סקווערן דעם צירקל.

[אלפא]

איך ווייס נישט צו די נושא איז שוין דיסקוסירט געווארן בין כותלי השטיבל,
צו מיר איז דאס אויך נישט ניי, עס באדערט אבער פון פריש מיט יעדן פארבייגייענדע סעיף אין שו"ע.

וזהו.
לערנענדיג, בעיקר אין לימוד הלכה, טרעפט מען אן זייער אן אינטרעסאנטע מהלך הלימוד צווישן די גדולים, אנגעפאנגען ביי די ראשונים, אראפ ביז פוסקי דורינו.
בעת וואס די גמ' איז געשריבן געווארן באופן פון מעשיות (...) און קליינע פסקים ציווארפן איבער א סוגיא/מסכת אן קיין ספעציפישע קאנסיסטענסי, קומען די ראשונים און פראבירן צו מאכן סדר – קאנסטרוקטן א comprehensive ארבייט און מסדר זיין די הלכות על בוריים. בפרטיות איז די טור געקומען מאכן א שטיקל סיכום פון די אלע ראשונים מיט געוויסע הוראות אויף למעשה, און דאן די שו"ע וכו'.
וואו עס איז אבער מערקבאר און וויכטיג זיך אפצושטעלן, איז אין דעם בית יוסף, די חיבור אויפן טור, וועלכע צונעמט יעדע סוגיא וואס די טור דערמאנט, אנגעפאנגען ביים גמרא אראפ מיט אלע ראשונים וויאזוי זיי פארשטייען די סוגיא און וויאזוי עס בלייבט למעשה. אזוי אויך, ווען עס איז א ברייטערע סוגיא וועלכע האט ווי געשמועסט מערערע רעפרענסעס בש"ס ופוסקים גייט ער אדורך שטיקל ביי שטיקל פראבירענדיג צוזאמצושטעלן דאס בילד און ארויסקומען דאס קלארסטע שייך.
ער דארף פארשטייט זיך נישט מיין הסכמה, אבער יעדער וואס לערנט דאס זעט בקיאות און גאונות אויף א פארנעם... אבער צום זעלבן צייט איז דא דא עפעס מיט די הונטערליגענדע פילאזאפיע דערפון וועלכע שטערט אויף א טיפן פארנעם.
דהיינו עס טוט זיך א מישמאש פון הלכות צווישן די גמ' מיט די ראשונים מיט אסאך סתירות לכאורה צווישן זיי. דער בית יוסף (א חלק בעצם שוין פון די ראשונים אויך) פארארבייטן צו דערגיין די גדרים וויאזוי איין הלכה שטומט מיטן צווייטן, וואס איז די נקודה פונעם איסור, און פארוואס געוויסע זאכן זענען אסור בעת וואס ענליכע מעשיות זענען מותר. אבער ביסוד ליגט די השקפה אז עס איז מתחילה קאהירענט און אז דאס דארף שטומען איינס מיטן צווייטן. לערנענדיג אבער די אלע פעלער און קוקנדיג אויף די זעלבע מעשיות פון אן היינטיגן פערספעקטיוו, זאגט זיך אסאך גרינגער אז קיין פארבונדונג איז דא נישט דא און עס דארף נישט שטומען צוזאמען בכלל.

[לדוגמא אזא סוגיא ווי הלכות אוהל אין הלכות שבת ווי אין גמ' זענען דא היבש אפאר מעשיות און מימרות דערויף,
• אנגעפאנגען (שלא על הסדר) ביי כילת חתנים, דאס אז מ'טאר נישט ארויפצוען קיין ליילעך ווען אונטער דעם ווערט אזא אוהל אזאנס.
• יעדע זאך וואס האט 4 מחיצות טאר מען נישט ארויפלייגן קיין דאך דערויף.
• בויען מחיצות אליין איז נישט קיין פראבלעם, (נאר די דאך איז פראבלעמאטיש).
• מען טאר נישט ארויפלייגן די ברעט/ליילעך אויף די פיסלעך פונעם בעט ווייל עס שאפט זיך אן אוהל דערונטער.
• אויף א טיש מעג מען יא ארויפלייגן ווייל מ'נוצט נישט די פלאץ פון אונטן.
• א חופה פאר א שאטן טאר מען נישט מאכן.
• א פורהאנג מעג מען אויפהענגען, זיכער עפענען און פארמאכן.
• א שלאק אויב א טפח איז פארמאכט מעג מען עס אינגאנצן פארמאכן, אויב נישט, נישט.
• א צוזאמלייג בענקל מעג מען עפענען ווייל עס איז געמאכט צו עפענען און פארמאכן.
• לייגן א דריטע פאס אויף צוויי אנדערע הייסט געמאכט אן אוהל.
• א ספר איבער צוויי אנדערע, נישט.
• צודעקן א ליידיגע פאס (מיט א סחורה) הייסט אן אוהל, מיטן דעקל נישט.
• א.א.וו

