קענען די תלמידים ומנהיגים וואס הרבי מסאטמאר האט פראדוצירט

[בונעס איירעס]

סאטמאר אין אלגעמיין צייכענט זיך אויס מיט א גאר וויכטיגע סוד פון סוקסעס וואס אט דאס איז א גרויס חלק וואס האט איר געגעבן די יכולת צו וואקסן אנע באגרענעצונגען וואס קיין שום אנדער מקום האט נישט אויף אזא פארנעם:

דאס שעצונג פאר אירע תורה אטאריטען און רבנים ואדמורי"ם וואס קלאמערן זיך אויף זייער דרך.

אין אלע צייטן האט סאטמאר געגעבן פאר אירע תורה ריזן, און רבנים, אומאפיציעלע כוחות הנהגה אינעם קרייז זעלבסט, אזאך וואס איז ווילד-פרעמד פאר א נישט סאטמארן, איך וויל שוין לאנג קענען פון דערנאנט פילע פון די הונדערטער גאר וואוילע און אסאך פון זיי גאר דערהויבענע אידן בני עליה און גאונים, עובדי ה', רבנים, אדמורים, מנהיגי קהילות קדושות, מורה צדק, משפיעים, אזעלכע וואס מיר גרויסן זיך מיט זיי יעדן טאג, וואס די סאטמארע אימפעריע האט פראדוצירט (אדער אזא איינער וואס האט אנבאלאנגט נאר דארט) במשך השנים על אדמת אמעריקא.

יעדער עקסטער פון זיי מיט זייין אייגענארטיגן אבער ארויסשטארנדיגן גלאנץ, און יעדער מיט זיין "יוניקנעס" און מיט זיינע כוחות, וואס ער האט צו פארקויפען פאר זיינע אנהענגער פאר זיינע ידידים ומעריצים.

איין נקודה פון פראנאויס:

פארשטייט זיך אז נישט יעדער איז געאייגענט אדער מיטשטימיג, מיט יעדן פון אט די גרויסע רשימה, ווייל יעדער תכונות הנפש פון יעדן מענטש וואס ג-ט ברוך הוא באשאפט איז אנדערש, אין פארשידענארטיג, אין יעדער האט זיין שורש נשמה און נייגונגען פון זיין תכונת הנפש צו וואס א סארט מנהיג משפיע ער ציעט. איינער גלייכט א קיצוני, א צווייטער גלייכט א יחסן, א דריטער גלייכט דייקא א בעל בתיש'ען שיינער איד, א פערטער גלייכט מער אן עובד סטיל, אין צום פיפטען רעד מער איינער וואס קען געזונט לערנען, א גרויס חלק גלייכען איינער וואס שמייכעלט צו אים אפי' ער פארקויפט גארנישט אויסערדעם שמייכעל, פילע וועלן גלייכען איינער וואס וויינט און יאמערט ביי די תורות, אן אנדער שיכט גלייכט ענדערש איינער וואס שרייט מיט קולות אין ווארפט זיך מיט גאנצען קערפער ביי זיינע דרשות ענדערש ווי וויינען, א גרויסע פראקציע גלייכט איינער וואס מאכט נאך מרן מסאטמאר ז"ל, און אזוי גייט די ליסט פון די אויסוואל פון סארטן תכונות הנפש וואס זענען פארהאנען.

אבער ב"ה סאטמאר איז אזאנס גרויס אז יעדער (כמעט) טרעפט דארט זיינס וואס ער גלייכט און אזא איינס וואס רעד צו זיין נשמה.

און אלע פון די געהויבענע בני עליה האבן ב"ה פילע נאכפאלגער און שעצער וואס באגרייפן צו שעצן זייער עבדות, און זייער אפער פאר זייער רוחניות/גשמיות סערוויס.

נאכאמאל, נעמט אין קענטעניס אז מאנכע קענען ארויסקריכן פון גלייך געוויכט ווען ער זעט עפעס וואס געפעלט אים נישט פון אלע צדדים, איך בעט אייך בתחנונים גיסט נישט קיין העיט, אנגעגעסנקייט און בלינדע שנאה, בלויז פאר דעם ווייל איינער פון די האבן בסך הכל "איין איינציגן" מיינונגס-פארשידענהייט מיט אייך היות ווער זאל מעגן זיין הרבי מסאטמאר היינט צו טאג, אדער בכלל נישט קיין איינס.

