מענות צו ביקורת המקרא פון די מפרשי המקרא

[יעקב מעקסוועל]

אסאך טענות איז דא אויף די אזויגערופענע בייבל קריטיקירער, די טענה וואס איז לדעתי די שטערקסטע איז די טענה איבער די מפרשי המקרא. וויאזוי קען קומען איינער און פרעגן א קשיא אויף די תורה און זיך נישט באציען צו אלע פריערדיגע מפרשים? אונז האבן א גאנצע תורה שבע"פ וואס רעדט וועגן די תורה נביאים וכתובים, אויב ווילסטו פרעגן א קשיא אויף די תורה, קוק אריין אין די ווערטער פון די תנאים, אמוראים, ראשונים ואחרונים. אויב איז דיר נאך עפעס שווער נאכדעם, וועט מען דעמאלטס רעדן.

דעריבער וויל איך מאכן די סדר פון די אשכול אזוי: איך וועל ברענגען קשיות וואס זענען שווער לויט די פשטות הפסוקים, דערנאך די מהלך וויאזוי מען קען עס מסביר זיין לויט די אזויגערופענע בייבל קריטיקירער, און דערנאך וועל איך ברענגען די פשטים פון די מפרשי התורה צו זען אויב די קשיות הייבן זיך בכלל אן.

----------

וועלן מיר אנפאנגען מיט די פרשה פון מכירת יוסף, עס איז דא בעיקר 3 שוועריקייטן אין די פרשה:

א. ווער האט געראטעוועט יוסף פון די ברודער מען זאל אים נישט הרגענען? פון איין זייט זעט אויס ראובן איז דער וואס האט גענומען אחריות, ער איז די בכור, ער האט געזאגט מען זאל ענדערש אריינווארפען יוסף אין גרוב. מצד שני זעט מען יהודה איז דער פירער, ער האט געזאגט מה בצע, מען זאל ענדערש פארקויפן יוסף ווי הרגענען.

ב. וויאזוי קען זיין ראובן האט נישט מיטגעהאלטן ווי מען פארקויפט יוסף?

ג. ווער האט געהאנדלט מיט יוסף, מדינים אדער ישמעלים? איין פסוק זעט מען ישמעלים גייען אריבער, א צווייטע פסוק זענען מדינים ביים בור. איין פסוק פארקויפן די מדינים צו פוטיפר, איין פסוק פארקויפן די ישמעלים צו פוטיפר. וויאזוי איז געווען די געשעפט דא?

----------

לויט די שיטה פון בקורת המקרא, איז די פרשה צוזאמגעשטעלט פון צוויי ווערסיעס פון די זעלבע מעשה. אין די ערשטע ווערסיע האט ראובן געזאגט מען זאל אים לייגן אין גרוב, ווען די ברודער זענען געווען פארנומען עסן זענען די מדינים אריבער און ארויסגענומען יוסף פון גרוב, נאכדעם ווען ראובן איז געגאנגען זוכן יוסף איז ער צוריקגעקומען צו די ברודער אינגאנצען ערשטוינט יוסף איז נישטא, און די מדינים האבן צום סוף פארקויפט יוסף צו פוטיפר. לויט די צווייטע ווערסיע האבן די ברידער געזען ישמעלים, האט יהודה געזאגט מה בצע, און זיי האבן פארקויפט יוסף פאר די ישמעלים, און די ישמעלים האבן אים פארקויפט פאר פוטיפר (עס איז בכלל נישט דא קיין גרוב אין די ווערסיע).

דא זענען די פסוקים צוטיילט לויט די 2 ווערסיעס, עס הייבט זיך אן ווען יוסף קומט אן צו דותן.

יט וַיֹּאמְרוּ אִישׁ אֶל אָחִיו הִנֵּה בַּעַל הַחֲלֹמוֹת הַלָּזֶה בָּא. כ וְעַתָּה לְכוּ וְנַהַרְגֵהוּ וְנַשְׁלִכֵהוּ בְּאַחַד הַבֹּרוֹת וְאָמַרְנוּ חַיָּה רָעָה אֲכָלָתְהוּ וְנִרְאֶה מַה יִּהְיוּ חֲלֹמֹתָיו. כא וַיִּשְׁמַע רְאוּבֵן וַיַּצִּלֵהוּ מִיָּדָם וַיֹּאמֶר לֹא נַכֶּנּוּ נָפֶשׁ. כב וַיֹּאמֶר אֲלֵהֶם רְאוּבֵן אַל תִּשְׁפְּכוּ דָם הַשְׁלִיכוּ אֹתוֹ אֶל הַבּוֹר הַזֶּה אֲשֶׁר בַּמִּדְבָּר וְיָד אַל תִּשְׁלְחוּ בוֹ לְמַעַן הַצִּיל אֹתוֹ מִיָּדָם לַהֲשִׁיבוֹ אֶל אָבִיו. כג וַיְהִי כַּאֲשֶׁר בָּא יוֹסֵף אֶל אֶחָיו וַיַּפְשִׁיטוּ אֶת יוֹסֵף אֶת כֻּתָּנְתּוֹ אֶת כְּתֹנֶת הַפַּסִּים אֲשֶׁר עָלָיו. כד וַיִּקָּחֻהוּ וַיַּשְׁלִכוּ אֹתוֹ הַבֹּרָה וְהַבּוֹר רֵק אֵין בּוֹ מָיִם. כה וַיֵּשְׁבוּ לֶאֱכָל לֶחֶם. כח וַיַּעַבְרוּ אֲנָשִׁים מִדְיָנִים סֹחֲרִים וַיִּמְשְׁכוּ וַיַּעֲלוּ אֶת יוֹסֵף מִן הַבּוֹר. כט וַיָּשָׁב רְאוּבֵן אֶל הַבּוֹר וְהִנֵּה אֵין יוֹסֵף בַּבּוֹר וַיִּקְרַע אֶת בְּגָדָיו. ל וַיָּשָׁב אֶל אֶחָיו וַיֹּאמַר הַיֶּלֶד אֵינֶנּוּ וַאֲנִי אָנָה אֲנִי בָא. [די תורה פארציילט וועגן די כתונת פסים און די אבילות פון יעקב אבינו] לו וְהַמְּדָנִים מָכְרוּ אֹתוֹ אֶל מִצְרָיִם לְפוֹטִיפַר סְרִיס פַּרְעֹה שַׂר הַטַּבָּחִים.

