קאווע שטיבל

שמעקעדיג האט געשריבן:דו טראכסט זייער טיף. (א קאמפלימענט)

לולקע-ציבעך האט געשריבן:

שמעקעדיג האט געשריבן:דו טראכסט זייער טיף. (א קאמפלימענט)

א דאנק

לולקע-ציבעך האט געשריבן:איך מיין אז מעמד הר סיני איז עפעס אזא ביג-בענג קאנצעפציע. עס איז אויף דער וועלט, אויף דער וואנדרנדיגער גרופע באפרייטע קנעכט אנגעפאלן א מין השראה שלא מעלמא הדין. דער עולם איז אריינגעפאלן אין א טיפן טראַנס, אויף א פארנעם וואס איז נישט בלויז געווען פרעצעדענטלאז, נאר טיפער, ברייטער און ארומנעמיגער ווי מיר קענען היינט בכלל משיג זיין. דאס, די השראה, איז געווען דאס קערנדל -- וואס האט זיך אויפגעריסן און געלאזט אין גאנג אן אנטוויקלונגס-פראצעס, וואס האט זיך קיינמאל נישט אפגעשטעלט.

לולקע-ציבעך האט געשריבן:איך מיין אז מעמד הר סיני איז עפעס אזא ביג-בענג קאנצעפציע. עס איז אויף דער וועלט, אויף דער וואנדרנדיגער גרופע באפרייטע קנעכט אנגעפאלן א מין השראה שלא מעלמא הדין. דער עולם איז אריינגעפאלן אין א טיפן טראַנס, אויף א פארנעם וואס איז נישט בלויז געווען פרעצעדענטלאז, נאר טיפער, ברייטער און ארומנעמיגער ווי מיר קענען היינט בכלל משיג זיין. דאס, די השראה, איז געווען דאס קערנדל -- וואס האט זיך אויפגעריסן און געלאזט אין גאנג אן אנטוויקלונגס-פראצעס, וואס האט זיך קיינמאל נישט אפגעשטעלט.

"אין סוף" האט צו דער גרופע מענטשן קאמוניקירט א מעסעדזש, וואס האט אנטהאלטן בכוח אלעס וואס איז דערפון ארויסגעקומען, קומט ארויס, און וועט אמאל ארויסקומען. ס'איז "אראפגעקומען" א השראה וואס האט אנגעהויבן א פראצעס פון אנטוויקלונג און עקספאנסיע.

די "תורה" איז יענץ קערנדל. די מחלוקות און סתירות זענען יענער פראצעס.

די תורה, זאגן חז"ל, איז באשאפן געווארן פריער פון דער וועלט. דאס הייסט: די קאנצעפט פון אזא "קערנדל"-סינגולעריטי וואס טראגט אין זיך אלעס בכוח, נאר דארף א בריאה מיט צייט און שינוי צו קענען זיך אנטוויקלען, דאס, דער עצם קאנצעפט, איז באשאפן געווארן פאר דער וועלט. די וועלט, דער אוניווערס, איז באשאפן געווארן אינעם און דורכ'ן ביג בענג. מוז דאך זיין אז דער חק, דער פרינציפ, איז באשאפן געווארן פריער. נאר אזוי האט דער פראצעס פון אויספלאץ-און-אנטוויקלונג געקענט צושטאנד קומען.

יאיר האט געשריבן:אז איך מיין אז לולקע מישט אביסל צווישן עוואלוציע און ביג בענג. עס איז נישט אז אלעס איז געווען אינ'ם ביג בענג, נאר פונ'ם ביג בענג האבן זיך זאכן עוואלווד ביז עס איז צוגעקומען צו דעם פארעם וואו ס'האלט היינט.

