קאווע שטיבל

אינ'ם אשכול משפיעים און זייערע השפעות האט זיך אנטוויקלט א שמועס איבער דעם בריסקער מהלך הלימוד, און אזוי ווי דאס פארקריכט פון יענעם ענין וויל איך עפענען א באזונדערע אשכול דערפאר. איך וויל בעטן די מנהלים מ'זאל ביטע אהערברענגען די דארטיגע תגובות אויף דעם נושא.
איך האב דארט געברענגט בשם דער גאון און חכם רבי יחילא יעקב וינברג, אז רבי חיים איז געווען א פרישער רמב"ם, אבער זיינע תורות אין רמב"ם זענען פשוט נישט אמת ווייל דער רמב"ם האט בכלל נישט געהאט דעם דרך הלימוד. מען האט דארט ארויפגעברענגט אז אנדערע ספרי פלפול זענען אויך נישט צופיל בעסער, רוב פון זיי זיי זאגן לאנגע פשט'לעך ואס איז גאר רחוק אז דער רמב"ם האט דאס געמיינט.
דער פראבלעם וואס איך האב מיט רבי חיים'ס מהלך איז עטליכע זאכן. ערשטנס. דער רמב"ם האט בכלל נישט געהאט זיין צורה אויף פלפול התורה וואס ער האט, ממילא איז נישט שייך צו זאגן אז למעשה שטייט דאס אין רמב"ם, פונקט ווי אלע אנדערע ספרי פלפול, ווייל די געווענליכע פלפולים זענען כאטש אויפ'ן זעלבן אופן ווי גמרא, מילא איז שייך צו זאגן אז מען שפינט ווייטער דעם מהלך אויך אויפ'ן רמב"ם, משא"כ רבי חיים איז געקומען מיט א נייע געדאנק וואס מען טרעפט ווייניג ביז אהין, און איז כרחוק מזרח ממערב פון רמב"ם. דאס איז אזוי ווי מ'זאל אריינלערנען די תורה'ס וואס מ'זאגט אויף שעיקספעיר אין די געריכט פאפירן אויף מציצה בפה. מ'קען זיך דינגען דערויף און מחלק זיין צווישן די גמרא וואס איז פלפול'דיג און רמב"ם וואס איז דירעקט דאס פארקערטע, ממילא אפילו סתם ספרי פלפול האט א שייכות מיט גמרא, האט דאס אבער נישט קיין שייכות מיט רמב"ם.
והשנית, ווען דו זאגסט כאטש א פלפול אויפ'ן סטיל פון שאגת אריה, איז דאס א לאגישע חשבון צו וואס דער רמב"ם מוז צושטימען נישט קיין חילוק אויב ער האט דאס געמיינט אדער נישט, אבער די גאנצע אויפטו פון רבי חיים איז דאך אז די אלע סתירות אין רמב"ם איז ווייל ער האט געהאט אן אנדערע הבנה אין דעם מושג. נו, אויב דאס איז נישט אמת, האט נישט זיין פשט'ל קיין הענט און קיין פיס.
נאך א זאך וואס באדערט מיר מיט דער בריסקער מהלך, אז זיי פארענטפערן רוב מאל נישט די קשיות מיט וואס זיי האבן אנגעהויבן. זיי נעמען צוזאם אלע קשיות, און זאגן, "אט דאס שטעיט דא, די גדר פון גזילה איז נישט אז מ'גנב'ט, נאר אז מ'האט געמאכט א מעשה וואס איז נחשב כאילו עס וואלט געווען א חפצא פון א גניבה, און דאס גייט אריבער אויף די גברא פונ'ם גוזל, און צוזאמען געשעט דא א פעולה פון א קנין אויפ'ן חפץ וואס וואלט יעצט באלאנגט צום גזלן ווען נישט ס'איז דא א חיוב פון והשיב." אדער, "דער שטר איז ניט א וועג ווי אזוי ארויסצונעמען געלט, שטרך בידי מאי בעי, איז אזא דין אזא, דער שטר ווערט דאס געלט. און וואס געשעט מיט דאס געלט, ס'איז צוויי מאל די זעלבע חוב, איין מאל אין שטר, א צווייטן מאל אין די געלט. " אבער איין רגע, פארוואס האט דער רמב"ם געהאט אזא קרומע הבנה אין גזילה? פארוואס האבן די חכמים געמאכט אזא לא יוצלח'דיגן שטר וואס איז געווארן דאס געלט אליין?
דאס דערמאנט מיר פון יענע מעשה איבער איינער וואס איז געקומען צום שניידער ער זאל אים גיבן א רעקל. דער שניידער האט אים אנגעמאסטן א רעקל און ער זעט אז ס'איז צו לאנג, האט ער אים געהייסן ער זאל איינבייגן די פוס אזוי וועט דאס ווערן קערצער. נאכדעם זעט ער אז איין האנט איז לענגער ווי די צווייטע, האט ער אים געהייסן איינבייגן די הענט. דערנאך באמערקט ער אז די קראגן איז געבויגן אויף איין זייט, האט ער געהייסן פארקרומען דעם קאפ אויף די אנדערע זייט. אזוי גייט ער ארויס פון געשעפט מיט א פארנויגטן קאפ און איינגעבויגן די הענט און פיס, און איינער אויפ'ן גאס רופט זיך אן: "קוק נאר וואספארא געלונגענער שניידער ער איז, פאר אזא קריפל צו קענען נייען א רעקל!"
דאס איז בערך דער צוגאנג פון רבי חיים. אנשטאט צו זאגן אז דער רמב"ם האט געהאט אן אנדערע גירסא, ווי דער גר"א פלעגט טון, נעמט ער צוזאם אלע סתירה'דיגע הלכות, און ער שטעלט אויס א פארקרומטער פארדרייטער מושג פון גזילה וואס לויט דעם מוז דער רמב"ם לערנען אלע סתירה'דיגע הלכות, און אלע חסידים שטייען און באוואונדערן די כשרונות פון זייער רבי'ן צו צושטעלן א מהלך אין גזילה פאר דעם פארקריפלטן רמב"ם.
והשלישית, און דאס האט נישט דוקא צו טון מיט די עצם נושא, אבער איך קען זיך נישט איינהאלטן פון עס ארויפברענגען, קען איך נישט סובל זיין די בריסקער גאוה אז זיי האבן דעם איינציגן ריכטיגן מהלך הלימוד און אלעס אנדערש ביז אהין איז כקליפת השום קעגן די 'אמת'ע תורה'. כאטש זיי זאגן עס נישט קלאר ארויס איז דאס ניכר פון זייער צוגאנג. רבי יצחק לעבאוויטש זאגט: "שני טעותים גדולים טעו הבריסקאים, האחד, שאין בתורה אלא פשט, והשני, שאין בפשט אלא בריסק." אזא גוטע הגדרה וואלט אפילו א בריסקער נישט געקענט זאגן.

