאזן במחשבה צום ציבור, נישט ווערנדיג פארכאפט אין די מחשבות און געפילן פון שבת און די זמנים אין וועלכן מען שטייט, אז איך זאל נישט קריכן צו הויך, נאר רעדן צום ציבור כפי השגותיהם.
מאידך, איז פארהאן א פארקערטע סברה, דהיינו, מיטשלעפן דעם עולם מיט זיך. אריינברענגען א העכערע גייסט צווישן דעם ציבור, אז אפילו פשוטי עם זאלן וועלן זיך אויפהייבן העכער און לעבן ווי בעלי-השגה. דער געדאנק איז, זיך נישט אראפלאזן צום עולם, נאר אריינברענגען א געשמאק אין העכערע ענינים און מיטשלעפן דעם עולם בעלי-בתים אין דעם העכערן וועלט. למעשה געפינען מיר פארשידענע צדיקי דורינו, וועלכע פירן זיך אזוי. אפילו עס זענען פארהאן אזעלכע וואס פאלן ארויס פונעם סיסטעם און בלייבן הונטערשטעליג, האט עס דעם עדיפות אז רוב בינונים און די גוטע פון די שוואכערע הויבן זיך אויף העכער, זה בכה וזה בכה, און אפילו דער שוואכערער, וועט זיך עס אנזען אויף זיין הנהגה עטוואס, כדוגמת מי שנכנס לחנות של בושם. אמת, יענער וואלט געקענט האבן מער תועלת אויב איינער זאל רעדן זיין שפראך, אבער מען קען דאך נישט יעדן מוצא זיין.
דער אמת איז, אז ווי אזוי מען זאל נאר טון, וועלן זיין מענטשן וואס קענען חלילה ארויספאלן און בלייבן הונטערשטעליג. מען דארף אבער נעמען אין באטראכט, אז דער גאנצער ציבור איז איינס, א חטיבה אחת לעשות רצונו יתברך. אויב ס'איז דא א חלק פונעם ציבור, וואס ליידט פארן אנדערן חלק פונעם ציבור, זענען דאך ביידע לשם-שמים, פון הימל איז מען זיי דן, נישט אלס יחיד, נאר אלס חלק פונעם רבים, און יעדער איינער האט א גראדער חלק בעבודתו ובלימוד תורתו פון דעם גאנצן ציבור. קיינער איז נישט נהנה בלויז פון זיין אייגענע עבודה, והכל נעשה בשם כל ישראל.
בענין זה האב איך אמאל געזאגט פאר א איד, גראדע נישט איינער הנספחים עלינו, פון א פרעמדער פלאץ וואס וואוינט נישט אין מיין שטאט. יענער באלאנגט צו א גרויסער חסידות, און ער שפירט אז ווען ער דאוונט אין דער בית-המדרש פון זיין חסידות, ווערט ער פארלוירן צווישן דעם גרויסן ציבור, זיין דאווענען איז נישט קיין דאווענען, ער ווערט פארשלעפט פון שמועסערייען וכו', בשעת ווען ער דאווענט אין א קלענערע כלל-חסידי שוהל, קומט ער אין צייט און דאווענט אסאך בעסער און ער האט אינזינען פירוש המילות פיל בעסער. פרעגט ער מיר וואו ער זאל בעסער דאווענען.
איך האב אים געענטפערט, אז ווען ער קומט דאווענען אין בית-המדרש פון זיין חסידות, איז ער זיך למעשה מקשר מיט דעם מקום, מיט דעם רבי'ן און מיט דער חבורה (ווייל על דעת זה קומט ער דאך אהין דאווענען, ווייל ער באלאנגט דארט). דעמאלס קומט אויס, אז דער רבי מיט זיין עבודה הויבט אויף זיינע תפילות (אויב ער גלויבט דערין), און ער נעמט אויך א חלק אין די תפילות פון די עובדי-השם אויפן ארט, וויבאלד ער באלאנגט אין די זעלבע חבורה, און כדרכו של החבורות, אז איינער איז משפיע אויפן צווייטן, און אלע לעבן איינער פונעם צווייטן. עס קומט אויס אז דער עובד-השם אין זיין בית-המדרש, האט א גלייכע חלק אינעם דאווענען ווי דער פשוט'ער מענטש, און ביידע פועל'ן אויס אין הימל, און זענען ממליך דעם אויבערשטן אויפן זעלבן פארנעם. ווידער אין זיין לאקאלע בית-המדרש, איז ער דער אייגענער באלעבאס, לויט וויפיל הכנה, התבוננות וכח התפילה, ער לייגט אריין, אזויפיל נעמט ער ארויס, ודו"ק.