די צווייטע ווערסיע, הייבט זיך אויך אן ווען יוסף קומט אן צו דותן.

יח וַיִּרְאוּ אֹתוֹ מֵרָחֹק וּבְטֶרֶם יִקְרַב אֲלֵיהֶם וַיִּתְנַכְּלוּ אֹתוֹ לַהֲמִיתוֹ. כה וַיִּשְׂאוּ עֵינֵיהֶם וַיִּרְאוּ וְהִנֵּה אֹרְחַת יִשְׁמְעֵאלִים בָּאָה מִגִּלְעָד וּגְמַלֵּיהֶם נֹשְׂאִים נְכֹאת וּצְרִי וָלֹט הוֹלְכִים לְהוֹרִיד מִצְרָיְמָה. כו וַיֹּאמֶר יְהוּדָה אֶל אֶחָיו מַה בֶּצַע כִּי נַהֲרֹג אֶת אָחִינוּ וְכִסִּינוּ אֶת דָּמוֹ. כז לְכוּ וְנִמְכְּרֶנּוּ לַיִּשְׁמְעֵאלִים וְיָדֵנוּ אַל תְּהִי בוֹ כִּי אָחִינוּ בְשָׂרֵנוּ הוּא וַיִּשְׁמְעוּ אֶחָיו. כח וַיִּמְכְּרוּ אֶת יוֹסֵף לַיִּשְׁמְעֵאלִים בְּעֶשְׂרִים כָּסֶף וַיָּבִיאוּ אֶת יוֹסֵף מִצְרָיְמָה. [די תורה איז מפסיק מיט די פרשה פון יהודה] א וְיוֹסֵף הוּרַד מִצְרָיְמָה וַיִּקְנֵהוּ פּוֹטִיפַר סְרִיס פַּרְעֹה שַׂר הַטַּבָּחִים אִישׁ מִצְרִי מִיַּד הַיִּשְׁמְעֵאלִים אֲשֶׁר הוֹרִדֻהוּ שָׁמָּה.

----------

יעצט לאמיר זען וויאזוי די קשיות ווערן שוין לאנג פארענטפערט אין אונזערע מפרשים.

די ערשטע קשיא איז באמת נישט קיין קשיא בכלל, ראובן האט געזאגט מען זאל אים אריינלייגן אין בור צו ראטעווען זיין לעבן, און יהודה האט געזאט מען זאל אים פארקויפן. עס איז בכלל נישט קיין סתירה איינס צו די אנדערע, נאר נאכדעם וואס יוסף איז שוין געווען אין די בור האט יהודה געזאגט זיין עצה. אויך איז פארהאן מערערע פירושים צו מסביר זיין די שיטות פון ראובן און יהודה ע"פ תורה.

די צווייטע קשיא פארענטפערט רש"י גלייך, ראובן איז נישט געווען ביי די מכירה ווייל עס איז געווען זיין טאג צו משמש זיין יעקב אבינו.

די דריטע קשיא זאגט אויך רש"י בשם חז"ל אז עס איז געווען מערערע מכירות. די אוהח"ק איז מסביר אז די מדינים זענען געווען די ביזנעסלייט, און די ישמעלים האבן געהאט די געלט, און אזוי שטימט די גאנצע פרשה. די אבן עזרא זאגט נאך פשוט'ער, מדינים קענען ווערן אנגערופן ישמעלים, עס איז היינו הך.

----------

איך וויל בעטן מען זאל פראבירן צו שרייבן דא רעספעקטפול, און זיך האלטן צום ענין, תודה רבה.

[מי אני]

ווי דר. דזשעימס קוגל איז מסביר ([tag]יידל[/tag] איז מציע זיין בוך) האבן די רעליגיעזע מפרשי המקרא געהאט 4 הנחות קדומות בנוגע מקרא:

1). אז מקרא איז ביסודו בעצם געשריבן געווארן ברמז ובמשל [קריפּטיק]

2). אז עס איז מעיקרא געשריבן געווארן אויף נוגע צו זיין און זיך צו באציהען אויף לדורות און נישט נאר פאר א געוויסע היסטארישע קאנטעקסט און עפאכע

3). אז עס האט נישט קיינע סתירות אדער טעותים/איבעריגקייטן

4). אז אלעס דערין איז דבר ה׳ און דיוויין ממש

די מבקרים נעמען (פארשטייט זיך) נישט אָן די הנחות. וממילא פּאסן נישט (עכ״פ אפטמאל) די תירוצים פון די (קלאסישע) מפרשים (הן מחז״ל והן להבדיל מהנוצרים) פאר די קושיות פון די מבקרים. וואו עס ארבעט יא איז ווען אפילו עפ״י פשוטו ממש, אָן אָננעמענדיג דוקא די אויבנדערמאנטע הנחות, ווערט עס דאך פארענטפערט.