אט דאס איז א גאונישע לאנגע רייזע אין די לעבן פון א יונגערמאן א בר דעת, פרובירט צו דערגרונטעווען דרכי הלימוד און מהלכי המחשבה, בלאנדזשעט און וואקלט זיך, עס איז געשריבן שפאנענד און גאר הערליך. אינטעלעקטואלער תענוג איז פארזיכערט. (א חבר אין מצה בעקעריי האט עס מיר אנגעוויזן )

וואס זאל איך טון,און א ר חיים פיל איך א געשמאק און אין שאגית ארי נישט, מיינסט אז איך וועל נישט באקומען שכר אויף דעם? סאיז גוט אן דעם אויך, איך האב כאטשיג עוה״ז, (ווי באקאנט האט אזוי געזאגט ר ישראל סאלאנטר/קדושת לוי,אויף נדרים מיט ר״ן)
למעשה זעט מען אז אלע ישיבת ברענגן אריין דעם דרך הלימוד די בחורים האבען דאס בעסער ליב,
אויך איז באקאנט אז ר חיים אליין האט געזאגט אז דאס איז א נייע דרך הלימוד, און נישט די עכטע מהלך,
סא די שאלה איז נאר צו מבקומט שכר אויף דעם,לענ״ד: יא סאיז זייער חשוב פאר גאט !