נאך איין גאר וויכטיגע נקודה וואס איך האב מיך שוין געלערנט לאנג צוריק, אז דער רב/דומ"ץ וואס איר זעט פון דרויסען איז נישט דער וואס עס דאכט זיך דיר ער איז באמת, מענטשן שטעמפלען אפ אסאך מאל ווייל ער זוכט צו גרויסען א צווייטען אויף די גרויסע ליסט, מיט חשבונות, און איר קויפט דאס אן וויסענדיג יענעמס חשבונות בכלל (רוב פון דעם איז א קנאה געשלינגעכטס), אלזא איר קענט נישט רעדן אדער קענען דעם רב פאר איר קומט נישט און א נאנטען פארבינדונג מיט אים און צוקוקענדיג זיינע פירונגען.

און צו איך ליבע פריינט די נישט סאטמארע ליינער צו פארשטיין אביסל פון וואס מיר רעדן וואס איז די גדולה פון שיינע אידן און א מקום. און ווער ברויך דאס בכלל?
אויב ליינט איר דעם תגובה גייט איר באגענען אסאך זאכען וואס גייט אייך נישט שמעקן צוליב איר סוקסעשיען באגריף איבער די פאפולאריטעט פון דעם גרעסטן קרייז (פון איין מין) אויף די היימש אידישע וועלט, וויסען זאלט איר, אלע זענט איר פונקט אזעלכע פיינע זיסע אידן ווי די סאטמארע!! איר האט אייערע מעלות און סוקסעסען, וואס קען אפילו זיין אז מיר זענען מיט יענע גוטע מידה געשלאגן.

נאר איר ברויכט אין קענטעניס נעמען איין פונדאמענטואלע חילוק איז פארהאנען צווישן "אלע חסידותן" און "סאטמאר" וואס איר ווילט נישט כאפען אדער נישט דערהערן..
(וואס דאס איז א גרויס חלק צוליב דעם וואס מיר גייען רעדן אין דעם אשכול, די רבנים שיינע אידן אין סאטמאר גופא נישט די סאטמארע רביים) אז היות "אלע" חסידותן'ען סיי וועלכע פו די גרעסטע ביז די קלענסטע, זענען בסך הכל א "חסידות", א מקום, א קרייז, מיט איר מספר מענטשען מיט א גבול, "סאטמאר" איז נישט קיין "חסידות בכלל" דאס איז א "אידישע וועלטס אימפעריע" גאר אן אנדער באגריף אינגאנצן, און פארדעם ווערט איר שרעקליך פרוסטרירט ווען איר זוכט אייער חסידות נאנטצושטעלן צו סאטמאר און עס גייט נישט, איר קענט בשום אופן נישט נאנט קומען צו זייערע נומבערס און זייער פאפולערן וואוקס קע"ה (איך רעד פוו סאטמאר אלגעמיין) ווען איר טוט דאס שטעלט איר זיך נישט צו צו א זאך וואס איז אויף איין באגריף בכלל מיט אייערס, ממילא בעט איך אייך ווערט נישט גערעגט, אין גיסט נישט אומציענדע באגריסונגען, וואס קומט נישט פון רעאליטעט. (די קנאה געפילן לאזט און אנדערע אשכולות, אויב מעגליך ביי צימעס'ן אין קאווע שטיבל).

און דער חילוק און באגריף איז אויך דער תירוץ אויב פרעגט איר צו וואס רעדן נאר פון די סאטמארע שיינע אידן? דאס איז פארבינדן מטעם דעם חילוק פונעם דיפערענץ אינעם באגריף "סאטמאר" און אלע "אנדערע מקומות". ביי אונז פארנעמט גאר א גרויסען שעצונג צו אונזערע גרויסע לייט דיינים/רבנים, ווייל עס איז א "אידישע אימפעריע" און נישט קיין "חסידות אימפעריע" און סיי וואס עס האט מיט ערליך אידישקייט אויף אונזער דרך, ווערט געשעצט און ארויפגעקוקט, און איבערהויפט פאר די פני העדה וואס ווערט צוגעטיילט גרויסע קוואנטומס פאויער, אפילו ער איז נישט די רבי אליינס, משא"כ ביי אלע אנדערע מקומות און אלגעמיין איז נאר די רבי הייליג און ארויפגעקוקט, א דומ"ץ איז נאר א שוואנץ אונטער דעם רבינס אימפעריע, און מען מאכט זיכער אז א שיינער איד זאל קלאר וויסן אז ער איז נישט צופיל מער פון א פשוט'ען איד, ביי אונז זענען זיי א חלק פון אונזער אידישקייט און א כבוד פאר אונזערע רביס צו האבן וואס מער פון זיי ביי זיך.