[רביה''ק זי''ע]

ווי דר. דזשעימס קוגל איז מסביר ([tag]יידל[/tag] איז מציע זיין בוך) האבן די רעליגיעזע מפרשי המקרא געהאט 4 הנחות קדומות בנוגע מקרא:

3). אז עס האט נישט קיינע סתירות אדער טעותים/איבעריגקייטן

חס ושלום צו זאגן אזא זאך, ס׳איז קעגן א בפירושע ירושלמי סוף מסכת תענית וואס ווערט אויך געברענגט אין מסכת סופרים און דורך מערער ראשונים, קוק דא, וכל המלעיג על דברי חכמים נידון בצואה רותחת.

[מי אני]

דר. קוגל באציהט זיך צו טעותים און איבעריקייטן אין דאס וואס די זאצן וכו׳ זאגן (ווי די משל אין די אשכול); ולאו דוקא אין ווי אזוי עס איז געשריבן ווי, צב״ש, חסירות ויתרות, א ווארט דא א ווארט דארט וכו׳. אין אנדערע ווערטער, די הנחה איז לגבי ״העכערע״ קריטיסיזם לעומת המפרשים, ווי איידער ״נידעריגערע״ קריטיסיזם לעומת המסורת.

‏דער מלכי בקודש, וואס איך האב צוגעברענגט דא, רעדט אויך ארום אין די חילוק צווישן די צוויי קריטיסיזמס ממבט ההלכה.

[ליב צו וויסן]

דיין ארגומענט האט א שמעק פון א "שטרוי מענטש ארגומענט"

כ'האב נאכנישט געטראפן דעם בייבל קריטיקירער וואס האלט אז מען קען נישט "פארענטפערן" זייערע שאלות מיט כל מיני פשטים אויב נעמט מען אן אז ס'איז פאראן טיפע און סודות'פולע מעסעדזשעס....

די גאנצע יסוד פון די בייבל קריטיקירער איז "אז מען קוקט אין די טעקסט צו פארשטיין די טעקסט", די רגע וואס דו האלסט אז די טעקסט איז Cryptographic און מיינט עפעס אנדערש ווי די פשוטע פשט, דאן קומען בייבל קריטיקירער בכלל נישט אריין.

[מי אני]

איך מאך נישט קיין שום ארגומענט. איך באמערק נאר אז די צוגאנג צום טעקסט טאקע גייט טאקע צו מיט גאנץ אנדערע הנחות; רעליגיעזע לעומת אקאדעמישע. וממילא איז אפטמאל נישט גענוג און נישט מאסגעבענד די תירוצים פון די קלאסישע מפרשים פאר די אקאדעמיקער וואס שטודירן דאס. אט דאס איז וואס דר. קוגל, אן אקאדעמישער בּיבּליקעל סקאַלער, ברענגט ארויס.

[תוהו ובוהו]

די גאנצע שפראך פונעם אשכול איז נישט ריכטיג לענ''ד. (כ'האב א געפיל אז ס'איז נאר געשריבן אזוי מפני יראת הצענזור )

ווי טייל האבן שוין ארויסגעברענגט, בייבל קריטיק ווערט נישט ניזון אויף ''קשיות וואס דארפן א תירוץ'', אין יעדעס בייבל קריטיקירער ווייסט אויך אז מ'קען אלעס פארענטפערן אויב זאל נתברר ווערן אז ס'איז באמת געשריבן דורך איין מענטש וכו' וכו', און נישט נאר דאס נאר די אלע תירוצים מוז מען באמת נוצן אפילו לשיטתם אויפן 'עורך' - וואס מ'זעהט קלאר אז ער האט געוואלט מאכן סענס און סדר און פראבירט צוזאמשמעלצן די פארשידענע ווערסיעס - איז מסתבר אז ער האט געהאלטן אז מדינים מיט ישמעאלים איז נישט קיין גרויסע סתירה אז ער זאל עס דארפן רעדאגירן, דעריבער דארף מען זאגן ווי דער אבן עזרא.

און אלמלי זאל עס זיין געבויעט אויף קשיות איז אוודאי נאריש צו זאגן אז מיין תירוץ (אז ס'איז צוויי ווערסיעס), איז מער מוכרח ווי דיינס (מפרשי המקרא).

בייבל קריטיק אזי אבער געבויעט אויפן באטראכטן מקרא אן קיין הנחות קדומות ווי @מי אני שרייבט שוין, און דן זיין טעקסט פון טעקסט ווי @ליב צו וויסן שרייבט, וואס גאר אסאך מאל ווערן די קשיות נאר נולד נאכן אננעמען די הנחה קדומה, צ.ב. די סיפור בריאת האדם שטייט קלאר אין די תורה צוויי ווערסיעס דערפון איינס נאכן צווייטן, יעצט מ'קען נאר פרעגן 'קשיות' דערויף נאכן האבן כאטש טייל פון די אויבנדערמאנטע הנחות, איז אויף דעם זאגט דער בייבל קריטיק ''מאך נישט קיין הנחות און פרעג נישט קיין קשיות'', (און אויף דעם דרך, איז דאס עצם אננעמען אז איינער האט אלעס געשריבן אן הנחה קדומה).