אויף דיינע ערשטע צוויי טענות ענטפערן די בריסקע מיט א ווארט פון ר' חיים אז דער רמב"ם איז נישט בעה"ב אויף וואס ער האט געשריבן, וויבאלד דאס איז געשריבן געווארן אלץ תורה פאר כלל ישראל, ממילא אפילו אויב ער האט געטראכט אנדערש האט מען פון הימל צוגעפירט ער זאל שרייבן אזוי. מיט דעם האט ער פארענטפערט זיינס א חידוש וואס מען האט איהם געוויזן אז דער רמב"ם אין די תשובות האט שפעטער חוזר געווען.
איך פארשטיי נישט מיט וואס דער שאגת אריה איז בעסער ביטע זיי בעסער מסביר, ייש"כ.
איך האב געהערט מפ"ק פון ר' יצחק לעבאוויטש: די בריסקע מיינען אז די גאנצע מעמד הר סיני מיט קולות וברקים איז אלץ געמאכט געווארען אז דער אייבערשטער זאל געבן פאר מרע"ה צוויי דינע שווארצע בענדער?

קינות גירושין האט געשריבן:(ווי באקאנט האט אזוי געזאגט ר ישראל סאלאנטר/קדושת לוי,אויף נדרים מיט ר״ן)

ביטע ברענג זייערע ווערטער בשלימות, איך האב דאס קיינמאל נישט געהערט, ייש"כ.

אויך איז באקאנט אז ר חיים אליין האט געזאגט אז דאס איז א נייע דרך הלימוד, און נישט די עכטע מהלך,

מקור? אין בריסק זאגט מען פאקערט.

יאיר, מיטן גאנצן דרך ארץ, דאכט זיך אז דו ביסט פארפארן.
דו קענסט טענה'ן אז דער לאגיק שטימט נישט - איי דיסעגרי, אבער לשיטתם אז עס שטימט יא, פ"וו איז דאס אנדערש פון דאס וואס דו שרייבסט בנוגע דאם שאגת אריה למשל? און דא איז דאס נאך אסאך גרינגער, דהיינו היות עס איז א שפראך זאך, קען איך נאך לייכטער אננעמען אז דער רמב"ם האט אזוי געהאלטן און געטראכט, אפילו ער האט גענוצט די טערמינען אין אן אנדערע שפראך.
און בנוגע דיינע טענות אויף "פארקרומטע הבנה", וויל איך דיר מודיע זיין אז דו ביסט נישט גרעכט. די הבנה פון "שטרך בידי מאי בעי", איז אזא אמת אז נאר א בלינדער קען זיך טענה'ן. דו האסט דאס נאר נישט גוט אראפגעברענגט. די הבנה איז אז ווען א מענטש שרייבט אונטער א שטר גרענט ער די רעכטן פון שרייען פרוע צו דער וואס האלט דעם שטר, דער מלוה. אנדערע האבן גלערנט אז דאס איז א ראיה, האבן זיי א מיליאן און א האלב קשיות וויאזוי מ'קען מוציא ממון זיין מיט א סברא'לע, און אסאך מאל שטימט אפילו נישט די סברא. דאס האט כמה וכמה מקורות אין ראשונים און אויך איז מרומז אין כמה גמרות, ואין כאן המקום להאריך.
און אזוי אויך בנוגע זיינע חידושים אין גניבה וגזילה. איך האב יעצט נישט קיין פעשאנס מאריך צו זיין.

תמיהני עליך יאיר, פונקט דו כאפסט זיך נישט צו צו ר' חיים'ס דרך הלימוד?

וויפיהל עס ליגט אין רמב"ם ווייס איך נישט, אבער דאס איז נאר בבחינת באונעס, זיין אייזענער הגיון, וואס איז גראדע די ווייטסטע פון פלפול, איז מחי' נפשות ומאיר עינים, און נאך טוישן גירסאות איז דאס לכאורה די גראדסטע מהלך, געווענטליך וואונדערט מען זיך דערנאך פארוואס האב איך דאס נישט געזאגט.