און נאך א סוד העל איך אייך אנפארטרויען דאס איז די סוד פון זייער די סאטמארערס הצלחה, די חכמה פון נישט מאכן באגרעניצט דאס פלאץ פון נאר איין מין תכונות הנפש וואס דאס איז די רבי, אנשטאט דעם איז געווען די מהלך פון הרבי מסאטמאר צו לאזען יעדן תכונת הנפש טרעפן דאס זייניגע מיטן דערלאזען אנדער גוטע אידן אינעם קרייז אליינס פראווענען זייער רעביסטעוועלע, אזוי האט יעדער געטראפן איינעם וואס ער גלייכט, אזוי האט דאס געהאט א מקום צו וואקסען אנע באגרעניצונגען, פארשטייט זיך אז ביי אונז איז אויך די רבי די גרעסטער מיט די פאויער און הנהגה, אבער מ'טיילט צו פאר חשובע רבנים אויך א גרויס חלק. (איר וועט דאס קיינמאל סיי ווי נישט פארשטיין)

אלזא ווערט נישט בייז אדער צוהיצט העכער די גראד מיט קינדישע באמערקונגען מיר זיכען דא צו שרייבן פאר ווער עס וויל זיי קענען און ער ווער עס שעצט זיי ממילא מיר זיכן נישט מיט דעם אשכול אייך צו קאנווינסען זיי צו שעצען בכלל.. דאס אלעס יישר כח פון פארנאויס

מיר וועלן באריכטן טייל פון זיי און צולייגען צו יעדעם א שורה צוויי פון זיין "יוניקנעס" און זיין אייגענארטיגען מהלך, און נאטור, און זיינע כוחות בפרט, איך שרייב די ליסט מיט וויפיל אינפארמאציע איך ווייס פון יענעם, איך זאג קלאר איך הייב נאר אן די ליסט, סאיז זיכער אז איך לאז אויס מער פון וויפיל איך ברענג יא, מסיבה אזוי ווי געשריבען אז סאטמאר איז א וועלטס אימפעריע אין איך קען נישט קענען יעדן, פארשטייט זיך איר לייגט צו וועם איר קענט פון די נאנט, אדער אויב איך שרייב יא איימיצן און איך שרייב ווייניג פון זיינע מעלות, און זיינע כוחות, אדער איך ווייס נישט זיין בעקגראונד די זאכען וואס ער איז "יוניק", דאן אדרבה, קומט אריין לייגט עס צו, לאזט אונז לערנען איבער דעם רב'ס מעלות, און זיינע כוחות, אפשר וועט איינער זיך באגעגענען מיט זיין תכונות הנפש און א סארט וואס רעדט צו זיין נשמה, און טרעפן נאך א גוטן יוד אויף די מאפע פון סאטמאר,

אבער מאכט זיכער אז מקען זיך נישט אנהענגען אויף אייער תגובה אויף א נעגאטיווען פארנעם!

[בדחן]

און דער חילוק און באגריף איז אויך דער תירוץ אויב פרעגט איר צו וואס רעדן נאר פון די סאטמארע שיינע אידן? דאס איז פארבינדען
מטעם דעם חילוק פונעם דיפערענץ אינעם באגריף "סאטמאר" און אלע "אנדערע מקומות" ביי אונז פארנעמט גאר א גרויסען שעצונג צו אונזערע גרויסע לייט דיינים/רבנים, ווייל עס איז א "אידישע אימפעריע" און נישט קיין "חסידות אימפעריע" און סיי וואס עס האט מיט ערליך אידישקייט אויף אונזער דרך, ווערט געשעצט און ארויפגעקוקט, און איבער הויפט פאר די פני העדה וואס ווערט צוגעטיילט גרויסע קוואנטומס פאויער, אפילו ער איז נישט די רבי אליינס, משא"כ ביי אלע אנדערע מקומות און אלגעמיין איז נאר די רבי הייליג און ארויפגעקוקט און נישט א דומ"ץ איז נאר א שוואנץ אונטער דעם רבינס אימפעריע, ביי אונז זענען זייי א חלק פון אונזער אידישקייט און א כבוד פאר אונזערע רביס צו האבן וואס מער פון זיי ביי זיך.