א געלעכטער האט געשריבן:

לולקע-ציבעך האט געשריבן:איך מיין אז מעמד הר סיני איז עפעס אזא ביג-בענג קאנצעפציע. עס איז אויף דער וועלט, אויף דער וואנדרנדיגער גרופע באפרייטע קנעכט אנגעפאלן א מין השראה שלא מעלמא הדין. דער עולם איז אריינגעפאלן אין א טיפן טראַנס, אויף א פארנעם וואס איז נישט בלויז געווען פרעצעדענטלאז, נאר טיפער, ברייטער און ארומנעמיגער ווי מיר קענען היינט בכלל משיג זיין. דאס, די השראה, איז געווען דאס קערנדל -- וואס האט זיך אויפגעריסן און געלאזט אין גאנג אן אנטוויקלונגס-פראצעס, וואס האט זיך קיינמאל נישט אפגעשטעלט.

"אין סוף" האט צו דער גרופע מענטשן קאמוניקירט א מעסעדזש, וואס האט אנטהאלטן בכוח אלעס וואס איז דערפון ארויסגעקומען, קומט ארויס, און וועט אמאל ארויסקומען. ס'איז "אראפגעקומען" א השראה וואס האט אנגעהויבן א פראצעס פון אנטוויקלונג און עקספאנסיע.

די "תורה" איז יענץ קערנדל. די מחלוקות און סתירות זענען יענער פראצעס.

די תורה, זאגן חז"ל, איז באשאפן געווארן פריער פון דער וועלט. דאס הייסט: די קאנצעפט פון אזא "קערנדל"-סינגולעריטי וואס טראגט אין זיך אלעס בכוח, נאר דארף א בריאה מיט צייט און שינוי צו קענען זיך אנטוויקלען, דאס, דער עצם קאנצעפט, איז באשאפן געווארן פאר דער וועלט. די וועלט, דער אוניווערס, איז באשאפן געווארן אינעם און דורכ'ן ביג בענג. מוז דאך זיין אז דער חק, דער פרינציפ, איז באשאפן געווארן פריער. נאר אזוי האט דער פראצעס פון אויספלאץ-און-אנטוויקלונג געקענט צושטאנד קומען.

אזעלכע אפיקורסס שרייבען!
דאס איז עס!
און שטיבעל דא וועל איך שוין מער נישט אריינטרעטען!

מוח שליט האט געשריבן:

יאיר האט געשריבן:אז איך מיין אז לולקע מישט אביסל צווישן עוואלוציע און ביג בענג. עס איז נישט אז אלעס איז געווען אינ'ם ביג בענג, נאר פונ'ם ביג בענג האבן זיך זאכן עוואלווד ביז עס איז צוגעקומען צו דעם פארעם וואו ס'האלט היינט.

וואס מיינסטו צו זאגען? עס זענען דא זאכען וואס איז נישט בשורשו פינעם ביג בענג?

יאיר האט געשריבן:

מוח שליט האט געשריבן:

יאיר האט געשריבן:אז איך מיין אז לולקע מישט אביסל צווישן עוואלוציע און ביג בענג. עס איז נישט אז אלעס איז געווען אינ'ם ביג בענג, נאר פונ'ם ביג בענג האבן זיך זאכן עוואלווד ביז עס איז צוגעקומען צו דעם פארעם וואו ס'האלט היינט.

וואס מיינסטו צו זאגען? עס זענען דא זאכען וואס איז נישט בשורשו פינעם ביג בענג?

עפעס אזוי, אבער נישט ממש. ס'הייסט, איך האלט נישט אז אינ'ם ביג בענג איז געווען בדוקא נכלל אז פערצן ביליאן יאר שפעטער זאל קומען א ניק מיט'ן נאמען יאיר און שרייבן די דאזיגע תגובה אויף א סייט וואס רופט זיך קאווע שטיבל.

ברסלבער האט געשריבן: דאך דאס זיין פשוט, עס איז געווען נתינת התורה פשוטו כמשמעו אזוי ווי עס שטייט אין די תורה, און דער אייבערשטער האט געגעבן די תורה-קערנדל פאר די אידן דעמאלט'ס, און דערנאך האט זיך עס צוברייטערט מיט קשיות און מחלוקת ואלו ואלו דברי אלקים חיים.
און בפשטות איז דאך די מציאות אזוי, דער אייבערשטער האט געגעבן די תורה-טעקסט, און די תורה איז נישט געשריבן קלאר יעדע הלכה אבער אלעס לערנט מען ארויס פון די טעקסט, אלע ספרי קודש זענען געבויעט אויף די תורה, און אלע מחלוקות הפוסקים זענען אויך געבויעט ווי אזוי יעדער לערנט אפ די תורה.