לגבי שטר, איך ווייס נישט ווי ערענסט דו האסט געמיינט, אבער דער חוב ליגט אינעם שטר, נישט די געלט ליגט אינעם שטר, און פארדעם בשנים אדוקין בשטר, ב"מ דף ז' דאכציך, הייסן זיי מוחזקים, און די ערשטע געלט איז דאך סתם גארנישט - מלווה להוצאה נתנה.

די מעשה מיט פנים חדשות דארף מען אודאי נישט איבערחזר'ן.

ווי באקאנט האט דער רבי שליט"א/נ"ע זיך געהאלטן אז ער לערנט אביסל אויף דעם בריסקער שטייגער. און יש קצת אמת בדבר, עיין בספרי האדמו"ר על הדרנים, ובקצת שיחות.

איבער דעם בריסקער דרך הלימוד האב איך אסאך צו שרייבן (בעיקר וויבאלד כ'האב ליידער עוסק געווען אין תורה מיט דעם דרך הלימוד אין מיינע שענסטע יארן), אבער היות איך בין געדרוקט אין צייט וועל איך זיך מסתפק זיין במועט און נאר אנצייכענען דעם ארטיקל פון א בריסקער אייניקל איבער דעם בריסקער דרך הלימוד. http://www.yutorah.org/_shiurim/%2FTU9_Lichtenstein.pdf

איך וויל אביסל בעסער מסביר זיין מיין שטעלונג אין דעם ענין, אזוי ווי איך זע אז איך האב עס נישט גענוג קלאר געשריבן.

דאס איז זיכער אז עס זענען דא מערערע פלעצער וואו עס איז מסתבר אז די קשיות זענען פשוט תלוי אין חסרון הבנה פונ'ם גדר הענין, מען טרעפט אזעלכע תירוצים איבעראל, אין גמרא, ראשונים, אחרונים. עס איז אויך אמת אז חוקר זיין אין גדרי הדברים קען אפטמאל זיין א דערפרישנדע וועג ווי אזוי צו אנקוקן א זאך, און עס איז א געשמאקע עקסערסייז. מיין פראבלעם מיט בריסק איז אבער אז זיי האבן גענומען זאכן צו אן עקסטרעם, ממש כמעט יעדע קשיא ווערט פארענטפערט מיט א חילוק אין הגדרה, עווענטועל קומט אויס אז וואס מער קשיות עס זענען דא, אלס מער דארף מען פארדרייען דעם גדר כדי צו קענען אקאמאדירן די אלע סתירות אין די הלכות. ממילא, איך בין נישט קעגן דעם עצם ענין פון מחלק זיין, איך בין קעגן דעם ענין פון עס נעמען צו אן עקסטרעם כאילו דאס איז דער איינציגער מהלך צו פארענטפערן קשיות. (ולכשתדקדק תמצא דזהו החילוק בין הגר"ח ואביו).