ביי דעם פאל זענען די שוועריקייטן צו די גדר איז א דאך איבער מחיצות, וואס דאן איז שווער די חופה און כילת חתנים געשיכטע, צו די גדר איז ווען מ'נוצט אונטער דעם וואס דאן איז שווער די בעט מיט די פאס מעשה, צו די גדר איז גאר אויב די סדר איז עס צו טון (ווי ביים פורהאנג, בענקל, און דעקל פון פאס.) וואס דאן איז שווער ביים שלאק. די סוגיא בלייבט למעשה שנוי במחלוקת לגבי די גדרים אראפ ביזן משנ"ב און אנדערע אחרונים (נעווער מיינד די מג"א און ט"ז..) ווי יעדער מהלך פארענטפערט אפאר מעשיות אבער ברענגט שוועריקייטן לגבי אנדערע, וכך הוא דרכה של תורה.. וכו' וכו' יעו"ש. און דאס איז אליבא דאמת שוין א גרינגערע סוגיא, נעם די סוגיא פון 'מכה בפטיש' אדער 'בונה' בכלליות (וועלכע קען זיך זאגאר סטרעטשן ביז עלעקטריציטעט ואכמ"ל..). וואס יעדער קען עס אפלערנען וויאזוי ער פארשטייט, און זיך אוועקשטעלן די סברות וויאזוי אים שטומט, אבער somehow פראבירט מען יעדעם אפצולערנען מיט די איין שמאלן נאראטיוו.
אדער א סוגיא ווי נזקי שכנים אין חושן משפט, וואס איז ממש נישט צום קייען אדער שפייען, (אפגעזען ווי ווייט עס איז נוגע למעשה בזמנינו) ווי 'חזקה' בכלל איז א פארצווייגטע סוגיא (אויך נישט קלאר צו די חזקת נזקים איז די זעלבע גדר ווי חזקת קרקע) אבער עס ווערט נאך מער קאמפליצירט מיט די פילע אויסגעשפרייטע גמרות וועלכע יעדע פאר זיך רעדט פון א צווייטע מעשה אין דעם פעלד, ובאיזה אופן דארף אלעס שטומען צוזאמען און מ'דארף ערמעגליכן געשניטענע כללים צו נעמען אויף למעשה.
לאידך גיסא, ווען איך זע די אלע גמרות, זע איך ניטאמאל די קשר אדער פארוואס מען זאל מכריח זיין אז רב הונא האט געהאט די זעלבע הבנה ווי רבי אליעזר אדער רב נחמן ווי רב חייא..]

וועלכע פילט זיך בגדר סקווערן דעם צירקל, נעמענדיג צו-ווארפענע גמרות – געשריבן/גע'פסק'נט אנדערע צייטן דורך אנדערע מענטשן מיט באזונדערע אומשטענדן און אומבאקאנטע פרטים אויף יעדע מעשה, און מ'נעמט ארויס כללים בבחינת one size fits all,

איך האב מיר אלץ געפלאגט מיט דעם מהלך הלימוד, אבער דער מער אויפגעקלערט מ'ווערט, מ'אנערקענט די ברייטע מעטאדן וועלכע ווערן היינט באנוצט ארויסצוקוועטשן די עסענס אין אזעלכע מצבים (היסטאריע, סייענס, און אפי' קאמאן סענס געזעץ..) איז אזא מהלך ממש אומ-אויסצוהאלטן. נעמליך, זאגן אז די באזונדערע אמוראים/ראשונים האבן געהאט אנדערע כללים/גדרים, איז אסאך מער מסתבר און בולט און רוב פון די פעלער, במקום פראבירן אלעס אונטערצולייגן אונטער איין שירעם פון כללים.. וד"ל.