און נאך א סוד העל איך אייך אנפארטרויען דאס איז די סוד פון זייער די סאטמארערס הצלחה, די חכמה פון נישט מאכען באגרעניצט דאס פלאץ פון נאר איין מין תכונות הנפש וואס דאס איז די רבי, אנשטאט דעם איז געווען די מהלך פון הרבי מסאטמאר צו לאזען יעדן תכונת הנפש טרעפן דאס זייניגע מיטן דערלאזען אנדער גוטע אידן אינעם קרייז אליינס פראווענען זייער רעביסטעוועלע, אזוי האט יעדער געטראפן איינעם וואס ער גלייכט, אזוי האט דאס געהאט א מקום צו וואקסען אנע באגרענעצונגען, פארשטייט זיך אז ביי אונז איז אויך די רבי די גרעסטער מיט די פאויער און הנהגה, אבער מעטיילט צו פאר חשובע רבנים אויך א גרויס חלק. (איר וועט דאס קיינמאל סיי ווי נישט פארשטיין)

א רזיגע לאנגע תגובה, זיכער האט עס אסאך ארבייט און זיך, כה לחי

אבער.... עס איז דא א ערנסטע חשש אז די ביסט שוין פון די משה'ליך דור, א דור וואס ווייסט נישט ווי אזוי סאטמער האט אמאל אויסגעזען.

[קרעקער]

נאר תלמידים ביז תשכ"ח אדער אויכט נאכדעם?

[מורינו הרב]

וואס עפעס? - אויך תלמידים פון ברך משה...

איר קענט נישט די תלמידים וואס מאכן נאך דעם ברך משה אויפן האר, פארקויפן די שיטה פונעם רבי'ן דער ברך משה, און דער עולם קלעבט... מען האט א שטארקע געפיל צום ברך-משה, און יעדער וואס פארמאגט עפעס אן ענליכקייט, אדער קען אים נאכמאכן, שטראמט מען צו אים.

אה, די געוואלדיגע כוחות פונעם ברך משה...

[בונעס איירעס]

נאר תלמידים ביז תשכ"ח אדער אויכט נאכדעם?

סיי ווער סאיז משפיע מהודו אויפן אידענטום.. אין אידן קלאמערן זיך צו אים אדער זיין הלכה,

מעג זיין איינער וואס לעבט שוין נישט אבער מע דענקט אים נאך אדער מרעדט נאך פון אים יזכרם לטובה בין הצדיקים ואנשי אמת

איך וועל אנהייבן די רשימה פשוט נישט צו צעגערען

אנהייבן וועל איך מיט צוויי גרויסע גאר געשעצטע אדמורים הגם זיי זענען נישט (געווען) אינעם סאטמארן חיידער ממש איינער אפשא יא אבער דער צווייטער זיכער נישט אבער דאך א תלמיד און זאגט אז ער האט מקבל געווען און דורך גערעדט יעדע מין הנהגה'אישן ענין מיט מרן ז"ל

כבוד קדושת האדמו"ר מוויניץ שליט"א הרה"צ רבי מרדכי הגר יאריך ימים
האט אפשר מקבל געווען פון מרן זצ"ל דאס ענין פון קנאות און זאגען וואס ער האלט, זיך אנפייפען אפי' מען וועט האלטען אז ער איז יצא מדעתו צומאל, קען זיין דאס חלק הנהגה אויך, ווי נישט ווי פירט ער איינע פון די שטערקסטע חסידותען ווי די חסידים האלטען באמת פונעם רבין נישט געמאכטערהייט, אדער צוליב כבוד פונעם גזע

ויבלחט"א כבוד קדשות האדמו"ר רבי אברהם יצחק קאהן זצ"ל מתולדות אהרן
האט אפשר מקבל געווען דאס קאך אין ברען פארן אויבערשטען מיט א דאווענען, און זאגען גאנץ גוטע דברי תורה מיטן סאטמארן נוסח. (דאנט געט מיר ראנג קיינער קען נישט נאכמאכען די הייליגע תורות אבער א מעין איז דאך אלץ פארהאנען)

[בונעס איירעס]

..