והשנית, און דאס איז די עיקר פוינט, איז גאר פראבלעמאטיש דער ענין וויבאלד ווי מען זעט פון די ראשונים איז בכלל נישט געווען דאס דער כלליות'דיגער מהלך הלימוד, אויף רוב קשיות איז דער תירוץ א פרישער חידוש, א נייע הוספה, נישט א דקות'דיגע חילוק אינ'ם עומק הגדר. דאס מאכט זייער שווער עס צו אננעמען אלס אן אמת. אויף דעם האב איך מסביר געווען, אז ווען מען זאגט אן אויסגעהאלטענע פלפול איז נישט אזוי שטארק שייך די טענה, וויבאלד די לאגיק פונ'ם פשט'ל איז קבוע וקיים, אפגעזען וואס איז געווען די אריגינעלע כונה פונ'ם מחבר. למשל, אויב דער שאגת אריה האט א סתירה צווישן צוויי רמב"ם'ס און ער ענטפערט אז לויט א דריטער רמב"ם אין א באזונדערע סוגיא קומט אויס אז ס'איז נישטא קיין סתירה, דעמאלט איז דער תירוץ אן אמת'ער תירוץ, אפילו ס'איז מעגליך אז רמב"ם אליין האט געהאלטן אז ס'איז נישט קיין סתירה צוליב אן אנדערע סיבה, וועט ער אבער אויך מודה זיין אז אויסער דעם איז עס נישט קיין סתירה צוליב דעם שאגת אריה'ס סיבה (אויב די לאגיק איז אויסגעהאלטן), מה שאין כן ביי חידושי הגר"ח, ער בויט דאך אויף דעם גאנצן גדר פונ'ם ענין נאר וויבאלד ער האט א סתירה, למשל זיין ראיה אז רמב"ם האט געהאט אזא מאדנע הבנה אין שטר איז פשוט צוליב די איבריגע 'לפיכך', אויב אבער מיר וועלן פרעגן רמב"ם פארוואס ער האט געשריבן דעם לפיכך און ער וועט אפילו נישט געדענקען אז ער האט געשריבן אזא ווארט, קומט דאך אויס אז די גאנצע גדר פאלט צוזאם, ווייל אן די קשיא פעלט בכלל נישט אויס צו מאכן דעם גדר. (פארשטייט זיך אז דאס איז נאר טעארעטיש, אויף די 'שטר' תורה איז דא נאך ראיות, ווי ונבנתה האט שוין דערמאנט איינע פון זיי).

עס איז דא פעלער ווי מען קען עס בעסער פארענטפערן, אויף אזא אופן, אז כאטש די ראשונים האבן נישט בפועל געטראכט איבער ווי אזוי צו מגדיר זיין גזילה, פונדעסטוועגן האבן זיי געהאט דעם גדר ביי זיך אין מוח סובקאנשעסלי, ממילא ווען דער רמב"ם האט געשריבן צוויי סתירה'דיגע הלכות קען זיין אז ער האט נישט געמיינט צו מרמז זיין אז ער האט א נייער גדר אין דעם מושג, נאר עס איז אים פשוט נישט איינגעפאלן אז דאס איז א סתירה ווייל זיין גאנצע ערשטע הנחה פון די הגדרה איז געלאפן אויף אן אנדער ריכטונג. דאס ארבעט אבער נישט איבעראל.

איך זע אז ונבנתה האט זיך גע'חידוש'ט אז איך כאפ זיך נישט צו דערצו. מיין תירוץ אויף דעם איז אז אלס אן עקסערסייז איז עס זייער שיין, און דאס איז לכאורה די עיקר סיבה פארוואס ס'איז געווארן אזוי נתפשט, ווייל יעדער קען דאס פארשטיין, און רוב קענען אפילו צולייגן אייגענע שטיקלעך תורה. אבער ווען עס קומט צו פראקטיק, איז עס לענ"ד גאנץ שוואך. (זע מיין תגובה אין דעם אשכול וואס איז חמץ) איך האב אויך ליב צו הערן שיינע מדרש יונתן'ס אויף מדרש פליאה'ס, אבער איך האב נישט אפילו קיין צל ספק אז דאס האט עפעס אמת אין זיך.

היימישער ליטוואק האט געשריבן:ווי באקאנט האט דער רבי שליט"א/נ"ע זיך געהאלטן אז ער לערנט אביסל אויף דעם בריסקער שטייגער. און יש קצת אמת בדבר, עיין בספרי האדמו"ר על הדרנים, ובקצת שיחות.

דאכט זיך מיר דער רבי האט געהאלטן זיין מהלך הלימוד נענטער צום ראגאטשאווער ווי צו רבי חיים. מען דארף טאקע מער מאריך זיין איבער דעם חילוק צווישן די צוויי, ביידע האבן געזאגט הגדרות, נאר רבי חיים האט אנגעהויבן פון אונטן ארויף, פון די הלכות האט ער געשאפן א הגדרה וואס קומט אויס, משא"כ דער ראגאטשאווער האט געשאסן הגדרות און לויט דעם צוגעפאסט די הלכות.

