טעות הבחור הזעצער

[ממי_שאמרו]

לכבוד מיין 500 לייקס וועל איך פראבירן מהנה זיין דעם עולם מיט אן אינטערעסאנטע ארטיקל בנוגע דעם בחור הזעצער און די צענזור.
זייער אסאך ספרים אין כלל ישראל זענען פול מיט טעותים (טעויות), טייל פון זיי קומען פון די גויאישע צענזור און טייל קומען פונעם בחור הזעצער.

דער בחור איז געווען יענע חברה מאן, ער פלעגט פראבירן זיין סיי דער מדפיס און סיי דער מגיהה און בעל תלמוד חכם. און טאקע אסאך פראבלעמען זענען געקומען ווען ער האט פראבירט צו עפענען ראשי תיבות און שרייבן געהעריג.

ר"ת איז יענץ געשעפט. למשל אאאא"א קען מיינען אמר אויב ארדוף אשיג אחלק, און אויך אין אומרים א-ל ארך אפים. אפילו אויב לייגט מען צו אן א' קען עס נאך אלס מיינען אם אין אומרים א-ל ארך אפים, אדער איש אל אחיו אבל אשמים אנחנו. אפילו אויב לייגט מען צו נאך אן א' קען עס מיינען אם אין אומרים א-ל ארך אפים אין אומרים (למנצח), אדער אפילו אינו אוכל אחת אחת אפילו אינו אוכל (ברכות פ"ג ה"ה ירושלמי), און די דריטע איז אין מסכת שבועות דף לה. בנוגע שמות הקדושים. נישט צו גלייבן וויפיל א' מ'קען אלס צולייגן, למשל אין מכילתא דרבי ישמעאל (פרשת משפטים) שטייט: אלו אלפים אמה אתה אומר אלו אלו אלפיים אמה או אינו אלא ארבע אמות.

דאס איז אלעס אין לענגערע ר"ת, וואס טוט זיך מיט קלענערע? ב"ה קען מען מיינע ברוך ה', בעזרת השם, בית הלל, בית המדרש, בית המקדש , בית הכנסת, און וואס נישט?

במילא ווען עס איז געקומען צו ר"ת האבן די בחורים געמאכט א לעבן און אונז קענען האבן א געזינטע לאך און אסאך פראבלעמען.

אין חידושי הרשב"א (מסכת ביצה יב.) שטייט: "אלא מעתה הוציא אבנים לב"ה", עכט מיינט ער לויט בית הלל. אין איינע פון די נייערע איבערגעדריקטע רשב"א'ס שטייט בית הכסא אנטשאט בית הלל. וכדי בזיון וקצף.

הוצאת נחמד למראה איז געווען אפילו זיסער, אין פרשת שמות (א ט"ו) זאגט רש"י דארט אז די מילדות איז א לשון כבד. איז די עיקר שפתי חכמים מסביר: כשיש בלמ"ד דגש, נקרא כבד, ובלא דגש נקרא קל. דער מגיהה האט זיך געבראכן קאפ וואס די בלמ"ד איז ראשי תיבות, און יגעת ומצאת תאמין: למאן דאמר!. איז אויסגעקומען אזוי: כשיש בלמאן דאמר דגש, נקרא כבד....

נאך א דוגמה, אינעם פירוש הר"ש אויף מסכת מעשר שני (פ"ד מי"א) שטייט אזוי: ובפרק האשה שלום כתוב בכל הספרים דלא תימא דמוע. די פראבלעם איז אז אזא זאך שטייט נישט אין ערגעץ!. די ר"ש האט זיך באצויגן אויף די גמרא (קט"ו) מצא כלי וכתוב עליו קו"ף- קרבן, מ"ם- מעשר, דל"ת- דמוע, טי"ת- טבל. עפעס אויפן דל"ת האט זיך דער בחור אנגעטשעפעט און "פארשטאנען" אז עס מיינט דלא תימא.

נאך זיסער, אין מסכת שביעית שטייט (פירוש הר"ש פ"ו מ"א) ואמרינן במגילת רות בשם ר' יהושע בן לוי. נישט שלעכט, עלטער געמאכט ר' יהושע מיט עטליכע הונדערט יאר אזוי נישט-מיר-נישט-דיר. ווי אזוי אין די וועלט קען מגילת רות נאכברענגען ר' יהושע?. נאר עס איז געשטאנען מ' רות (מדרש רות), און דער בחור האט פארשטאנען אז עס מיינט מגילת. (יעצט קען שוין פרעה האלטן ווי המן וועלכע האט גע'פסק'נט ווי דעם רמב"ם אז חצי שיעור איז אסור....).

אין אור שמח (מהדורת מסורת ישראל) שטייט אין הלכות נדרים: "דבן י"ג שלא הביא שם שמים". קודם איז געשטאנען ש"ש, וואס דאס מיינט שתי שערות, און עס איז שוין געווארן שם שמים.