[מצפצף]

די גאנצע שפראך פונעם אשכול איז נישט ריכטיג לענ''ד. (כ'האב א געפיל אז ס'איז נאר געשריבן אזוי מפני יראת הצענזור )

וכנלענ"ד

[רביה''ק זי''ע]

בייבל קריטיק ווערט נישט ניזון אויף ''קשיות וואס דארפן א תירוץ'', אין יעדעס בייבל קריטיקירער ווייסט אויך אז מ'קען אלעס פארענטפערן אויב זאל נתברר ווערן אז ס'איז באמת געשריבן דורך איין מענטש וכו' וכו'

איך מיין אז די גאנצע נושא איז תלוי אינעם אלטן מחלוקת פון אמונה פשוטה קעגן אמונת חקירה, איינער וואס האט אמונה פשוטה אין ספרי חז״ל ורבותינו הראשונים האט נישט קיין צד צל של נדנוד ספק ספיקא אז ווען זיי זאגן אונז אז די תורה וואס מיר האבן היינט איז צאמגעשטעלט פון מערערע גירסאות וואס האבן זיך געמאכט אין לויף פון די יארן האבן זיי געוואוסט וואס זיי רעדן. די ירושלמי, רד״ק, רש״י, מאירי, און נאך האבן נישט סתם געפלאפלט אין דער וועלט אריין ח״ו, און דאס וואס מ׳זעהט צומאל שעפערישע פירושים פון חז״ל און ראשונים וואס זעהען ח״ו אויס ווי איבעריג לויט דעם פארשטייט מען אליינס אז ס׳איז על דרך דרוש ופלפול להגדיל תורה ולהאדירה. די גאנצע מדובר פאנגט זיך נאר אן מיט אמונת חקירה, ווי א מוסולמענער האט מיר אמאל געזאגט אז די אידן האבן פארדרייט די תנ״ך און מוחאמד האט שפעטער צוריק מגלה געווען דעם אריגינעלע תנ״ך און דאס איז די קוראן, אויף מיין פראגע פון וואו ער ווייסט אז די תנ״ך איז געפעלטשט זאגט ער מיר ווייל די תנ״ך זאגט אסאך זאכן אנדערש ווי די קוראן, האב איך איהם צוריקגעפרעגט פארוואס קען נישט זיין אז די תנ״ך איז די אריגינעלע און די קוראן איז געפעלשט, זאג ער מיר מיט א פקחות אז די קוראן קען מען נישט פעלשן ווייל ס׳דאך דאס ווארט פון גאט אליינס, נישטא ווער זאל לאכן, אזוי קוקט מען ליידער אויס מיט די אלע פילאזאפיעס און חקירות ליידער, ירחם המרחם. ואנו מאמינים בני מאמינים ואין לנו אלא אמונה פשוטה ותמימה בתורתנו הקדושה, ויהי רצון שיתקיים הפסוק וילמדו תועים בינה והשיב לב בנים על אבותם (שיחזרו לאמונת אבותם) במהרה בימינו.

[יעקב מעקסוועל]

די גאנצע שפראך פונעם אשכול איז נישט ריכטיג לענ''ד. (כ'האב א געפיל אז ס'איז נאר געשריבן אזוי מפני יראת הצענזור ).

עס איז נישט דווקא יראת הצענזור, עס איז אהבת הצענזור... איך רעספעקטיר די הנהלה און איך פארשטיי מען קען נישט רעדן אלעס אויף יעדע סארט וועג.

די טענה אז מען דארף אריינקוקן אין די מפרשי התורה און זען וואס זיי שרייבן, איז לדעתי א ריכטיגע טענה, נישט אזויווי דו לייגסט עס אראפ אז עס איז בכלל נישט נוגע. ווער עס וויל קומען זאגן סיי וועלכע פשט אין די תורה, קען נישט איגנארירן טויזענטע יארן פון לימוד התורה.

וואס מען זאל מקבל זיין למעשה איז א שאלה פאר זיך, יעדער קען דאס אליין דן זיין. ווען איך שרייב עס איז שווער אין די פסוק אז ראובן האט נישט געוואוסט מען האט ארויסגענומען יוסף פון די בור, איז ריכטיג צוצולייגן די פירוש פון רש"י אז עס איז געווען ראובנ'ס טאג צו משמש זיין יעקב. יעצט בלייבט איבער צו דן זיין וואס מען וויל מקבל זיין, איך קום נישט צו מכריע זיין בכלל, בפרט ווען עס איז דא מערערע פירושים צווישן די פירושי קודש אליין.

---------

לויט דעם פשט וועט נישט שטימען דאס וואס שטייט אין פרק מ"ב פסוק כ"ב וַיַּעַן רְאוּבֵן אֹתָם לֵאמֹר הֲלוֹא אָמַרְתִּי אֲלֵיכֶם לֵאמֹר אַל תֶּחֶטְאוּ בַיֶּלֶד וְלֹא שְׁמַעְתֶּם וְגַם דָּמוֹ הִנֵּה נִדְרָשׁ. זעהט מען אז זיי האבן געטוהן באמת קעגן ראובן.

לויט די פשוט'ע פשט שטימט עס אויך נישט צו גוט, ווי מען זעט די אוהח"ק ארבעט ארום. לויט ביידע וועגן קען מען פארשטיין די טענה פון ראובן לדעתי, ווייל ער האט דאך באמת געוואלט ראטעווען יוסף אינגאנצען.