להוסיף על דברי יאיר, עס איז דא א ר' חיים וואו ער פארענטפערט א הארבן רמב"ם מיט שני דינים, און דער רמב"ם זעלבסט שרייבט אויף דעם הארבן רמב"ם אין א תשובה אז ער האט זיך טועה געווען (אדער אז עס איז א טעות סופר). דער חזון איש פרעגט דאס טאקע אין זיינע גליונות. כ'וועל נאכזוכן דעם מקור. (וכדרכן בקודש מוז יעצט כל המשתייך לבית בריסק האלטן אז דער תשובה איז פאלש ווייל ר' חיים האט דאך שיין פארענטפערט דעם רמב"ם.)

ריכטיג האט געשריבן:אויף דיינע ערשטע צוויי טענות ענטפערן די בריסקע מיט א ווארט פון ר' חיים אז דער רמב"ם איז נישט בעה"ב אויף וואס ער האט געשריבן, וויבאלד דאס איז געשריבן געווארן אלץ תורה פאר כלל ישראל, ממילא אפילו אויב ער האט געטראכט אנדערש האט מען פון הימל צוגעפירט ער זאל שרייבן אזוי. מיט דעם האט ער פארענטפערט זיינס א חידוש וואס מען האט איהם געוויזן אז דער רמב"ם אין די תשובות האט שפעטער חוזר געווען.

דאס איז גאנץ א גוטער מהלך, אבער אויב אזוי איז דאס גארנישט מער אמת ווי די אלע ספרי פלפול וואס די בריסקער מאכן אוועק.
אגב, מיט דעם תשובה פון רמב"ם מיינסטו די זעלבע זאך ווי יידל?

קינות גירושין האט געשריבן:וואס זאל איך טון,און א ר חיים פיל איך א געשמאק און אין שאגית ארי נישט, מיינסט אז איך וועל נישט באקומען שכר אויף דעם? סאיז גוט אן דעם אויך, איך האב כאטשיג עוה״ז, (ווי באקאנט האט אזוי געזאגט ר ישראל סאלאנטר/קדושת לוי,אויף נדרים מיט ר״ן)
למעשה זעט מען אז אלע ישיבת ברענגן אריין דעם דרך הלימוד די בחורים האבען דאס בעסער ליב,
אויך איז באקאנט אז ר חיים אליין האט געזאגט אז דאס איז א נייע דרך הלימוד, און נישט די עכטע מהלך,
סא די שאלה איז נאר צו מבקומט שכר אויף דעם,לענ״ד: יא סאיז זייער חשוב פאר גאט !

וואס איז די שאלה, אודאי באקומט מען שכר. אפילו פאר'ן זאגן אלף בית באקומט מען אויך שכר. די שאלה איז אויב עס איז אן אויסגעהאלטענער מהלך הלימוד פאר אונזערע פליישיגע אויגן.

יידל האט געשריבן:להוסיף על דברי יאיר, עס איז דא א ר' חיים וואו ער פארענטפערט א הארבן רמב"ם מיט שני דינים, און דער רמב"ם זעלבסט שרייבט אויף דעם הארבן רמב"ם אין א תשובה אז ער האט זיך טועה געווען (אדער אז עס איז א טעות סופר). דער חזון איש פרעגט דאס טאקע אין זיינע גליונות. כ'וועל נאכזוכן דעם מקור. (וכדרכן בקודש מוז יעצט כל המשתייך לבית בריסק האלטן אז דער תשובה איז פאלש ווייל ר' חיים האט דאך שיין פארענטפערט דעם רמב"ם.)

