קאווע שטיבל

פאר די וועלכע גלייכן צו פארשטיין א פסוק חומש, עפען איך אויף אן אשכול. ווי באקאנט איז רש"י, דער רבי פון כלל ישראל, אין תנ"ך שטארק בויגענדיג צו מדרשי חז"ל. בשעת פאר פשוט פשט ברויך מען זיכן ביים אבן עזרא און רשב"ם וכדו'.

איך האב אמאל געהערט אז שד''ל איז אויך זייער שטאק אויף פשט.
ווייסט איינער דערפון?

קען מען דען אין פרשת בראשית לערנען פשוט פשט? אפילו דער ן' עזרא נויגט אפ פונעם פינטל אינמיטן דעם רינג.
שד"ל איז א ריז אין פשוט פשט.

דער חומש דעת מקרא פון מוסד הר קוק איז אוי זייער גוט אויף פשוט פשט. ער גייט אויך אינגאנצן מיטן מסורה [משא"כ שד"ל]

הציץ ונפגע האט געשריבן:קען מען דען אין פרשת בראשית לערנען פשוט פשט? אפילו דער ן' עזרא נויגט אפ פונעם פינטל אינמיטן דעם רינג.
שד"ל איז א ריז אין פשוט פשט.

כ'זוך טאקע א חברותא פארן הקדמה פונעם אבן עזרא, כ'פארשטיי עס נישט. א וואלאנטיר?

שד"ל
??

פרשת בראשית ד:כ"ו

"אז הוחל לקרוא בשם יהוה."

פשוט פשט איז אז בזמן אנוש האבן מענטשן אנגעהויבן ריפן צו גאט, דהיינו מתפלל זיין צו אים. דער אבן עזרא זאגט טאקע אז הוחל איז מלשון התחלה: "שהחלו להתפלל."

רש"י אבער זאגט אן אינטערעסאנטער פארקערטע פשט וואס איז לכאורה זייער שווער צו טרעפן אין פסוק, אבער געבויט אויף א מדרשים: לויט דעם איז הוחל איז מלשון חולין. "'אז הוחל, לשון חולין, לקרוא את שמות האדם ואת שמות העצבים בשמו של הקב"ה לעשותן אלילים לקרותן אלהות." דאס הייסט אז בימי אנוש האט מען זיך אפגעקערט פון גאט.

דער ספורנו האט משיג געווען דעם פראבלעם פון אזוי אריינלערנען, קומט ארויף מיט א געניעלען איינפאל. לעולם איז הוחל מלשון התחלה. און פשט אין פסוק איז טאקע אז די "צדיקי הדור" האבן אנגעהויבן פרעדיגען "ברבים" אמונה, אלעס ווייל ע"ז האט זיך אנגעהויבן פארשפרייטן דאן אויף די וועלט. לויטן ספורנו רעדט טאקע די פסוק פון די מאמינים, הוחל לקרוא בשם ה', נאר ער לייגט צו חז"ל'ס הוספה אז ע"ז האט זיך פארשפרייט בדורו און דערפאר האט זיך אויסגעפעלט צו מרבה זיין לקרוא בשם השם.

דער פראבלעם איז לכאורה מיטן פשוט פשט, פארוואס "אז" הוחל לקרוא בשם ה', בשעת וואס מיר זעהן אז קין והבל האבן שוין מקריב געווען קרבנות צו גאט.

איך וואלונטיר צו לערנען מיט אייך, הרב פיש. שרייב די זאצן וועלכע דו פארשטייסט נישט, איך וועל פרובירן צו ערקלערן.

זר זהב האט געשריבן:שד"ל
??

שד"ל

לעיקוואד האט געשריבן:דער חומש דעת מקרא פון מוסד הר קוק איז אוי זייער גוט אויף פשוט פשט. ער גייט אויך אינגאנצן מיטן מסורה [משא"כ שד"ל]

דעת מקרא איז די רייכסטע אויסגאבע אויף מקרא פונעם ארטאדאקסישן שטאנדפונקט. און גאנץ אינטעלעקועל, ווי מ'קען זיך ערלויבן.