[berlbalaguleh]

יעקב מאקסוועל: ייש"כ. דיין נקודה אז מ'דארף צוערשט (אויך) אריינקוקן אין די מפרשי התורה. וואס זיי האבן צו זאגן איבער דעם פשט אין א פסוק אין די תורה. ווייל די ..."בלינדע" ביקורי המקרא. די אזוי-גערופענע ..."ביבל קריטיקער"..האבן אויך (אויסער דעם פאקט אז זיי זענען 99.9% ראנג) א פסיכאלאגישן פראבלעם. נעמליך. א מינדערוויכטיגקייט קאמפלעקס. א יעדער פסוק אין תנ"ך איז געפעלשט. אדער געגנב'עט פון א צווייטן. יחיד אדער פאלק. א יעדע גוטע און פארשטענדליכע געזעץ וואס די תורה ברענגט, שטאמט פון האמוראבי. און א יעדער שיינער, הארציגער אידישער ניגון איז געגנב'עט פון די גויים. יא. ס'זענען דא ניגונים אין די אידישע פאלקלאר וועלכע מ'האט גענומען פון די אלגעמיינע, גוי'אישע קולטור. אבער נישט אלעס. חוץ דעם. איז עס נישט קיין וואן וועי סטריעט. ווייל די גוי'אישע קולטור האט אויך גענומען זייער א סאך פון אידן. דאס איז א מענטשליכע נאטור. אז מענטשן לערנען זיך איינער פון צווייטן.

ווער ס'האט דעם פראבלעם דער קען נישט זיין קיין (אמת'דיגער) מאמין. ווייל וואספארא ווערד האט ..."זיין" רעלגיע אויב אלעס פאזיטיוו איז גענומען פון א צווייטן. זיי האבן גארנישט קיין אייגענע ווערטן צו פארקויפן. איך וואלט געשטאנען ווייט פון אזא רעליגיע...!

[מי אני]

עס איז בעצם (עכ״פ פון א היסטארישע מבט) יא מקושר מיט ״קושיות״ אין פרשנות המקרא; עכ״פ כאטש אינדירעקט. והיינו, ווי דר. קוגל ברענגט אויך ארויס איז דאס פּראטעסטאנט חדר אין נוצרות, וואס א חלק פון אירע טענות זענען געווען קעגן די קאטוילישע פרשנות פון סקריפּטשור און איר מאנאפאל דערויף, געווען די באדן וואס איז געווען רייף און די פּריקורסאר פאר אקאדעמישע ביקורת. אין וועגן דעם טרעפן מיר אז דאס איז בעיקר ארויסגעוואקסן אין די פּראטעסטאנט מדינות.

[תוהו ובוהו]

די טענה אז מען דארף אריינקוקן אין די מפרשי התורה און זען וואס זיי שרייבן, איז לדעתי א ריכטיגע טענה, נישט אזויווי דו לייגסט עס אראפ אז עס איז בכלל נישט נוגע. ווער עס וויל קומען זאגן סיי וועלכע פשט אין די תורה, קען נישט איגנארירן טויזענטע יארן פון לימוד התורה.

אוודאי דארף מען אריינקוקן אין אידישע און להבדיל קריסטליכע מקורות זעהן וואס זיי זאגן, כ'האב קיינמאל געזאגט פארקערט.

וואס איך זאג איז, אז לדוגמא לאמיר זאגן אז אין פסוק וואלט נאר געווען די פשוט'ע סתירה צווישן ישמעאלים און מדינים, דאן איז פארהאן צוויי מעגליכע תירוצים איינס אז ס'איז די זעלבע זאך אזויווי מ'טרעפט אין שופטים, צוויי אז ס'איז צוויי ווערסיעס אינעם זעלבן געשיכטע, ביידע זענען די זעלבע גוטע תירוצים און דער ערשטער איז גאר מער מסתבר, און פארשטייט זיך אז אין רש"י'ס וועלט איז נאר דא דעם ערשטען תירוץ, און אינעם בייבל קריטיק'ס וועלט זענען פארהאן ביידע אפציעס.

אבער גאר אפט איז די קשיא נאר שווער צוליב דעם הנחה קדומה (אזויווי ביים סיפור יצירת האדם), און די צוויי ווערסיעס איז די פשוט'ע מהלך, אין אנדערע ווערטער די מפרשי המקרא פארענטפערן נישט דעם פסוק, נאר זיי פארענטפערן זייער הנחה קדומה, און אוודאי איז מעגליך אז זייער מהלך דערויף איז די ריכטיגע אבער דאן דארף דער בייבל קריטיקירער קוקן ווי מסתבר ס'איז אינעם פסוק.

לענינינו, לאמיר זאגן אז דא איז פארהאן אין יעדעס שטאפל פון מכירת יוסף צוויי (היפש סתירה'דיגע) ווערסיעס (כ'רעד היפאטעטיש, כ'בין נישט זיכער אז דא איז אזוי) וועט אוודאי זיין מער מסתבר פארן בייבל קריטיק צוזאגן אז ס'איז צוויי ווערסיעס, ווי זיך אריינלייגן פארענטפערן יעדעס סתירה און קוועטש, טראדיצינאלע מפרשי המקרא וואס פארמאגן נישט די אפציע וועלן טאקע מוזן פארענטפערן מיט כל מיני תירוצים יעדעס שאלה און מיט מעגליך גוטע תירוצים אבער פארט ווייניגער מסתבר אינעם פסוק, און די סיבות וואס שטופט זיי אזוי צולערנען זענען גלויביגע נישט קיין טעקסטואלע.

ווען איך שרייב עס איז שווער אין די פסוק אז ראובן האט נישט געוואוסט מען האט ארויסגענומען יוסף פון די בור, איז ריכטיג צוצולייגן די פירוש פון רש"י אז עס איז געווען ראובנ'ס טאג צו משמש זיין יעקב.