כידוע האט דער חזו"א נישט איבריג געגליכען -מילד גערעדט- דער בריסקער דרך הלימוד. מען פארציילט אז אמאל האט זיך דער חזו"א מתרעם געווען פאר איינער פון זיינע ארומיגע, אז ער האט יעצט געהאט א בחור וואס האט אים געדרייט א קאפ א לענגערע צייט מיט נאר'ישע חקירות. דער חזו"א האט געזאגט אז זיינע חקירות זענען געווען אזוי ווי איינער זאל חקר'נן איבער דעם 'מחלליה מות יומת' וואס איז פשט. פשטות שטייט דא אז איינער וואס פארשוועכט דעם שבת איז מחיוב מיתה, אבער אפשר איז דער פשט אז בעצם איז גאנץ כלל ישראל מחיוב מיתה נאר איינער וואס היט שבת איז זיך מפקיע פונעם חיוב מיתה וואס ליגט אויף אים. לפי"ז וועט 'מחלליה מות יומת' נישט זיין עפעס א פרישער חיוב מיתה וואס האט חל געווען ווען ער האט געטוהן דער מלאכה, נאר זיין חילול האט אוועקגענומען דאס מעגליכקייט זיך מפקיע צו זיין דערפון...
צו דער מעשה איז אמת צו נישט ווייס איך נישט, און עס איז מיר נישט גיין גרויסע נפק"מ אייגענטליך. וואס איך וויל ארויסברענגען איז ווי יאיר האט שוין אויבן דערמאנט דער פראבלעם אז איין מאל מען האלט זיך נאר צו דעם דרך הלימוד קען מען נישט אנדערשט. ווי ער שטייט און גייט זעט ער הגדרות מיט חלות'ן פליען פאר זיינע אויגן. ווען ער זעצט זיך לערנען א שטיקל גמרא קען ער עס נישט לערנען גלייך. ווען ער לערנט דעם פסוק 'מחלליה' טראכט ער נישט אז דאס איז בס"ה א שטראף וואס בי"ד האט א חיוב אויסצופילן אן קיין חלות'ן.

בעצם א שיינע בריסקער חילוק איז אייביג געשמאק צו הערן און זיך מתעמק זיין דערין, אבער נישט אויפן חשבון אז נאר דאס זאל אים פארנעמען דעם קאפ. איך געדענק אין ישיבה האב איך זיך אמאל איינגע'טענה'ט מיט א חבר איבערן בריסקן דרך צו דאס איז עקסקלאזיוו אדער מען מעג לערנען בלעטער גפר"ת שנעל. לעצטענס איז מיר אויסגעקומען אים צו טרעפן נאך א לענגערע צייט, האט ער מיר בין הדברים געזאגט אז ער עפענט נישט אויף קיין גמרא משבת לשבת פשוט "ווייל איך האב נישט קיין צייט זיך מתעמק צו זיין אין יעדע שורה, און אן דעם קען איך נישט לערנען" ער זאגט מיר אז ווען ער קען ווען צוריקדרייען דעם זייגער וואלט ער געצאלט כל הון דעלמא.
כלל הדברים: עס איז געשמאק, געזינט, עס שארפט אויס די מח, זיך מתעמק צו זיין און לערנען אביסל תורת בריסק. אבער עס טאר בשום אופן נישט זיין דער איינציגער מהלך הלימוד, כנלע"ד.

משה געציל, אזא שארפער און דורגרינגליכער אנאליז אויף תורת בריסק האב איך שוין לאנג נישט געליינט!

א בריסקער האט מיר אמאל קאמפלענט אויף דאס צוזאמבינדען די ספר הגר״ח מיט די קושיות פונעם חזו״א, זאגט ער מיר, שטעל זיך פאר מבינד צוזאם דעם ויואל משה מיטן ספר פון הרב כשר ווי ער פרעגט עס אפ (סגעווען נאך יענע יארען וואס מיין הארץ האט געברענט פארן רבינ׳ס כבוד, האב איך פארשטאנען די פחיתה דערפון...) 

הרב אליקים שלעזינגער שרייבט אין זיין ספר (שכחתי שמו) אז דער חזון איש האט נישט געלאזט יעדן איינעם זען זיינע השגות, און ער וואלט זיכער געווען ברוגז אז מען האט עס געדרוקט.