[berlbalaguleh]

איך האב אדורכגעליינט דעם וואונדערבארן נושא האשכול וואס איר פרובירט דא אראפצולייגן. נאר איך זעה אז איר רעדט בכלל נישט צו מיר. הגם איך באלאנג נישט דירעקט צו סאטמאר האב איך גרויס הערצה (און ח"ו נישט קיין שמץ פון שנאה אדער ברוגז). פארוואס איך האלט מיך צו מיין רבי און חסידות איז, חוץ פון דעם וואס מיין טאטע איז נאך געפאהרן צום זיידע פון'ם היינטיגן רבי. אויך ווייל כ'האב מיך איבערצייגט אז די רבי איז אן איש אמת וואס טוט גמילות חסדים אויף א באהאלטענעם וועג אן דעם וואס די וועלט זאל וויסן. און אזוי אויך זיין זון וואס איז באמת א ירא שמים און בעל מידות. און א גרויסער ת"ח. איך האב ליב ביידע רבי'ס פון סאטמאר און האף אויף דעם טאג וואס ס'וועט זיין שלום אין חסידות. ס'איז אבער דא איין חסידות וואס די הנהגה שטערט מיר יא אביסל. ווייל דער רבי נעמט נישט קיין שום אחריות אויף קיין איינס פון די נעגאטיווע מעשים וואס ווערן געטון בשמו ולכבודו.

[בונעס איירעס]

איך האב אדורכגעליינט דעם וואונדערבארן נושא האשכול וואס איר פרובירט דא אראפצולייגן. נאר איך זעה אז איר רעדט בכלל נישט צו מיר. הגם איך באלאנג נישט דירעקט צו סאטמאר האב איך גרויס הערצה (און ח"ו נישט קיין שמץ פון שנאה אדער ברויגז). פארוואס איך האלט מיך צו מיין רבי און חסידות איז, חוץ פון דעם וואס מיין טאטע איז נאך געפאהרן צו'ם זיידע פון'ם היינטיגן רבי. אויך ווייל כ'האב מיך איבערצייגט אז די רבי איז אן איש אמת וואס טוט גמילות חסדים אויף א באהאלטענעם וועג אן דעם וואס די וועלט זאל וויסן. און אזוי אויך זיין זון וואס איז באמת א ירא שמים און בעל מידות.און א גרויסער ת"ח. איך האב ליב ביידע רבי'ס פון סאטמאר און האף אויף דעם טאג וואס ס'וועט זיין שלום אין חסידות. סאיז אבער דא איין חסידות וואס די הנהגה שטערט מיר יא אביסל. ווייל דער רבי נעמט נישט קיין שום אחריות אויף קיין איינס פון די נעגאטיווע מעשים וואס ווערן געטון בשמו ולכבודו .

איך זעי איך בין גאר גערכט געווען איך האב דאס מיט א סיבה איינגערינגעלט

(איר וועט דאס קיינמאל סיי ווי נישט פארשטיין)

מיר ווילן דא נישט רעדן קיין איין ווארט פון די חשובע אדמורים לבית סאטמאר, מיר רעדן נאר פון די רבנים, דיינים, משפיעים, אונערהאלב סאטמאר אימפעריע

[משכיל]

מען קען ענטפערען אויף דעם ארטיקעל מיט א גאנץ ספר, אבער די צוויי רבי'ס זיינען געווארען רבי'ס ווייל זיי זיינען געווען ממלא מקום פון זייער טאטען - שווער, לאמיר פשוט פרעגען, פין די אלע טויזענטער וואס זיינען אדורך די סאטמארער ישיבה וואס פארא פאצענט זיינען יראים ושלמים וכו', און לאמיר דאס צוגלייכען צו אנדערע חסידישע ישיבות, גור בעלזא ווישניץ קלויזענבורג רוזין פאפא נייטרא וכו' ?י

[דעתי הענייה]

אוי איז דא צורעדן....

קודם כל, איין זאך וועט יעדער מיט אפענע אויגן מודה זיין, כבוד בואנעס איירעס, איז א ריכטיגער סאטמערער מיט די פולע איבערצייגונג, אז סאטמאר איז די גרעסטע שטערקסטע, בכמות ובאיכות... צו דאס איז אמת צו נישט, לאז איך יעדען מחליט זיין....