ברסלבער האט געשריבן: און דאס וואס דו ברענגסט ראיות און משלים פון ביג בענג, לדעתי איז ערבך ערבא צריך, די גאנצע נארישע טעאריע פון ביג בענג האט נישט קיין הענט און קיין פיס, עס איז נאר אנגענומען אין סייענס ווייל דערווייל האט מען נאכנישט קיין צווייטע פשט, אבער די טאעריע כשלעצמו האט לעכער און איז בכלל אומפארשטענדליך.

ברסלבער האט געשריבן: נו אויב אזוי קענען מיר דאך שוין גלייבן וואס דער אייבערשטער האט געשריבן אין די תורה וניתנה למשה בסיני, ווי אזוי דער אייבערשטער האט באשאפן די וועלט. כי ששת ימים עשה ה' את השמים ואת הארץ וביום השביעי שבת וינפש.

יאיר האט געשריבן:איך מיין אז לולקע מישט אביסל צווישן עוואלוציע און ביג בענג. עס איז נישט אז אלעס איז געווען אינ'ם ביג בענג, נאר פונ'ם ביג בענג האבן זיך זאכן עוואלווד ביז עס איז צוגעקומען צו דעם פארעם וואו ס'האלט היינט.

יאיר האט געשריבן:די תורה, גלייך ווי אלע מעשי ידיו פונ'ם באשעפער, איז אליין א חלק פון די עוואלוציע פון די וועלט, כאטש אויף אן אנדער אופן ווי געווענליך, ווייל גאט האט זיך דירעקט אריינגעמישט און עס געגעבן פאר די אידן, כאטש מיר ווייסן נישט גענוי ווי אזוי ס'האט פאסירט, פונקט ווי מיר ווייסן נישט אלע פרטים פונ'ם ביג בענג. און ווי פארשטענדליך, איז דאס נאך איר אריינקומען אין דער וועלט אויך אדורך אן עוואלוציע, און עס וועט אודאי ווייטער דורכגיין עוואלוציע, גענוי ווי יעדע זאך אין די וועלט.

לולקע-ציבעך האט געשריבן:די תורה, זאגן חז"ל, איז באשאפן געווארן פריער פון דער וועלט. דאס הייסט: די קאנצעפט פון אזא "קערנדל"-סינגולעריטי וואס טראגט אין זיך אלעס בכוח, נאר דארף א בריאה מיט צייט און שינוי צו קענען זיך אנטוויקלען, דאס, דער עצם קאנצעפט, איז באשאפן געווארן פאר דער וועלט. די וועלט, דער אוניווערס, איז באשאפן געווארן אינעם און דורכ'ן ביג בענג. מוז דאך זיין אז דער חק, דער פרינציפ, איז באשאפן געווארן פריער. נאר אזוי האט דער פראצעס פון אויספלאץ-און-אנטוויקלונג געקענט צושטאנד קומען.

לולקע-ציבעך האט געשריבן:

ברסלבער האט געשריבן: דאך דאס זיין פשוט, עס איז געווען נתינת התורה פשוטו כמשמעו אזוי ווי עס שטייט אין די תורה, און דער אייבערשטער האט געגעבן די תורה-קערנדל פאר די אידן דעמאלט'ס, און דערנאך האט זיך עס צוברייטערט מיט קשיות און מחלוקת ואלו ואלו דברי אלקים חיים.
און בפשטות איז דאך די מציאות אזוי, דער אייבערשטער האט געגעבן די תורה-טעקסט, און די תורה איז נישט געשריבן קלאר יעדע הלכה אבער אלעס לערנט מען ארויס פון די טעקסט, אלע ספרי קודש זענען געבויעט אויף די תורה, און אלע מחלוקות הפוסקים זענען אויך געבויעט ווי אזוי יעדער לערנט אפ די תורה.