ספעציפיש די רש"י איז בכלל נישט קיין תירוץ אויף קיין קשיא.
די קשיא איז "ס'משמע אז ראובן איז נישט געווען ביים מכירה, בעת אנפאנג סיפור איז ער דאך קלאר דארט געווען און ס'ווערט בכלל נישט דערמאנט בשעת'ן סיפור אז ער איז אוועקגעגאנגען" און אויף דעם ענטפערט רש"י גארנישט..

רש"י פילט סה"כ אריין פעלנדע אינפארמאציע אויפן שאלה "ווי איז ראובן געווען?" איז איך וואלט געטראכט אז ער איז געגאנגען קויפן אין מעקדאנעלדס אדער געגאנגען הכנות, פארציילט מיר רש"י ניין "הגיע יומו לשמש את אביו" אדער "עסוק היה בתעניתו".

[ליב צו וויסן]

איך מאך נישט קיין שום ארגומענט. איך באמערק נאר אז די צוגאנג צום טעקסט טאקע גייט טאקע צו מיט גאנץ אנדערע הנחות; רעליגיעזע לעומת אקאדעמישע. וממילא איז אפטמאל נישט גענוג און נישט מאסגעבענד די תירוצים פון די קלאסישע מפרשים פאר די אקאדעמיקער וואס שטודירן דאס. אט דאס איז וואס דר. קוגל, אן אקאדעמישער בּיבּליקעל סקאַלער, ברענגט ארויס.

מיין תגובה באציט זיך נישט צו דיינע ווערטער.

[berlbalaguleh]

די טענה אז מען דארף אריינקוקן אין די מפרשי התורה און זען וואס זיי שרייבן, איז לדעתי א ריכטיגע טענה, נישט אזויווי דו לייגסט עס אראפ אז עס איז בכלל נישט נוגע. ווער עס וויל קומען זאגן סיי וועלכע פשט אין די תורה, קען נישט איגנארירן טויזענטע יארן פון לימוד התורה.

אוודאי דארף מען אריינקוקן אין אידישע און להבדיל קריסטליכע מקורות זעהן וואס זיי זאגן, כ'האב קיינמאל געזאגט פארקערט.

וואס איך זאג איז, אז לדוגמא לאמיר זאגן אז אין פסוק וואלט נאר געווען די פשוט'ע סתירה צווישן ישמעאלים און מדינים, דאן איז פארהאן צוויי מעגליכע תירוצים איינס אז ס'איז די זעלבע זאך אזויווי מ'טרעפט אין שופטים, צוויי אז ס'איז צוויי ווערסיעס אינעם זעלבן געשיכטע, ביידע זענען די זעלבע גוטע תירוצים און דער ערשטער איז גאר מער מסתבר, און פארשטייט זיך אז אין רש"י'ס וועלט איז נאר דא דעם ערשטען תירוץ, און אינעם בייבל קריטיק'ס וועלט זענען פארהאן ביידע אפציעס.

אבער גאר אפט איז די קשיא נאר שווער צוליב דעם הנחה קדומה (אזויווי ביים סיפור יצירת האדם), און די צוויי ווערסיעס איז די פשוט'ע מהלך, אין אנדערע ווערטער די מפרשי המקרא פארענטפערן נישט דעם פסוק, נאר זיי פארענטפערן זייער הנחה קדומה, און אוודאי איז מעגליך אז זייער מהלך דערויף איז די ריכטיגע אבער דאן דארף דער בייבל קריטיקירער קוקן ווי מסתבר ס'איז אינעם פסוק.

לענינינו, לאמיר זאגן אז דא איז פארהאן אין יעדעס שטאפל פון מכירת יוסף צוויי (היפש סתירה'דיגע) ווערסיעס (כ'רעד היפאטעטיש, כ'בין נישט זיכער אז דא איז אזוי) וועט אוודאי זיין מער מסתבר פארן בייבל קריטיק צוזאגן אז ס'איז צוויי ווערסיעס, ווי זיך אריינלייגן פארענטפערן יעדעס סתירה און קוועטש, טראדיצינאלע מפרשי המקרא וואס פארמאגן נישט די אפציע וועלן טאקע מוזן פארענטפערן מיט כל מיני תירוצים יעדעס שאלה און מיט מעגליך גוטע תירוצים אבער פארט ווייניגער מסתבר אינעם פסוק, און די סיבות וואס שטופט זיי אזוי צולערנען זענען גלויביגע נישט קיין טעקסטואלע.

ווען איך שרייב עס איז שווער אין די פסוק אז ראובן האט נישט געוואוסט מען האט ארויסגענומען יוסף פון די בור, איז ריכטיג צוצולייגן די פירוש פון רש"י אז עס איז געווען ראובנ'ס טאג צו משמש זיין יעקב.

ספעציפיש די רש"י איז בכלל נישט קיין תירוץ אויף קיין קשיא.
די קשיא איז "ס'משמע אז ראובן איז נישט געווען ביים מכירה, בעת אנפאנג סיפור איז ער דאך קלאר דארט געווען און ס'ווערט בכלל נישט דערמאנט בשעת'ן סיפור אז ער איז אוועקגעגאנגען" און אויף דעם ענטפערט רש"י גארנישט..

רש"י פילט סה"כ אריין פעלנדע אינפארמאציע אויפן שאלה "ווי איז ראובן געווען?" איז איך וואלט געטראכט אז ער איז געגאנגען קויפן אין מעקדאנעלדס אדער געגאנגען הכנות, פארציילט מיר רש"י ניין "הגיע יומו לשמש את אביו" אדער "עסוק היה בתעניתו".