אז מען רעדט יא פון די סאטמערע איבערצייגונג אין סאטמאר מיט רבינו הקדוש (נישט רבי יהודה הנשיא, ער האט נאר געהאט דעם טיטל פאר 1600 יאר...) בראש, וויל איך דערציילען א מעשה, און איך שרייב פולע נעמען, יעדער איז מכובד נאכצוגיין די מעשה.
איך האב געהערט פון הרב הערשל כהנא, מו''ץ מכון להוראה אין מאנסי, אז ווען זיין שוואגער הרב פילאפף האט נאכן חתונה געהערט זיין זיידען הרה''ק מפשעווארסק זצ''ל (א נקודה וועגן אים, טראץ זיין גרויסע נאמנות צו סאטמארער רב, ווי לאנג בעלזע רב האט געלעבט האט ער נישט גערופן און נישט געשריבן רבי אויף סאטמארער רב) רעדן בגדלותו פון בעלזער רב, האט ער, אלס סאטמארער, זיך אנגערופן, נא מען האט שוין געהערט אזוינס, סאטמארער רב איז דען נישט געווען אזוי גרויס? הרה''ק מפשעווארסק האט זיך צושמייכלט, און אים גארנישט גענטפערט, ווען ער איז ארויס רופט ער זיך אהן צו ר' הערשל דער נער, וואס איז בכלל דער פארגלייך? בעלזער רב איז געווען כולו אין הימל, וד''ל.

[berlbalaguleh]

ילמדינו רבינו. איך פארשטיי טאקע נישט. וויאזוי איז מיין האבן א שייכות צו אן אנדער'ן אדמו"ר אדער חסידות א סתירה צו די חשוב'ע יונגעלייט וואס מ'לויפט זיי נאך אין סאטמאר. דער בראך אין א סאך חסידות'ן איז אז מ'נעמט א מענטש א בשר ודם און מ'פארגעטערט איהם. איך בין בעיקר נאר מיט מיין רבי'ן ווייל איך זעה זיין אמת'דיג יראת שמים (אויף ואס איך קען געבן א סאך ביישפילן) און זיינע מידות טובות. נישט וועגן א לעיבל אדער א סטעמפל.

[בונעס איירעס]

ווייסט איר וואס לאמיר ווארפען אפאר נעמען (אין מוקדם ומאוחר) (דערווייל פארט עס ניקסט אינעם ריכטונג וואס איך האב געוואלט)
איך האב געוואלט פשוט א שטיקל אנצקלפדיה איבער די רבנים דיינים משפיעים תלמידי סאטמאר
מיט יעדענס בייאגראפיע קורץ דערנעבן, ביטע עפעס אנדערש אויסער דעם עפענט א צווייטס, יישר

רבי יצחק אייזיק אייכנשטיין מגאלאנטא

רבי מנחם זכרי' זילבער מפריימאן

רבי סיני האלבערשטאם מזימיגראד

רבי מאיר טודרוס זילבער מיאוואזשנא

רבי יחזקאל רוטה מקארלסבורג

רבי יצחק אייזיק הוראוויץ מספינקא

רבי דוד אייכנשטיין מבורשטין

רבי חיים מערץ מתולעת יעקב

רבי אביגדור דניאל פיש מהאדס

רבי יהושיע העשיל ביק ממעזביש

רבי יואל מארגענשטערן משארמאש

רבי אליקים געציל בערקאווויץ דומ"ץ מונרו

רבי ישראל חיים משנה פרידמאן ראב"ד

רבי זלמן לייב פילעפף דומ"ץ

רבי משה מנחם טירנויער דומ"ץ מונטריאל

רבי יוסף חיים גרינוואלד מגיד

רבי ישעי' אנשיל וויייס מגיד

רבי אלעזר הורוויץ מבאלקעני אברכים

האדמורים מבית לאבין - זידיטשוב

רבי אהרן גד כ"ץ מקאפיש

רבי שלמה יודא וויינבערגער מפאיע

רבי משולם פאלאטשעק ממגד יודא

רבי ישראל דוד הארפענעס מישראל והזמנים

רבי חיים דויד ווייס דומ"ץ אנטווערפען

רבי שמואל דויד קרויז מאודווארי

רבי יחאיל מעכל לעבאוויטש מניקלשבורג

רבי יצחק לעבאוויטש מוואודרידזש

רבי יוסף מאיר מאיער מליזענסק

רבי ישראל חיים הוראוויץ דומ"ץ מאנטשעסטר

רבי חזקאל גאלד ממונסי

רבי זיידא לעיזר זאב ראזנבוים מקרעטשנעיף

רבי אהרן טובי' שפיץ מסערעט

רבי חיים רובין מראפשיץ

רבי ארי לייביש ראטענבערג מפארשעי

רבי אברהם אביש הוראוויץ מספינקא

רבי נפתלי הוראוויץ מקראלי

רבי עזראיל מאיר קאהן מסענדזשארץ

רבי משה אהרן רייך מפשעווארסק

רבי בערל כ"ץ מדושינסקי

[בדחן]