כלפי מה דברים אמורים? - בנוגע רעדן און פירן דעם ציבור. ס'מאכט זיך אלעמאל דער עלעמענט וואס וועט ליידן פארן צווייטן, אומדירעקט. אויף וועלכער אופן מען זאל נאר קובע זיין די הנהגת הציבור ואמירת השמועסן, וועט עס אזוי אויסקומען. און דער אמת איז, אז קיינער דערלייגט נישט בפנימיות, ווייל חלק כחלק יאכלו. עס איז אבער יא דא אן ענין בפנימיות, וואס עס פעלט פאר דער מענטש דער פנימיות'דיגער שפייז, אין פאל אז מען שטעלט עס נישט צו פאר זיין נשמה. דעריבער דארף מען זיך שטארק רעכענען אין דעם ענין מיטן ציבור.
צורוקצוקומען צו אונזער שאלה: איך וויל הערן פונעם ציבור, וואס מען האלט, ווי אזוי איז בעסער בכלליות צו רעדן שמועסן? - זיך אראפלאזן צום ציבור, אפילו ווען בשעת מעשה זענען פארהאן געוויסע, וואס וועלן נישט האבן זייער פנימיות'דיגע שפייז? - אדער אויפהייבן דעם ציבור צו זיך, אריינברענגען העכערקייט און הימלישקייט, אפילו ווען צומאל זענען פארהאן מענטשן וואס זענען נאכנישט דארט?
וואס זאגט דער עולם?
שוין לאנג וואס איך טראכט איבער דער וועג און צוגאנג ווי אזוי איך רעד צו מיין ציבור הי"ו.
צווישן א ציבור אידן זענען אלעמאל פארהאן פארשידענע סארט מענטשן, כשם שפרצופיהם אינן שוות כך דעותיהם אינן שוות. פון זיי איז דא מער פשוט'ערע מענטשן און מער מבקשי ה', בעלי השגה. פארשטייט זיך אז מען איז משתדל צו געבן פאר יעדן איינעם בתוך הדברים או מען זעט דערצו אז יעדער זאל קענען הערן און דערהערן. די שאלה איז, ווי אזוי דער טאן און דער רוח הדברים אויפן מקום דארף צוצוגיין.
מאנכע וועלן זאגן, אז דער אויפגאבע פון א מנהיג איז צו זיין 'יורד מן ההר אל העם', זיך אראפלאזן צום ציבור, נישט צו קריכן אין די הימלען, נאר רעדן דירעקט צום ציבור וואס זיי דארפן הערן. מען דערציילט אויף איינע פון די צדיקים וואס האבן געזאגט, אז די פוילישע רבי'ס זענען שולדיג אין די השכלה און אין דעם דורכפאל נאכן ערשטן קריג, ווייל זיי האבן גערעדט תורה אין הימל אריין, אנשטאט צו רעדן עיקרי אמונה און פשוט'ע דיבורים וואס אידן זאלן קענען הערן און פארשטיין, ווי אזוי א פשוט'ער איד דארף זיך פירן. בעיקרון בין איך זיך נוהג, איידערן טיש, ווען איך זיץ ביני לבין-עצמי, זיך פראבירן קאנצערטרירן און זיך אראפלאזן במחשבה צום ציבור, נישט ווערנדיג פארכאפט אין די מחשבות און געפילן פון שבת און די זמנים אין וועלכן מען שטייט, אז איך זאל נישט קריכן צו הויך, נאר רעדן צום ציבור כפי השגותיהם.
מאידך, איז פארהאן א פארקערטע סברה, דהיינו, מיטשלעפן דעם עולם מיט זיך. אריינברענגען א העכערע גייסט צווישן דעם ציבור, אז אפילו פשוטי עם זאלן וועלן זיך אויפהייבן העכער און לעבן ווי בעלי-השגה. דער געדאנק איז, זיך נישט אראפלאזן צום עולם, נאר אריינברענגען א געשמאק אין העכערע ענינים און מיטשלעפן דעם עולם בעלי-בתים אין דעם העכערן וועלט. למעשה געפינען מיר פארשידענע צדיקי דורינו, וועלכע פירן זיך אזוי. אפילו עס זענען פארהאן אזעלכע וואס פאלן ארויס פונעם סיסטעם און בלייבן הונטערשטעליג, האט עס דעם עדיפות אז רוב בינונים און די גוטע פון די שוואכערע הויבן זיך אויף העכער, זה בכה וזה בכה, און אפילו דער שוואכערער, וועט זיך עס אנזען אויף זיין הנהגה עטוואס, כדוגמת מי שנכנס לחנות של בושם. אמת, יענער וואלט געקענט האבן מער תועלת אויב איינער זאל רעדן זיין שפראך, אבער מען קען דאך נישט יעדן מוצא זיין.