תוהו ובוהו: מיין (פערזענליכע) טענה איז נאר אקעגן די ..."רעפלעקסיווע"...ביבל קריטיקערס. כמו שאמרתי. אזוי ווי איך האב געזאגט אין מיין פריער'דיגע תגובה. נישט אז ס'איז אינגאנצן נישט דא קיין פלאטץ פאר אזוי-גערופענע קריטיק. די שאלה איז וויאזוי מ'דעפינירט עס. איך קען און מעג אויפברענגען קושיות און שוועריגקייטן וויאזוי מפרש צו זיין געוויסע פסוקים אדער היסטארישע געשעענישן. נאר,אזוי ווי ר' יעקב מ. האט געזאגט. אז מ'דארף אויך נעמען אין באטראכט וויאזוי די גרויסע מפרשים פון פאר אונז האבן עס איינגעטייטשט און פארענטפערט...!

[יעקב מעקסוועל]

די קשיא איז "ס'משמע אז ראובן איז נישט געווען ביים מכירה, בעת אנפאנג סיפור איז ער דאך קלאר דארט געווען און ס'ווערט בכלל נישט דערמאנט בשעת'ן סיפור אז ער איז אוועקגעגאנגען" און אויף דעם ענטפערט רש"י גארנישט.

אין דיין קשיא ליגט צוויי חלקים "ס'משמע אז ראובן איז נישט געווען ביים מכירה, בעת אנפאנג סיפור איז ער דאך קלאר דארט געווען", דאס קומט רש"י צו פארענטפערן. "און ס'ווערט בכלל נישט דערמאנט בשעת'ן סיפור אז ער איז אוועקגעגאנגען" דאס קומט טאקע נישט רש"י צו פארענטפערן.

עס איז א שאד ארומצוגיין אין סירקעלס ווען אונז האלטן מיר בעצם די זעלבע, אויך האלט איך בערך די זעלבע ווי @ליב צו וויסן האט געשריבן. סך הכל האב איך אויסגעשטעלט די אשכול אויף א וועג וואס איך האלט עס איז די ריכטיגע צוגאנג פאר אן ערליכען איד צו דורכטון די נושא, און אויך די ריכטיגע מהלך פאר די שטיבל דא. אלזא, ביטע לאמיר ממשיך זיין אויף די וועג. מען ברענגט אראפ די שוועריקייטן, די מהלך פון בקורת המקרא, און די מהלך פון די מפרשי המקרא.

[מיין אמת]

בייבל קריטיק ווערט נישט ניזון אויף ''קשיות וואס דארפן א תירוץ'', אין יעדעס בייבל קריטיקירער ווייסט אויך אז מ'קען אלעס פארענטפערן אויב זאל נתברר ווערן אז ס'איז באמת געשריבן דורך איין מענטש וכו' וכו'

איך מיין אז די גאנצע נושא איז תלוי אינעם אלטן מחלוקת פון אמונה פשוטה קעגן אמונת חקירה, איינער וואס האט אמונה פשוטה אין ספרי חז״ל ורבותינו הראשונים האט נישט קיין צד צל של נדנוד ספק ספיקא אז ווען זיי זאגן אונז אז די תורה וואס מיר האבן היינט איז צאמגעשטעלט פון מערערע גירסאות וואס האבן זיך געמאכט אין לויף פון די יארן האבן זיי געוואוסט וואס זיי רעדן. די ירושלמי, רד״ק, רש״י, מאירי, און נאך האבן נישט סתם געפלאפלט אין דער וועלט אריין ח״ו, און דאס וואס מ׳זעהט צומאל שעפערישע פירושים פון חז״ל און ראשונים וואס זעהען ח״ו אויס ווי איבעריג לויט דעם פארשטייט מען אליינס אז ס׳איז על דרך דרוש ופלפול להגדיל תורה ולהאדירה. די גאנצע מדובר פאנגט זיך נאר אן מיט אמונת חקירה, ווי א מוסולמענער האט מיר אמאל געזאגט אז די אידן האבן פארדרייט די תנ״ך און מוחאמד האט שפעטער צוריק מגלה געווען דעם אריגינעלע תנ״ך און דאס איז די קוראן, אויף מיין פראגע פון וואו ער ווייסט אז די תנ״ך איז געפעלטשט זאגט ער מיר ווייל די תנ״ך זאגט אסאך זאכן אנדערש ווי די קוראן, האב איך איהם צוריקגעפרעגט פארוואס קען נישט זיין אז די תנ״ך איז די אריגינעלע און די קוראן איז געפעלשט, זאג ער מיר מיט א פקחות אז די קוראן קען מען נישט פעלשן ווייל ס׳דאך דאס ווארט פון גאט אליינס, נישטא ווער זאל לאכן, אזוי קוקט מען ליידער אויס מיט די אלע פילאזאפיעס און חקירות ליידער, ירחם המרחם. ואנו מאמינים בני מאמינים ואין לנו אלא אמונה פשוטה ותמימה בתורתנו הקדושה, ויהי רצון שיתקיים הפסוק וילמדו תועים בינה והשיב לב בנים על אבותם (שיחזרו לאמונת אבותם) במהרה בימינו.

"שיחזרו לאמונת אבותם'' דאכט זיך מיך אז די מיינסט ... [emoji848]
עין באשכול די חורבן בית המקדש אין א אלטערנאטיווע יוניווערס
Sent from my Stratus_C5 using Tapatalk

[רביה''ק זי''ע]

דאס איז שוין א ווייטערע שלב, ס׳וואלט אויך געווען א גוטע זאך אבער ס׳נישט אזוי וויכטיג, איין זאך אויפאמאל.

