קאווע שטיבל

די שאלה איז נישט אויב עס קענען זיין גלויביגע מענטשן וואס טוען כל מיני חטאים, און עס קענען אויך זיין כופרים וואס זענען אנשטענדיגע מענטשן,
זיכער אז עס איז דא ביי ביידע גרופעס פון אלע סארטן, און די שאלה איז אפילו נישט אויב איז דא א גרעסערע פראצענט ביי איין גרופע מער ווי ביי די צווייטע, ווייל פון גלייבן ביזן טון למעשה איז דא א גרויסע יצר הרע אינצווישן, וכמאמר הדברי חיים, וואס א גרויסע צער האט אים געפרעגט, ראבינער, וואס טוסטו מיטן טאג? האט ער געענטפערט, איך בוי א בריק, האט ער געפרעגט, אזוי? וועליכע בריק? האט ער געגבען צן פארשטיין, אז איך בוי א בריק פון מיין קאפ צו מיין הארץ, און איך ארבייט שוין יארן אויף דיע בריק

די שאלה איז ווי פאלגנד, און איך וועל עס באזירן אויף א מעשה (שהיה) וואס איך האב אמאל געהערט,
מען האט אמאל געמאכט און א''י א גרויסע צאמקום ערגעץ און גליל, אן 'אסיפת חינוך' פאר די פרייע מחנכים ומחנכות פונעם לאנד, האבן זיי געוואלט אויך ברענגען א ארטידאקסישן רב וואס זאל רעדן, און זיי האבן גערופן א געוויסע מנהל פון א חרדישן מוסד און א''י (איך געדענק שוין נישט וועמען זיי האבן געריפן, אפשר קען איינער וואס קען די מעשה שרייבן ווער עס איז געווען)
זיי האבן אים אבער קלאר געמאכט אז ער איז דא נאר אז עס זאל זיין א קאלירפולע אויסווייל פון רעדנערס, אבער ער זאל נישט רעדן קיין שום רעליגיעזע זאכן, אדער ארויסברענגען די תורה מהלך ווס. די פרייע וכדו'

למעשה האט ער זיך אויפגעשטעלט רעדן, און געזאגט אזוי, רבותי דא זיצן דאך פון די בעסטע מחנכים פון לאנד, איז לאמיך פארלייגן א שאלה פאר ענק, עפעס וואס האט זיך אפגעטון ביי אונז און תלמיד תורה,

געווען א אינגל וואס האט גע'גנב'עט ביי א צוויטן אינגל א פינעווער, די אינגל איז זיך געקומען אויסוויינען פאר מיר, האב איך אריינגערופן די גנב און אים אנגעשריגן, גיב שוין צירוק די רויב פאר דיין חבר,
זאגט מיר די אינגל אזוי, יא, די מנהל איז שטערקער פון מיר, און קען מיך זאגן וואס צו טון, אבער איך וויל פארשטיין שכל'דיג פארוואס זאל איך עס צירוק געבן,
פרעגט די מנהל פונעם עולם, וואס האב איך אים געדארפט צו זאגן?

וואס הייסט האט די עולם ג'טענה'ט, עס איז נישט דיינס? גיב עס צירוק צו וועמען עס באלאנגט,
אויף דעם האט די מנהל צירוקגע'טענה'ט, פיין עס איז געווען זיינס ביז די צווייטע אינגל האט עס גענומען, יעצט איז עס די צווייטע אינגל'ס, ער האט עס פאקטיש, וואס גייט מיר אהן אז יענער האט עס פריער געהאט, יעצט האב איך עס,

האט איינער געוואלט זאגן אזוי, אויב גיבסטו עס נישט צירוק, דאן וועט מען מארגן צינעמען דיינע זאכן פון דיר, עס מיז זיין אזא מהלך פוו נישט נעמען יענעמס זאך,
אויף דעם האט די מנהל צירוקגעזאגט, אז די אינגל איז א גבר אלים, און מען קען נישט אזוי גרינג ציכאפן פון אים קיין זאכן, און חוץ המעשה באקומט ער נישט אזוי פיל פון דערהיים ווי אנדערע באקומען, סאו דאס איז נישט קיין טענה פאר דעם גנב, ווייל ער קען יא באשטיין אז ס'זאל זיין איש כל הישר בעיניו יעשה,