דער אמת איז, אז ווי אזוי מען זאל נאר טון, וועלן זיין מענטשן וואס קענען חלילה ארויספאלן און בלייבן הונטערשטעליג. מען דארף אבער נעמען אין באטראכט, אז דער גאנצער ציבור איז איינס, א חטיבה אחת לעשות רצונו יתברך. אויב ס'איז דא א חלק פונעם ציבור, וואס ליידט פארן אנדערן חלק פונעם ציבור, זענען דאך ביידע לשם-שמים, פון הימל איז מען זיי דן, נישט אלס יחיד, נאר אלס חלק פונעם רבים, און יעדער איינער האט א גראדער חלק בעבודתו ובלימוד תורתו פון דעם גאנצן ציבור. קיינער איז נישט נהנה בלויז פון זיין אייגענע עבודה, והכל נעשה בשם כל ישראל.
בענין זה האב איך אמאל געזאגט פאר א איד, גראדע נישט איינער הנספחים עלינו, פון א פרעמדער פלאץ וואס וואוינט נישט אין מיין שטאט. יענער באלאנגט צו א גרויסער חסידות, און ער שפירט אז ווען ער דאוונט אין דער בית-המדרש פון זיין חסידות, ווערט ער פארלוירן צווישן דעם גרויסן ציבור, זיין דאווענען איז נישט קיין דאווענען, ער ווערט פארשלעפט פון שמועסערייען וכו', בשעת ווען ער דאווענט אין א קלענערע כלל-חסידי שוהל, קומט ער אין צייט און דאווענט אסאך בעסער און ער האט אינזינען פירוש המילות פיל בעסער. פרעגט ער מיר וואו ער זאל בעסער דאווענען.
איך האב אים געענטפערט, אז ווען ער קומט דאווענען אין בית-המדרש פון זיין חסידות, איז ער זיך למעשה מקשר מיט דעם מקום, מיט דעם רבי'ן און מיט דער חבורה (ווייל על דעת זה קומט ער דאך אהין דאווענען, ווייל ער באלאנגט דארט). דעמאלס קומט אויס, אז דער רבי מיט זיין עבודה הויבט אויף זיינע תפילות (אויב ער גלויבט דערין), און ער נעמט אויך א חלק אין די תפילות פון די עובדי-השם אויפן ארט, וויבאלד ער באלאנגט אין די זעלבע חבורה, און כדרכו של החבורות, אז איינער איז משפיע אויפן צווייטן, און אלע לעבן איינער פונעם צווייטן. עס קומט אויס אז דער עובד-השם אין זיין בית-המדרש, האט א גלייכע חלק אינעם דאווענען ווי דער פשוט'ער מענטש, און ביידע פועל'ן אויס אין הימל, און זענען ממליך דעם אויבערשטן אויפן זעלבן פארנעם. ווידער אין זיין לאקאלע בית-המדרש, איז ער דער אייגענער באלעבאס, לויט וויפיל הכנה, התבוננות וכח התפילה, ער לייגט אריין, אזויפיל נעמט ער ארויס, ודו"ק.
כלפי מה דברים אמורים? - בנוגע רעדן און פירן דעם ציבור. ס'מאכט זיך אלעמאל דער עלעמענט וואס וועט ליידן פארן צווייטן, אומדירעקט. אויף וועלכער אופן מען זאל נאר קובע זיין די הנהגת הציבור ואמירת השמועסן, וועט עס אזוי אויסקומען. און דער אמת איז, אז קיינער דערלייגט נישט בפנימיות, ווייל חלק כחלק יאכלו. עס איז אבער יא דא אן ענין בפנימיות, וואס עס פעלט פאר דער מענטש דער פנימיות'דיגער שפייז, אין פאל אז מען שטעלט עס נישט צו פאר זיין נשמה. דעריבער דארף מען זיך שטארק רעכענען אין דעם ענין מיטן ציבור.
צורוקצוקומען צו אונזער שאלה: איך וויל הערן פונעם ציבור, וואס מען האלט, ווי אזוי איז בעסער בכלליות צו רעדן שמועסן? - זיך אראפלאזן צום ציבור, אפילו ווען בשעת מעשה זענען פארהאן געוויסע, וואס וועלן נישט האבן זייער פנימיות'דיגע שפייז? - אדער אויפהייבן דעם ציבור צו זיך, אריינברענגען העכערקייט און הימלישקייט, אפילו ווען צומאל זענען פארהאן מענטשן וואס זענען נאכנישט דארט?
וואס זאגט דער עולם?