איך בין פשוט נייגעריג צו נאכאיינעם שטערט דאס?


נאך א נקודה, עס איז פארשטענדליך אז געזעץ ביסודו מוז קומען מיט א סעט פון כללים, און א וועג דאס צו אפלייען ווען מ'דארף, די פראבלעם און הלכה איז אז די צוויי גייען עפעס נישט צוזאמען, עס איז ווי א יעדער לומד דארף אנפאנגען די ראד פון פריש, סיי דארף ער עסטעבלישן זיינע אייגענע כללים, פלוס די מהלך וויאזוי עס צו אפלייען (ביי קלארע געשריבענע הלכות איז דאס ווייניגער נוגע, - ואליבא דאמת זענען שוין רוב מקרים געשריבן געווארן – הגם מיט אסאך מחלוקת'ן ארומנעמענדיג עס). און עס גייט נאך ווייטער ווי מ'זעט טאקע אז די וועלכע קומען אויף מיט כללי גמ', א שטייגער ווי די בריסקער חדר, זענען טאקע נישט געווען קיין פוסקים, און רוב פוסקים טרעפן זיך נישט דאס פיס און גמרא אליין, עס איז זיי גרינגער צו נעמען מימרות פון פוסקים און געבן ווייניגער דעקל פאר די אנאליסיס שבו. די טרענד ווערט מער און מער, און די ריס צווישן פארשטיין/אנאלאזירן ביז קענען ארויסנעמען הלכה למעשה ווערט נאר גרעסער, (אויסנאמען זענען די חזון איש, ר' משה פיינשטיין, ד"ר מיכאל אברהם, ודעימיה, הצד השוה שבהן אז זיי האבן די פלייצעס צו איגנארירן ראשונים וכדו' ווען זיי געפעלט).

עס פילט זיך פוינטלעס צו לערנען הלכה ווי א טעלעפאן בוך אן די מעגליכקייט אריינצורעדן אדער אפי' געהעריג פארשטיין זייערע גדרים, לאידך גיסא זאגן פשט'לעך און גמרא אליין אן די מעגליכקייט עס צו נעמען אויף למעשה איז דאך ווייטער קנאפ אינטרעסאנט (עס איז unfalsifiable..).

עס ווערט שוין לאנג, אבער און איין ווארט, די טראדיציאנאלע מהלך פון עפיציקלען איינס איבערן צווייטן, ווען מיט יעדע לאך דארף מען ברענגען א צווייטע לעכעריגע לאטע עס צו פארשטאפן וחוזר חלילה, איז אומבאנוצט היינט, עכ"כ אז עס קראצט זייער שטארק צו לערנען הלכה (ובעיקר די בית יוסף ווי געשמועסט) ווי די מהלך איז געבויט פון גדרים על גבי גדרים צו מאכן דאס קאמפליצירטן צירקל פון עובדות אריינפאסן אין א קעסטעלדיגן ראם פון זעלבסט באשטומטע כללים. בעת נישט האבן די פלאץ אין די ראלם פון הלכה צו נעמען (אויף למעשה) מער מאדערנערע מהלכים.

עס וואלט זיך געזאגט גרינג פשוט אפצולאזן דעם לימוד און גיין צו זאכן וועלכע זענען יא מער נוגע און פראקטיש.
פארט אבער נאכן אוועקגעבן אזויפיל יארן דערפאר, בנוסף די חיוב וואס ס'איז דא צו לערנען און עפעס ארויסצונעמען דערפון (-אנדערש הייסט דאס דאך נישט 'לערנען'..), וויל איך הערן פון די תלמידי חכמים וואס האבן יא אויסגעארבייט עפעס א שטיקל אייגענע דרך הלימוד, וויאזוי זיי געבן זיך אן עצה..

בתודה מראש.