האט איינער געזאגט, גיב עס צירוק ווייל אזוי איז ריכטיג צו טון, אויף דעם האט ער די מנהל צירוקגעזאגט, ווער האט אפגעמאכט וואס איז ריכטיג, ער האלט אז דאס אז ער האט יעצט א פינעווער, איז מער ריכטיג ווי נישט האבן

בקיצור עס איז געגאנגען אהים און צירוק, ביז די גרויסע מכנחים זענען געבליבן מיט די צינג אינדרויסן, וואס איז טאקע דא צו מסביר זיין מאראליש און שכלדיג, צירוקצוגעבן דאס געלט? האבן זיי אים געפרעגט נא? וואס האסטו למעשה געזאגט פארן אינגל?

האט ער געזאגט, אז בעצם האט מען מיר אנגעווארנט נישט צו רעדן פון דעם, אבער אז מען פרעגט וועל איך זאגן, איך האב אים געענטפערט, גיב עס שוין צירוק, ווייל אין די תורה שטייט 'לא תגנובו' די באשעפער לאזט נישט גנב'ענען, און ער וועט דיר שטראפן אויב גיבסטו עס נישט צירוק

היוצא לנו מזה, א שטארקע נקידה, יא די אלע גוים זענען אייביג ביזי מיט ראסיזם און רעכטן פאר די באקריוודעטע, וכ' און מען פארשעמט און קענסלט די וואס גייען נישט מיט מיטן ריכטיגן גלייכבארעכטיגונג מהלך, אבער אלעס איז טאקע פיין פאר די כבוד וואס מען באקומט פארדעם, פארן זיין אן 'אזוי גערופענע' ארענטליכע' מענטש,
אבער מיט פארמאכטע טירן, ווען קיינער זעט נישט, וואס שטערט אים פון עביוזן, גנב'ענען, אראפקלאפן, אויב וועט מען נישט געוואר ווערן דארפון? און אפילו מען וועט צום סוף יא געוואר ווערן, וויפול סעלעברעטיס איז נאך יארן ארויסגעקומען די גאנצע שמיץ וואס זיי האבן באהאלטן אלע יארן ביי זיך, מער וויפול מען קען אפילו ציילן, זאת אומרת, אהן קיין רעליגיע, פארוואס זאל מען יא האבן א מאראל?

יעצט אודאי איז דא רעליגיעזע מענטשן וואס קענען זיך נישט מתגבר זיין און ליידער עביוזן זיי און זיי גנב'ענען וכד', אבער זיי ווייסן כאטש אז זיי טוען נישט ריכטיג, אבער די נישט רעליגיעזע, פארוואס זאל ער נישט עביוזן אדער גנב'ענען, אויב וועט מען קיינמאל נישט געוואר ווערן דערפון?

יא אבער וואס וואלט די מנהל אים געענטפערט אויב ער\די יונגל וואלט געהאט קשיות אויף גאט\תורה?, דאן טרעפט זיך די מנהל אין די זעלבע פארגעלעגענהייט ווי די פרייע מחנכים.

חוץ פון די אלע אויבן דערמאנטע זאכן
וואלט איך שטארק פרובירט מסביר צו זיין דאס קינד אז אויב ער וועט אנהאלטן אזא מהלך אין לעבן וועט ער עווענטואל אפ'ענדיגן אין טורמע!

קען מען האבן עכטע מאראל אהן גלייבן אין באשעפער?

און אויב נישט?

די מעשה איז פארגעקומען מיט הרב אהרן לוי פון ערכים, און אז נתפרסם געווארן דורך הרב אברהם מרדך מלאך.