אין מדרש רבה (דברים א' י') שטייט אזוי: אמר רבי ברכיה בשם רבי חנינא, צריכין הדייניין שיהא בהן שבע מדות, ואלו הן: חכמים נבונים וידועים, וארבע כמה שכתב ואתה תחזה מכל העם אנשי חיל יראי אלוקים אנשי אמת שונאי בצע- הרי שבע. ולמה לא נכתבו שבע כאחת? שאם לא נמצאו משבע, מביא מארבע. ואם לא נמצאו מארבע מביא משלוש. ואם לא נמצאו משלוש מביא מאחד, שכך כתיב אשת חיל מי ימצא... קאמענטארן זענען איבעריג.

די אדר"ת איז מסביר אז עס איז געשטאנען אחמ"י, וואס דאס מיינט די פסוק ויבחר משה אנשי חיל מכל ישראל, און דער גאון הגאונים האט שוין מיט אזא מהיכא תיתא מחליט געווען אז עס מיינט אשת חיל... א ראיה האט ער פונעם מדרש (שמות רבה ל' י') לפי ששמע משה מיתרו שאמר ואתה תחזה מכל העם ארבע מדות אמר לו ולא מצא אלא אחת שנאמר ויבחר משה אנשי חיל ומינה אותם שופטים על ישראל.

אין די היינטיגע וועלט איז גארנישט בעסער, מיט די אוטאמאטישע קאמפיוטער וועלכע טוישט אליינס טעותים איז אויך א נחת. דער באגאבטער שרייבער הרב שמואל לוינסון שרייבט וואס ער האט אליינס בייגעוואוינט ביי א חופה אן קאמישן געשיכטע:

א חתן וועלכע האט געוואלט געבן פאר די כלה א כתובה וואס אפילו די נאמען איז געווען געשריבן אדורך דעם קאמפיוטער האט באשטעלט א כתובה פון א דרוקער, און ווען עס איז געקומען צום ליינען די כתובה כאפט זיך דער רב אז עס שטייט אזוי: הוי לי לאינתו כדת משה ואליהו..., דער דרוקער האט געמאכט א כתובה פארדעם פאר א חתן מיט'ן נאמען ישראל, האט ער פשוט געמאכט אז אלעמאהל וואס עס שטייט אינעם כתובה ישראל, זאל זיך עס טוישן צו אליהו (דעם יעצטיגע חתן'ס נאמען).

אן אנדערע מאהל איז געשטאנען אנטשטאט "מכל שפר ארג נכסאי" (וואס דאס מיינט אז דער חתן איז זיך מתחייב צו באצאלן די כתובה פון דאס בעסטע וואס ער פארמאגט), איז געשטאנען מכל קאצענלבויגן ארג נכסאי...., דער פאריגער חתן ביים דרוקער האט געהייסן אויפן משפחה נאמען שפר.

נאך שרייבט ער, ער האט אמאל געטראפן אין א צייטונג א מודעה וואס שטייט: הגר"ח קנייבסקי שליט"א אמר שיש סגולה ללמוד את מסכת כינים...

איך ווארט צו טרעפען אין א ספר אנטשטאט עיין שם (ע"ש) זאל שטיין עיר שושן. אדער משה רבינו עם הארץ אנשטאט עליו השלום (ע"ה).

אין דפוס שונצינו שטייט אין מסכת נדה (יז.), פשטן אנשטאט פשתן...

אין מהודרת אמשטרדם תע"ו, אין די הייסע צייטן פונעם צענזור, שטייט אנשטאט "ומזרח עכו היה ספק, וטהרוה חכמים (אהלות פי"ח מ"ט)". דער צענזור האט פארשטאנען אז עכו איז א קיצור פון עכו"ם, (עכו"ם איז אויך אמאל געווען א פראבלעם אויב דער צענזור האט מחליט געווען אז דאס מיינט עובד כריסטום ומרים, און אמאל נישט, ווענט זיך אינעם גוסטע פונעם צענזור) האט ער דאס געטוישט צו: ומזרח נכרים היה ספק. אין מהדורת קארעץ תקס"ו האט מען שוין געטוישט די "טעות" אין געשריבן: ומזרח עכו"ם...

אין תוספות מסכת פסחים (ס ד"ה אבל בשתי) שטייט: דבע"א לא משכחת מקצת ערלה". די ראשי תיבות מיינט בענין אחר, אבער דער צענזור האט מחליט געווען אז דאס מיינט בעובד אלילים, דאס איז דאך א בזיון, האט דער דאס געטוישט צו: דבעכו"ם לא משכחת מקצת ערלה...

אין מסכת שבת שטייט "לא שנו אלא לחזק, אבל לנוי מותר". דער צענזור האט געמיינט אז עס שטייט ולגוי מיט א ג', האט ער דאס שנעל געטוישט צו "אבל לעכו"ם מותר"...

באקאנט איז דער צענזור וועלכע איז אים נישט געפאלן דאס אויסדרוק גוי, ער האט געהאלטן אז דאס איז א קללה וואס עס איז באהאלטן, פיינט געהאט האט ער דעם אראבער, האבן זיי עס געטוישט צו ישמעאל. איז אויסגעקומען אזוי: שומר ישמעאל אחד, שמר שארית עם אחד, ואל יאבד ישמעאל אחד, המיחדים שמך, ה' אלהינו ה' אחד.