א דאנק

לעיקוואד האט געשריבן:דער חומש דעת מקרא פון מוסד הר קוק איז אוי זייער גוט אויף פשוט פשט. ער גייט אויך אינגאנצן מיטן מסורה [משא"כ שד"ל]

דעת מקרא אויף נ''ך אן די ת ברענגט אסאך זאכן פין חוקרים אקעגען מסורה. נישט אז ער נעמט זיי אן אבער ער פארעט זיך מיט זיי.
בעיקר ווער אט געשריבען די ספרים און וועלכע תקופה סאיז גשריבן געווארן. למשל קהלת.

נולד מאוחר האט געשריבן:

לעיקוואד האט געשריבן:דער חומש דעת מקרא פון מוסד הר קוק איז אוי זייער גוט אויף פשוט פשט. ער גייט אויך אינגאנצן מיטן מסורה [משא"כ שד"ל]

דעת מקרא אויף נ''ך אן די ת ברענגט אסאך זאכן פין חוקרים אקעגען מסורה. נישט אז ער נעמט זיי אן אבער ער פארעט זיך מיט זיי.
בעיקר ווער אט געשריבען די ספרים און וועלכע תקופה סאיז גשריבן געווארן. למשל קהלת.

הוא אשר דברנו. אבער ער קומט אראפ אויפן טראדיצינאלע זייט.

יואליש האט געשריבן:פרשת בראשית ד:כ"ו

"אז הוחל לקרוא בשם יהוה."

דער פראבלעם איז לכאורה מיטן פשוט פשט, פארוואס "אז" הוחל לקרוא בשם ה', בשעת וואס מיר זעהן אז קין והבל האבן שוין מקריב געווען קרבנות צו גאט.

די תירוץ איז לכאורה גאר פשוט. קין און הבל האבן געהאלטן אז נאר מיט מקריב זיין קרבנות - טון עפעס ממשות'דיג - קען מען קאמוניקירען מיט גאט. בימי אנוש איז מען אויפגעקומען מיט די המצאה אז מען קען רופן אין גאט'ס נאמען און אזוי אויך ערפאלגרייך קאמוניקירען מיט אים.

אויב איינער דארף א געוויסע שטיקעלמפונען דעת מקרא קען איך דיר סקענען. נאר די ערשטע חלק בראשית האב איך.

הציץ ונפגע האט געשריבן:

יואליש האט געשריבן:פרשת בראשית ד:כ"ו

"אז הוחל לקרוא בשם יהוה."

דער פראבלעם איז לכאורה מיטן פשוט פשט, פארוואס "אז" הוחל לקרוא בשם ה', בשעת וואס מיר זעהן אז קין והבל האבן שוין מקריב געווען קרבנות צו גאט.

די תירוץ איז לכאורה גאר פשוט. קין און הבל האבן געהאלטן אז נאר מיט מקריב זיין קרבנות - טון עפעס ממשות'דיג - קען מען קאמוניקירען מיט גאט. בימי אנוש איז מען אויפגעקומען מיט די המצאה אז מען קען רופן אין גאט'ס נאמען און אזוי אויך ערפאלגרייך קאמוניקירען מיט אים.

כפי זה, טרעפן מיר א מיקראקאזעם פון דעם שפעטערדיגן הילוך העולם, אזא פארשעדאואינג.

דור הולך ודור בא און נאך אלעם איז אין כל חדש תחת השמש, לערנט אונז קהלת.