איך גלייב נישט אז די מעשה איז טאקע פארגעקומען בפועל ממש ווייל די ריעזענינג האט ממש נישט קיין הענט און קיין פיס ווי ברוינשטיין האט שוין אנגעמערקט.

ברוינשטיין האט געשריבן:יא אבער וואס וואלט די מנהל אים געענטפערט אויב ער\די יונגל וואלט געהאט קשיות אויף גאט\תורה?, דאן טרעפט זיך די מנהל אין די זעלבע פארגעלעגענהייט ווי די פרייע מחנכים.

חוץ פון די אלע אויבן דערמאנטע זאכן
וואלט איך שטארק פרובירט מסביר צו זיין דאס קינד אז אויב ער וועט אנהאלטן אזא מהלך אין לעבן וועט ער עווענטואל אפ'ענדיגן אין טורמע!

די ביסט גערעכט אז אויב די אינגל האט קשיות און אמונה און גלייבט נישט אין ג-ט דאן דארף מען אים מסביר זיין אדער ע''י חקירה אדער ע''י אמונה פשוטה,
אבער דאס איז נישט די פוינט, מען רעדט פון א אינגל א מאמין, און די נקודה איז ארויסצוברענגען די חילוק צעווישן א גלויביגע מיט א נישט גלויביגע,
די גלויביגע 'אויב גלייבט ער', דאן האסטו מיט וועמען צו גיין צום טיש, די קענסט אים מסביר זיין מיט שכל, אז עס איז נישט קיין גערעכטע זאך, אבער די נישט גלויביגע, קענסטו נישט מסביר זיין, פארוואס עס איז נישט ריכטיג

און בנוגע די תפיסה, ביסטו גערעכט, אבער ער וועט קענען גיין קיין לאס אנדזעלעס און גנב'ענען, נאר ביז טויזנט דאלער (אדער וואטעווער די געזעץ איז דארט) און ער וועט גלייך ווערן ארויסגעלאזט,
די נקודה, מען קען זיך ארימשפילן מיטן געזעץ, דאס אז לאו דוקה אן אפהאלט

ביבער האט געשריבן:

קען מען האבן עכטע מאראל אהן גלייבן אין באשעפער?

און אויב נישט?

דזאסטין: די נקידה איז ארויסצוברענגען, אז גלויביגע מענטשן זענען מער מאראלישע מענטשן ווי נישט גלויביגע,
אויב גייט עס דיר נישט אן ווער עס איז מער מאראליש דאן כל הכבוד,
און אויב דאס וואלטן די אלגעמיינע עטעאיסטן קלאר געזאגט, אז מיר האבן נישט קיין מאראל, ווייל פארוואס יא, דאן ביסטו גערעכט, אבער זיי פארקויפן אז זיי פארמאגן יא די מערסטע מאראל וואס איז נאר שייך, און זיי זענען על פי רוב די וואס זארגן זיך פאר אונזער נעבעכדיגע בהימות און עופות וואס ווערן נעבעך אזוי ברוטאל גע'שחט'ן רח''ל,
סאו דארף מען פשוט אויסטון דאס פאלטשע מאסקע
דעטס אלל

צום נושא פון אשכול: כהיום דארף מען, כנראה, נישט קיין רעליגיע פאר בעיסיק מאראלע פרינציפן, מיר מעגן אבער געדענקן אז עפעס א רעליגיע האט אריינגעברענגט מאראל אין די פירסט פלעיס.

טורמע ארבייט אסאך בעסער פון רעליגיע אפילו בית דין פלעגט שטראפן, דער גרעסטע מאמין ווען ער וועט האבן א נסיון וועט ער זיך ארויסדרייען מיט תירוצים אז גאט וועט אים פארגעבן אדער ר' נחמן וועט אים ארויסציען פון גיהנום וכדו, א פאטש פארשטייט יעדער.