[היסטאריע]

אז מען רעדט שוין פין אנדערע שיטות אין די מעשה פין מכירת יוסף. און ספר היובלים שטייט דאס פאלגענדע

(יא) ובשנה השביעית לשבוע ההוא שלח את יוסף לראות את שלום אחיו מביתו שכמה. (יב) וימצאם בארץ דותן, ויארבו לו ויתנכלו אותו להמיתו. (יג) ויהי בהנחמם על מחשבתם וימכרוהו לאורחות ישמעאלים. (יד) ויורידו אותו מצרימה וימכרוהו לפוטיפר סריס פרעה שר הטבחים כהן און. (טו) וישחטו בני יעקב שעיר עזים ויטבלו את כותנת יוסף בדמו, וישלחו אותה אל יעקב בעשירי לחודש השביעי. (טז) ויביאו אותה אליו, ויאחזהו השבץ בהתאבלו על מותו, ויאמר חיה רעה אכלה את יוסף. (יז) וכל אנשי ביתו היו איתו ביום ההוא, ותתפעם רוחם ויתאבלו עימו כל היום. (יח) ויקומו בניו וביתו לנחמו, וימאן להתנחם על בנו. (יט) וביום ההוא שמעה בלהה כי אבד יוסף, ותמת באבלה עליו בהיותה בקרפטיפה. (כ) וגם דינה בתו מתה אחרי אבוד יוסף. האבל המשולש הזה קרה את ישראל בחודש אחד.
(כא) ויקברו את בלהה לעומת קבורת רחל וגם את דינה בתו קברו שמה. (כב) ויתאבל על יוסף שנה אחת, ולא הסיר מעליו את האבל, ויאמר כי ארד אל יוסף אבל שאולה.

(כג) לכן נועד בקרב בני ישראל להתאבל ביום העשירי לחודש השביעי ביום אשר הגיע שמע אבל יוסף אל יעקב אביו. (כד) לבקש בו כפרה בשעיר עזים בעשור לחודש השביעי אחת בשנה על חטאתם, כי הפכו את רחמי אביהם לאבל על יוסף בנו. (כה) וביום הזה נועד להם להתאבל בו על חטאתיהם ועל כל פשעיהם ועל עוונותם, להטהר ביום הזה אחת בשנה.

(כו) ויהי כאשר אבד יוסף, ויקחו בני יעקב להם נשים. (כז) שם אשת ראובן עדה, שם אשת שמעון עדיבה הכנענית. (כח) שם אשת לוי מילכה, מבנות ארם מזרע בני תרח, שם אשת יהודה בת שוע הכנענית. (כט) שם אשת יששכר חיזקה, שם אשת דן עגלה. (ל) שם אשת זבולון ניאימן, שם אשת נפתלי רזוה מארם נהרים. (לא) שם אשת גד מעכה, שם אשת אשר יונה. (לב) שם אשת יוסף אסנת המצרית, שם אשת בנימין יסכה. (לג) וישב שמעון ויקח לו אשה שניה מארם נהרים כאחיו.

מורא'דיגע חידושים. דינה און בלהה זענען געשטארבען גלייך דערנאך. און היות די מכירה איז געשעהן י' תשרי איז דער מנהג צו פאסטען און פירען אבילות דעם טאג.
א.

[רביה''ק זי''ע]

שוין, דער ספר היובלים האט געהאט די צווייטע גירסא פון די מעשה, אפילו די לשונות וואס ער נוצט זענען גאנץ ענליך (ויתנכלו להמיתו) זייער שיין.

[היסטאריע]

איך מיין אז עס איבערגעטייטשט פין אן אנדערע שפראך.

[תוהו ובוהו]

(יא) ובשנה השביעית לשבוע ההוא שלח את יוסף לראות את שלום אחיו מביתו שכמה. (יב) וימצאם בארץ דותן, ויארבו לו ויתנכלו אותו להמיתו. (יג) ויהי בהנחמם על מחשבתם וימכרוהו לאורחות ישמעאלים. (יד) ויורידו אותו מצרימה וימכרוהו לפוטיפר סריס פרעה שר הטבחים כהן און.

גאר אינטערסאנט אז דא שטייט אז פוטיפר איז געווען "כהן און" אזויווי חז"ל זאגן (פוטי פרע הוא פוטיפר), און נישט ווי די מפרשי המקרא (רשב"ם, אב"ע) אז פוטי פרע איז א צווייטער און יענער איז געווען "כהן און" כפשטות הפסוקים.

(טו) וישחטו בני יעקב שעיר עזים ויטבלו את כותנת יוסף בדמו, וישלחו אותה אל יעקב בעשירי לחודש השביעי. (טז) ויביאו אותה אליו, ויאחזהו השבץ בהתאבלו על מותו, ויאמר חיה רעה אכלה את יוסף. (יז) וכל אנשי ביתו היו איתו ביום ההוא, ותתפעם רוחם ויתאבלו עימו כל היום. (יח) ויקומו בניו וביתו לנחמו, וימאן להתנחם על בנו. (יט) וביום ההוא שמעה בלהה כי אבד יוסף, ותמת באבלה עליו בהיותה בקרפטיפה.

לפי חז"ל האט בלהה געלעבט ביז ירידת יעקב למצרים (און זי איז די 'ירח' אין יוסף'ס חלום), אבער עיין ברמב"ן שם שמוכיח שבלהה מתה לפני כן וכמבואר כאן..

[מי אני]

דר. ראבּערט טשארלס האט געהאט געקלערט אז די מחבר פון ספר היובלים איז געווען פון די פרושים. מ׳נעמט אָן אז דאס איז נתחבר געווארן מקודם אבער עס האט געהאט א השפעה אויף די מדרשים שפעטער.