מען קען טאקע אזוי זאגן. איך פיל זיך אבער באקוועמער מיט'ן געדאנק אז די גאנצע תורה איז דעמאלט געגעבן געווארן. אזוי איז דאך אויך משמע פון חז"ל און מפורשים. לויט דעם אופן ווי איך זאג, שטימט עס. ס'איז נישט נאר אז די תורה האט איבערגעלאזט פלאץ פאר דרשות און הלכות, נאר די אלע זאכן זענען בעצם די תורה וואס איז דעמאלט געגעבן געווארן פאר די אידן.

לולקע-ציבעך האט געשריבן:

ברסלבער האט געשריבן: און דאס וואס דו ברענגסט ראיות און משלים פון ביג בענג, לדעתי איז ערבך ערבא צריך, די גאנצע נארישע טעאריע פון ביג בענג האט נישט קיין הענט און קיין פיס, עס איז נאר אנגענומען אין סייענס ווייל דערווייל האט מען נאכנישט קיין צווייטע פשט, אבער די טאעריע כשלעצמו האט לעכער און איז בכלל אומפארשטענדליך.

פארוואס מיינסטו אז די טעאריע האט קיין הענט און פיס? ווען עמיצער זאגט אז דער ביג בענג איז געשען פון זיך אליין, דאס קען זיך הערן נאריש. אבער די טעאריע אליין? ס'איז דער בעסטער הסבר פאר די פאקטן וואס די וויסנשאפט ווייסט היינט. סייענס וועט נאך זיכער מאכן פארשריט און טוישן צי דערגענצן דאס בילד. אבער מאן יימר אז די וועלט האט זיך נישט אזוי אנגעהויבן? קשיות זענען פאראן; אבער קשיות זענען לאו דווקא פירכא'ס. נישט אזוי?

ברסלבער האט געשריבן:
און דאס וואס דו ברענגסט ראיות און משלים פון ביג בענג, לדעתי איז ערבך ערבא צריך, די גאנצע נארישע טעאריע פון ביג בענג האט נישט קיין הענט און קיין פיס, עס איז נאר אנגענומען אין סייענס ווייל דערווייל האט מען נאכנישט קיין צווייטע פשט, אבער די טאעריע כשלעצמו האט לעכער און איז בכלל אומפארשטענדליך.
נו אויב אזוי קענען מיר דאך שוין גלייבן וואס דער אייבערשטער האט געשריבן אין די תורה וניתנה למשה בסיני, ווי אזוי דער אייבערשטער האט באשאפן די וועלט. כי ששת ימים עשה ה' את השמים ואת הארץ וביום השביעי שבת וינפש.

יאיר האט געשריבן:עפעס אזוי, אבער נישט ממש. ס'הייסט, איך האלט נישט אז אינ'ם ביג בענג איז געווען בדוקא נכלל אז פערצן ביליאן יאר שפעטער זאל קומען א ניק מיט'ן נאמען יאיר און שרייבן די דאזיגע תגובה אויף א סייט וואס רופט זיך קאווע שטיבל.

ברסלבער האט געשריבן:א גוטע הערה
אבער דאכטציך אז א חלק פון די טעאריע איז אויך אז דאס איז געשעהן מיט 14 ביליאן יאר צוריק, און יאיר שרייבט אויך אזוי

יאיר האט געשריבן:עפעס אזוי, אבער נישט ממש. ס'הייסט, איך האלט נישט אז אינ'ם ביג בענג איז געווען בדוקא נכלל אז פערצן ביליאן יאר שפעטער זאל קומען א ניק מיט'ן נאמען יאיר און שרייבן די דאזיגע תגובה אויף א סייט וואס רופט זיך קאווע שטיבל.

און דאס שטומט לכאורה נישט מיט די ספרי קודש