עס איז טאקע זייער א שטארקע זאך צו זיין גלויביג, איך דאנק גאט יעדן טאג פאר דעם, אבער ווען עס קומט למעשה ארבייט א פיזישע פאטש\טורמע אסאך מער עפעקטיוו.

בנוגע אז די יוסטיץ סיסטעם וואס ווערט אינפולטרירט דורך די לינקע, עס איז טאקע א גרויסע בראך, יעדער מענטש האט אן אחריות צו שטימען אדער צו פאראויס שטופן א רעגירונג וועלכע נעמט דאס געזעץ אין די הענט אריין, אבער מיינט נאכנישט אז געזעץ איז נישט די וועג.

עס איז טאקע נישט קיין עולם השלום ווען יא וואלט מען בכלל נישט געדארפט דעם גאנצע אסיפה אין גליל, נאר וואס דען די שאלה איז וועלכע וועג איז דאס מערסטע עפעקטיוו, יא, ספיריטואליטעט איז פיין און גוט, אבער טוט נישט די ארבייט פולשטענדיג, גיב א קוק וויפיל מענטשן זענען 'פארשוועכט' געווארן דורך גלויביגע, ספעציעל ביי גאר 'טייט קאמיונעטיס' ווי די דרויסענדיגע רעגירונג האט א שוואכע אנוועזנהייט, איי זיי זענען גלויביג, זייער שיין און וואויל אבער זיי האבן נישט געהאט קיין פיזישע זאך פון וואס מורא צו האבן.

אגב דאכצעך מיר אז ס'איז שוין דא אן אשכול דערוועגן

דאס רירט אלס אָן אין די פילאזאפישע חקירה איבער מאראלישע ריעליזם און דיוויין קאמענד טעאריע (און די ארגומענט [פאר ג-ט] פון מאראליטעט) אויסגעשמועסט אין די צוויי אשכולות. ווי אויך רירט דאס אָן אויף די פסיכאלאגישע חלק פון קאהלבּערג׳ס סטעידזשעס פון מאראלישע אנטוויקלונג אויסגעשמועסט דא.

איך פארשטיי נישט געהעריג דעם גאנצן משא ומתן דא, ווער זאגט אז מאראל איז א גוטע זאך בכלל, ולו יצוייר ס'איז א גוטע זאך, ווער זאגט אז מ'ברויך טוהן גוטע זאכן?

#

מאראל איז א זאך וואס די מענטש באקט אריין אין זיך צו העלפן פאר זיין לעבן. ווען אן אמעריקאנער סאלדאטן ווערט געפאנגען ביי די יאפאנעזער ביי די צווייטע וועלט מלחמה און האלט זיך שטארק מאראליש און לאזט נישט פאראטן זיין היים לאנד פאר גוטע באדינגונגען און ער וועט ליבערשט זיך פייניגן און הונגערן און זיין פארשקלאפט אבער זיין מאראל האלט ער שטארק וואס זיין מאראל איז געבויעט פאר זיין א פאטריאט פארן לאנד. וואס איז פשט ער פארשטייט אז אמעריקא איז א לאנד וואס מאכט בעסער די וועלט פאר זיין משפחה און חברים און ער קען נישט געבן פאר די שונא סודות. וואס מאכט אים טוהן גוט. זיין מאראלישקייט גארנישט מיט קיין אמונה באלוקים. איצט ווען אונז לעבן א וועלט וואס אונז זוכן צו סורווייווען און בעסער מאכן אז מענטשן זאלן קענען לעבן און פראדוצירן ווייטער. בויען אונז אויף מאראלישע געזעצן ווי נישט גנבענען ראבערווען הארגענען. מיט אונזער מאראלישקייט וואס אונז האלטן און אונז גלייב אין דעם ווייל דאס איז גוט פאר די מענטשהייט

Sent from my SM-T727U using Tapatalk

Morale
מיינט קאנפידענס און שטארקייט
Moral
מיינט ריכטיגע ווירדן

קל וחומר האט געשריבן:איך פארשטיי נישט געהעריג דעם גאנצן משא ומתן דא, ווערט זאגט אז מאראל איז א גוטע זאך בכלל, ולו יצוייר ס'איז א גוטע זאך, ווער זאגט אז מ'ברויך טוהן גוטע זאכן?