רעדנדיג פון רשב"ם האב איך סוכות געזען א פלא'דיגע רעיון פון רשב"ם אויף "למען ידעו דורותיכם כי בסוכות הושבתי"
ער זאגט אז דאס באציעט זיך ווען כלל ישרא' וועט זיך באזעצן אין ארץ ישראל איש תחת גפנו שלוים ושקטים,
האט הקב"ה מורא געהאט אז מ'וועט נישט עפרישיעטן די גוטס פון ארץ ישראל, מ'העט עס נעמען פאר גרענטעט,
האט הקב"ה געהייסן איינמאל א יאר גיי ארויס פון דיין באקעוומע דירה באזעץ דיך אין א פריפיזארישע בודקע,
אזוי וועט זיין "למען ידעו" וועסט זיך דערמאנען אז ס'געווען אמאל א תקופה וואס "בסוכות הושבתי בני ישראל",
וואס אידישע קינדער זענען געווען היימלאז אין געוואוינט אין בודקעס, אזוי וועט נישט זיין קיין "וישמן ישורן ויבעט"

גאלד האט געשריבן:רעדנדיג פון רשב"ם האב איך סוכות געזען א פלא'דיגע רעיון פון רשב"ם אויף "למען ידעו דורותיכם כי בסוכות הושבתי"
ער זאגט אז דאס באציעט זיך ווען כלל ישרא' וועט זיך באזעצן אין ארץ ישראל איש תחת גפנו שלוים ושקטים,
האט הקב"ה מורא געהאט אז מ'וועט נישט עפרישיעטן די גוטס פון ארץ ישראל, מ'העט עס נעמען פאר גרענטעט,
האט הקב"ה געהייסן איינמאל א יאר גיי ארויס פון דיין באקעוומע דירה באזעץ דיך אין א פריפיזארישע בודקע,
אזוי וועט זיין "למען ידעו" וועסט זיך דערמאנען אז ס'געווען אמאל א תקופה וואס "בסוכות הושבתי בני ישראל",
וואס אידישע קינדער זענען געווען היימלאז אין געוואוינט אין בודקעס, אזוי וועט נישט זיין קיין "וישמן ישורן ויבעט"

וואס איז שלעכט מיט דו אנגענימענע מהלך?

איז נישט די אנגענומענע מהלך פון "למען ידעו" אז ס'איז א זכר צו א נס, אזוי ווי פסח איז זכר ליציאת מצרים

גאלד האט געשריבן:איז נישט די אנגענומענע מהלך פון "למען ידעו" אז ס'איז א זכר צו א נס, אזוי ווי פסח איז זכר ליציאת מצרים

יא דאס איז. נא פארוואס איז די רשב"ם נישט ציפרידען ?

ווייסט איינער דעם מקור פון דעם סלאגאן "אין מקרא יוצא מידי פשוטו"? איז עס א חז"ל, א פאלקס ווארט, אדער גאר רש"י'ס אריגינעל?

נולד מאוחר האט געשריבן:

גאלד האט געשריבן:איז נישט די אנגענומענע מהלך פון "למען ידעו" אז ס'איז א זכר צו א נס, אזוי ווי פסח איז זכר ליציאת מצרים

יא דאס איז. נא פארוואס איז די רשב"ם נישט ציפרידען ?

די רשב"ם איז נישט צופרידען ווייל וואס איז די נס פון באזעצן מענטשן אין סוכות? ענני הכבוד איז נישט פשוט פשט.
(איך האב נישט געזען די רשב"ם, איך טראכט נאר)

קלוג און יונג האט געשריבן:ווייסט איינער דעם מקור פון דעם סלאגאן "אין מקרא יוצא מידי פשוטו"? איז עס א חז"ל, א פאלקס ווארט, אדער גאר רש"י'ס אריגינעל?

גמ' מסכת שבת. איינער זאגט איך בין אלט 22 יאר און כ'האב נישט געוואוסט אז אין מקרא יוצא......
דער פראבלעם איז אז זיין פשט איז אויך נישט פשט.
השתא. (שבת סג.) א"ל אין מקרא יוצא מידי פשוטו, א"ר כהנא כד הוינא בר תמני סרי שנין והוה גמירנא ליה לכוליה הש"ס, ולא הוה ידענא דאין מקרא יוצא מידי פשוטו.