איך האב געהערט פון הרב הערשל כהנא, מו''ץ מכון להוראה אין מאנסי, אז ווען זיין שוואגער הרב פילאפף האט נאכן חתונה געהערט זיין זיידען הרה''ק מפשעווארסק זצ''ל (א נקודה וועגן אים, טראץ זיין גרויסע נאמנות צו סאטמארער רב, ווי לאנג בעלזע רב האט געלעבט האט ער נישט גערופן און נישט געשריבן רבי אויף סאטמארער רב) רעדן בגדלותו פון בעלזער רב, האט ער, אלס סאטמארער, זיך אנגערופן, נא מען האט שוין געהערט אזוינס, סאטמארער רב איז דען נישט געווען אזוי גרויס? הרה''ק מפשעווארסק האט זיך צושמייכלט, און אים גארנישט גענטפערט, ווען ער איז ארויס רופט ער זיך אהן צו ר' הערשל דער נער, וואס איז בכלל דער פארגלייך? בעלזער רב איז געווען כולו אין הימל, וד''ל.

וד"ל מיינט אז די מעשה איש שקר, אויך מיינט עס צו זאגן אז אז דער שרייבער ווייסט עס אז איז שקר, דערפאר שרייבט ער צו וד"ל,
ערגעץ אנדערש איז דא א אשכול וואס איז מסביר וואס די מאטיווען פון א שרייבער איז בשעת ער שרייבט א מעשה וואס ער ווייסט קלאר אז עס איז שקר, ווי אזוי דער שרייבער פילן זיך צופרידען נאכדעם,

כ"ז כתבתי אן אריינגיין בנושא האשכול, וואס מען זעט קלאר אז דער וואס האט עס געעפענט איז מן הסתם גאר יונג, און ווייסט נישט נאר פון תש"ס און ארויף, ווי איך האב שוין אויבן מעיר געווען.

[בונעס איירעס]

וואס מען זעט קלאר אז דער וואס האט עס געעפענט איז מן הסתם גאר יונג, און ווייסט נישט נאר פון תש"ס און ארויף, ווי איך האב שוין אויבן מעיר געווען.

קודם אויף וואס בויעט איר איייער השערה אז דער פותח האשכול קען נאר פון תש"ס און ווייטער? איך מיין איר וואלט אויך ווען געמעגט צולייגען דעם וד"ל, זאלן זיי וויסן אז איר זאגט ליגענט.

און אדרבה, איר זענט פון דעם דור הקודם וואס שרייבען אויפן אינטערנעט? נאאא גיבט אונז איבער וואס איר ווייסט פון פאר די דריטע וועלט מלחמה נאך אין די תש"נ יארן.

[היסטאריקער]

רבי יהושיע העשיל ביק ממעזביש

ררבי ישראל חיים משנה פרידמאן ראב"ד

רבי ישעי' אנשיל וויייס מגיד
רבי ישראל דוד הארפענעס מישראל והזמנים
רבי שמואל דויד קרויז מאודווארי
רבי ארי לייביש ראטענבערג מפארשעי

[berlbalaguleh]

פארוואס איז געדרינגען אז ווען איינער שרייבט "וד"ל" איז די מעשה ליגנט. אפשר ווען ער זאל שרייבן וז"ל וואלט מען געקענט זאגן אז ער זאגט אדער שרייבט ליגנט. ווייל דאס איז ראשי תיבות. ו זאגט ליגנט.

[שמעקעדיג]

תיקון טעות. ר' "חיים לייבוש" מפארשעי.
בערל. וואס מיינט בונע סיירעס?

[בונעס איירעס]

רבי יהושיע העשיל ביק ממעזביש

ררבי ישראל חיים משנה פרידמאן ראב"ד

רבי ישעי' אנשיל וויייס מגיד
רבי ישראל דוד הארפענעס מישראל והזמנים
רבי שמואל דויד קרויז מאודווארי
רבי ארי לייביש ראטענבערג מפארשעי

יישר פאר די הערה פון ווי קומען זיי אויב איר ווייסט

איך מיין נישט דייקא נאר וואס האבן געלערענט אין סאטמאר ישיבה, נאר אויך די וואס זענען נאר סאטמארע גענויגטע אין שיינע אידן אויך דארט, האב איך זיי דערמאנט, און אזוי איז מיט אלע אנדערע

(קוקט אינעם פתיחה דרשה פונעם אשכול) 

[משכיל]