דיין שאלה הערט זיך קלוג און געריבן אבער אז מען שטעלט זיך אפ א רגע און מ'ליינט דאס איבער א צווייט-מאל, פאלט דאס צוזאם ווי די צווילינג געביידעס אום ניין עלעווען.

אויף דיין ערשטע שאלה "ווער זאגט אז מאראלן איז גוט", שוין, אז די פרעגסט איז פשט אז די ביסט ווי דער יונגל וואס דער מנהל האט געדארפט מסביר זיין פארוואס מען טאר נישט גנבענען, טאקע פארדעם זעמער דא צו זעהן וויאזוי מען קלערט דיך אויף אז דאס איז א גוטע זאך, יעדער דא איז מודה ( ביז דערווייל) אז מאראלן זענען גוט די שאלה איז אויב נישט רעליגיעזע האבן דאס אויך און צווייטנס וויאזוי מען קען צוקומען צו דעם, און יעדער האט טאקע צוגעווארפן זיינע צוויי סענט, אפשר פאר דיך וועט טאקע נאר ארבייטן דאס מיטל פון סטראשענען מיט טורמע.

אויף דיין צווייטע שאלה "ולו יצוייר ס'איז א גוטע זאך, ווער זאגט אז מ'ברויך טוהן גוטע זאכן?" דאס איז שוין סתם געקייט זאלץ, ווייל אויב מען קומט צו אז מאראלן איז א גוטע זאך, וועט מאראלן דיך הייסן טון גוטע זאכן, הצלחה.

ברוינשטיין האט געשריבן:טורמע ארבייט אסאך בעסער פון רעליגיע אפילו בית דין פלעגט שטראפן, דער גרעסטע מאמין ווען ער וועט האבן א נסיון וועט ער זיך ארויסדרייען מיט תירוצים אז גאט וועט אים פארגעבן אדער ר' נחמן וועט אים ארויסציען פון גיהנום וכדו, א פאטש פארשטייט יעדער.

מען זאגט נאך פון ערליכע יודן (ניין נישט סאטמערע רב, איך ווייס די מקור, אבל משום גילוי קען איך נישט זאגן)
"תם, ואמרת אליו בחוזק יד"
א תם פארשטייט נאר פעטש.

ברוינשטיין האט געשריבן:טורמע ארבייט אסאך בעסער פון רעליגיע אפילו בית דין פלעגט שטראפן, דער גרעסטע מאמין ווען ער וועט האבן א נסיון וועט ער זיך ארויסדרייען מיט תירוצים אז גאט וועט אים פארגעבן אדער ר' נחמן וועט אים ארויסציען פון גיהנום וכדו, א פאטש פארשטייט יעדער.

עס איז טאקע זייער א שטארקע זאך צו זיין גלויביג, איך דאנק גאט יעדן טאג פאר דעם, אבער ווען עס קומט למעשה ארבייט א פיזישע פאטש\טורמע אסאך מער עפעקטיוו.

בנוגע אז די יוסטיץ סיסטעם וואס ווערט אינפולטרירט דורך די לינקע, עס איז טאקע א גרויסע בראך, יעדער מענטש האט אן אחריות צו שטימען אדער צו פאראויס שטופן א רעגירונג וועלכע נעמט דאס געזעץ אין די הענט אריין, אבער מיינט נאכנישט אז געזעץ איז נישט די וועג.

עס איז טאקע נישט קיין עולם השלום ווען יא וואלט מען בכלל נישט געדארפט דעם גאנצע אסיפה אין גליל, נאר וואס דען די שאלה איז וועלכע וועג איז דאס מערסטע עפעקטיוו, יא, ספיריטואליטעט איז פיין און גוט, אבער טוט נישט די ארבייט פולשטענדיג, גיב א קוק וויפיל מענטשן זענען 'פארשוועכט' געווארן דורך גלויביגע, ספעציעל ביי גאר 'טייט קאמיונעטיס' ווי די דרויסענדיגע רעגירונג האט א שוואכע אנוועזנהייט, איי זיי זענען גלויביג, זייער שיין און וואויל אבער זיי האבן נישט געהאט קיין פיזישע זאך פון וואס מורא צו האבן.

די נושא איז בכלל נישט וואס איז די בעסטע מיטל איינצוהאלטן ארדענונג און סטאביליטעט, אויף דעם ביסטו גערעכט אז דער בייטש העלפט דאס בעסטע, למעשה האט מען פון דעם די מערסטע מורה, אפגעזען וועלכע גלויבן מען האט,
די שאלה איז וועמענס נפש איז ריינער? ווער האלט באמת אז אויב גנב'עט ער וועט נישט טויגן? עס וועט זיך נישט לוינען, די גלויביגער, ער האט באמת מורה פון ג-ט, ער גלייבט אז די באשעפער זעט אלעס, און וועט אים האלטן פאראנווארטליך פאר זיינע מעשים, ווידארים, די נישט גלויביגע, אויב זעט קיינער נישט, דאן איז נישטא קיין שום סיבה בכלל פארוואס נישט אריינצולייגן דעם טייערן גאלדענע זייגער פונעם חבר אין טאש, קיינער וועט קיינמאל נישט וויסן, און עס איז דאך נישטא קיין ג-ט וואס זאל זען און האלטן פאראנטווארטליך, עס איז העכסטנס א נערישע גילטי פילינג, וואס האט מיט שכל גארנישט, תחלית, יעצט איז עס אין מיין טאש, איך האב עס, קיינער וועט קיינמאל נישט וויסן, פארוואס נישט?

העניך האט געשריבן:רוב מענטשן ווילן מדעת עצמם טון די ריכטיגע זאך, און דארפן נישט קיין דת וואס זאל זיין זאגן אז מ'טאר נישט גנב'ענען אדער רצח'ענען. נאך מער, דער רמב"ם שרייבט קלאר אז א מענטש טאר נישט זאגן אז די סיבה פארוואס ער גנב'עט נישט און רצח'עט נישט איז וועגן די תורה לאזט נישט, ווייל די אמת'ע סיבה איז אז דאס איז א מצוה שכלית, וואס יעדער מענטש אויף דער וועלט פארשטייט אליין.
.

די רעדסט אויף סתם א פאל, רוב מענטשן וועלן נישט נעמען א ביקס און שיסן סתם אויף מענטשן, אפילו קיינער וועט נישט אויסגעפינען, פשוט ווייל עס פילט נישט ריכטיג, הגם, אן גלויבינג, וואס איז בכלל די פילינגס? סתם נערישע נאטירליכע שטיתים וואס די מענטש איז געבוירן דערמיט, אבער נאכאלץ וועט מען נישט דארפן אנקומען צו רעליגיע פארדעם

וואס טוט זיך אבער אויב איינער האט מיר בעוול'ט אויף א געפערליכע פארנעם, און איך בין געפערליך גערעגט אויף אים עד כדי מות, דאן פארוואס זאל איך אים טאקע נישט הרג'ענען? וואס האלט מיר אפ? אבער טאמער האב איך א גלויבן, דאן טוט מיר די אמונה בשם צירוקהאלטן,
נאכאמאל, איך רעד בכלל נישט למעשה צו ער וועט זיך קענען איינהאלטן, איך רעד בלויז ביי וועמען אין מוח איז עס אויסגעהאלטן און ביי וועמען נישט

די בלייבסט שטעקן ביי דעם בייטש\גהינום, איז אויב אזוי וועט דער גלויביגער קלערן אז ער וועט תשובה טון אדער אז די רבי וועט אים ארויסשלעפן פון גיהנום ווייל ער האט געכאפט אן עפל ביים טיש, היצטערט האלט מען צוריק ביי אות א'.