איך האב געהערט פון הרב הערשל כהנא, מו''ץ מכון להוראה אין מאנסי, אז ווען זיין שוואגער הרב פילאפף האט נאכן חתונה געהערט זיין זיידען הרה''ק מפשעווארסק זצ''ל (א נקודה וועגן אים, טראץ זיין גרויסע נאמנות צו סאטמארער רב, ווי לאנג בעלזע רב האט געלעבט האט ער נישט גערופן און נישט געשריבן רבי אויף סאטמארער רב) רעדן בגדלותו פון בעלזער רב, האט ער, אלס סאטמארער, זיך אנגערופן, נא מען האט שוין געהערט אזוינס, סאטמארער רב איז דען נישט געווען אזוי גרויס? הרה''ק מפשעווארסק האט זיך צושמייכלט, און אים גארנישט גענטפערט, ווען ער איז ארויס רופט ער זיך אהן צו ר' הערשל דער נער, וואס איז בכלל דער פארגלייך? בעלזער רב איז געווען כולו אין הימל, וד''ל.

וד"ל מיינט אז די מעשה איש שקר, אויך מיינט עס צו זאגן אז אז דער שרייבער ווייסט עס אז איז שקר, דערפאר שרייבט ער צו וד"ל,
ערגעץ אנדערש איז דא א אשכול וואס איז מסביר וואס די מאטיווען פון א שרייבער איז בשעת ער שרייבט א מעשה וואס ער ווייסט קלאר אז עס איז שקר, ווי אזוי דער שרייבער פילן זיך צופרידען נאכדעם,

כ"ז כתבתי אן אריינגיין בנושא האשכול, וואס מען זעט קלאר אז דער וואס האט עס געעפענט איז מן הסתם גאר יונג, און ווייסט נישט נאר פון תש"ס און ארויף, ווי איך האב שוין אויבן מעיר געווען.

איך האב געהערט א ענליכע מעשה פון א פארלעסליכען איד ר.י.א.ז. וואס האט עס אליינס געהערט פון ר' איציקל ווען דער פאפער רב איז איהם געקומען באזוכען אהיים קומענדיק נאך פארברענגען שבועות ביים בעלזער רב זצ"ל,

[משכיל]

אגב ר' בונעס איירעס עס זעהט אויס אז דו ווייסט נישט וואס טוט זיך אין די וועלט,י

מתוך שבחו אתה בא לידי גנותו, די ווייסט וויפיל אזעלע און אסאך שענערע איז דא ביי אנדערע קרייזען, י

קוקענדיג די ליסטע זעה איך אזעלעכע וואס רוב חכמתם קומט פון די פרעמד, און אפאר וואס זיינען פלעינע עם הארצים מיט ברייטע ביבער היטן,י

[berlbalaguleh]

תיקון טעות. ר' "חיים לייבוש" מפארשעי.
בערל. וואס מיינט בונע סיירעס?

דאס זעלבע וואס "בונעס איירעס". דאס נעמט דיך פן א ווארט אויף ספאניש "בוענאס איירעס" Buenos Aires. וואס מיינט "גוטע לופט" און איז אויך די הויפטשטאט פון ארגענטינע, פון ווי מר. בונעס איירעס קומט.

[כרמי]

ס'מערסטע וואס איר מיר געפאלן איז "סאטמאר" איז נישט קיין "חסידות בכלל" דאס איז א "אידישע וועלטס אימפעריע"
אזוי זינגען שוין די סאטמארע אידן יארן, און אזוי האט אפשר געוואלט דער הייליגער סאטמארער רב זצ"ל
פאקט: סאטמאר איז היינט - אדער לכה"פ פרובירן זיי צו זיין - א חסידות פונקט ווי א צווייטער.
---
נאך א נקודה: משפיעים זענען דא לרחצה אין אנדערע חסידות'ער אויך, ביסט אמאל געווען ערשעץ אנדערש אז דו ווייסט אזוי קלאר? כ'פרעג נאר, נישט קיין טענות וכדו, אפשר נישט מיט קיין אייגענע בתי מדרשים, אבער דאס איז דער "חילוק" פון רעספעקט און נישט רעספעקט?
---
אדורכבליקדיג די ליסטע פון אריבער 40 רבנים, וויפיל קענען באמת לערנען?

[יידל]

ליידער האב איך נישט געטראפן אין סאטמער עפעס וואס זאל רעדן צו מיין נשמה. נישט אז כ'באשולדיג סאטמאר דערינען, ס'קען גאנץ מעגליך זיין אז מיין נשמה איז דער פראבלעם.