און וואס איז אויב מ'קען נישט האבן די מאראלן אהן רעליגיע?? אויב קען מען עס נישט האבן אהן רעליגיע, פשט איז אז ס'איז נישט קיין א.ג. 'פארשטענדליכע מאראלן', נו אויב אזוי וועם שטערט אז מ'האט עס נישט?

אז דו באטראכסט דאס פאר א פראבלעם פארשטייסטו אז ס'איז בעצם עפעס ראנג, נו דארף מען דאך מער נישט רעליגיע..

ברוינשטיין האט געשריבן:די בלייבסט שטעקן ביי דעם בייטש\גהינום, איז אויב אזוי וועט דער גלויביגער קלערן אז ער וועט תשובה טון אדער אז די רבי וועט אים ארויסשלעפן פון גיהנום ווייל ער האט געכאפט אן עפל ביים טיש, היצטערט האלט מען צוריק ביי אות א'.

די גייסט אריין אין די צווייטע חלק פון מענטשן וואס נער'ן זיך אליין און ניצן גאר אויס די אמונה צו זייער בענעפיט און פארדרייען די תורה אונאיינעם מיט זייער קאפ בלויז צו קענען טון וואס זייער הארץ באגערט
ווען די כאפסט אים א טאג פארדעם אדער א טאג נאכדעם און א ניכטערע שטימונג וועט ער אויך מודה זיין אז ער האט געטון אן עוולה, און תיקון הכללי און תשובה בארעכטיגט נישט קיין שום מעשה למפרע,
איך האב ספעשל געמאכט די הקדמה אויבן אז איך רעד בכלל נישט פון ווער טוט ערגערע מעשים, יתכון אז די רעליגיעזע יצר הרע איז שטערקער, אין קען אויך זיין אז זיי האבן וואס זיך צו פאריפן בשעת זיי טוען אפ זייערע מעשים רעים, אבער ווי געזאגט איז עס פשוט פארדרייט די קאפ און ער אליין וועט נישט האלטן אזוי ביי זיין חבר וואס האט די זעלבע מעשה ווי ער, אבער דארט האט ער נישט זיינע אייגענע נגיעות אריינגעשטעקט

תוהו ובוהו האט געשריבן:און וואס איז אויב מ'קען נישט האבן די מאראלן אהן רעליגיע?? אויב קען מען עס נישט האבן אהן רעליגיע, פשט איז אז ס'איז נישט קיין א.ג. 'פארשטענדליכע מאראלן', נו אויב אזוי וועם שטערט אז מ'האט עס נישט?

אז דו באטראכסט דאס פאר א פראבלעם פארשטייסטו אז ס'איז בעצם עפעס ראנג, נו דארף מען דאך מער נישט רעליגיע..

איז לאמיר מאכן די קשיא שטערקער, און פארוואס פראבירן טאקע יא אלע נישט גלויביגע אראפצישפילן כאילו זיי האבן יא א מאראל,
די תירוץ איז אז אפילו און שכל האט עס טאקע נישט קיין פלאץ,זאגט אבער די געפיל אז עס איז נישט ריכטיג, למשל אויב גלייבסטו נישט און לעבן נאך טויט וכ', דאן קענסטו טאנצן אויף א טויטן גוף און אים ציקוועטשן די נאז, הא קירס? ער איז שוין טויט, פינישט!, דאך אבער איז דא די מענטשליכע געפיל וואס לאזט דאס נישט צו, די פראבלעם איז, אז אויב גלייבסטו נישט און גארנישט, דאן איז געפיל בלויז א נערישע נאטירליכע זאך, וואס גראדע האט די נאטור זיך אזוי ארויסגעשטעלט אז מען 'פילט' אז עס איז נישט גוט, סאו וואט? איז וואס? די שכל איז שטערקער ווי די געפילן, און שכל זאגט אז די געפילן איז סתם שטיתים,