דאכט זיך כהאכ אמאל געזען א ספר פון ר׳ חיים׳ס זון (omg וויאזוי הייסט ער נאר ?) ווי ער פארענטפערט אלע קשוית פון חזו״א חוץ א פאר, איינער דא ווייסט דערפון?וויאזוי הייסט די ספר?

יידל האט געשריבן:להוסיף על דברי יאיר, עס איז דא א ר' חיים וואו ער פארענטפערט א הארבן רמב"ם מיט שני דינים, און דער רמב"ם זעלבסט שרייבט אויף דעם הארבן רמב"ם אין א תשובה אז ער האט זיך טועה געווען (אדער אז עס איז א טעות סופר). דער חזון איש פרעגט דאס טאקע אין זיינע גליונות. כ'וועל נאכזוכן דעם מקור. (וכדרכן בקודש מוז יעצט כל המשתייך לבית בריסק האלטן אז דער תשובה איז פאלש ווייל ר' חיים האט דאך שיין פארענטפערט דעם רמב"ם.)

יא, אין די נייע הערליכע תשובות פאר הדור ברענגן זיי עס אין א פוטנויט, כמה פעמים, אבער נישט דוקא בשייכות צו ר' חיים אליין, נאר בשייכות צו כמה וכמה שווערע רמבם'ס און שווערערע יישובים. והדברים עתיקים.

אודאי אז מען נעמט עס צו אן עקסטרעם טויג עס נישט - פונקט ווי סיי וועלכער מהלך, און גאר אסאך פון די שבאו אחר ר"ח והבריסקער רב דרייען טאקע סתם א קאפ אבי צו זאגן צוויי דינים, און אז עס זאל זיין אן עקסקלאסיוו מהלך דארף מען אפי' נישט שולל זיין.

איך האב שוין יאאאהרן נישט געלערנט ר' חיים'ס ספר, אבער כ'געדענק נישט אז עס זאל זיין געבויעט אזוי ווייט אויף סתירות אין רמב"ם.

וואס מיר האט בעיקר געכאפט ביי ר' חיים והגרי"ז איז נישט די צוויי דינים, נאר די שארפע הבנה וואס ברענגט זיי צו זאגן בכמה [אקעי, בהרבה...] מקומות אז עס איז צוויי דינים, זיי האבן עפעס געהאט א ספעציעלן חוש אנצוכאפן די נקודת ההגדרה ביים קארג, אראפצונעמען אלע זייטיגע פרטים און פועל יוצא'ס, צונעמען דעם הרכב פון א מושג און ארויסברענגן וואס איז איהר עצם הגדרה, וואס שאפט די מושג, וואס דעפענירט איהר אז זי איז מושג א' און נישט מושג ב', ווי די צאהל פראטאן'ס אין די נוקעלעס פון אן אטאם, און דערנאך פאלן אלע אנדערע פרטים פונעם הרכב אריין אין זייער פלאץ בתורת תוצאה פון די ערשטע נקודה וואס האט געשאפן דעם עצם מושג, און ווי דו האסט געשריבן:

יאיר האט געשריבן:עס איז דא פעלער ווי מען קען עס בעסער פארענטפערן, אויף אזא אופן, אז כאטש די ראשונים האבן נישט בפועל געטראכט איבער ווי אזוי צו מגדיר זיין גזילה, פונדעסטוועגן האבן זיי געהאט דעם גדר ביי זיך אין מוח סובקאנשעסלי, ממילא ווען דער רמב"ם האט געשריבן צוויי סתירה'דיגע הלכות קען זיין אז ער האט נישט געמיינט צו מרמז זיין אז ער האט א נייער גדר אין דעם מושג, נאר עס איז אים פשוט נישט איינגעפאלן אז דאס איז א סתירה ווייל זיין גאנצע ערשטע הנחה פון די הגדרה איז געלאפן אויף אן אנדער ריכטונג.

פונקט לעצטענס האב איך געהערט א שטיקל דוגמא אויף דעם, בתחילת קום המדינה האט איינער פארציילט פאר'ן בריסקער רב אז אין בהמ"ד פלונית האט מען געזאגט הלל ה' אייר, האט ער געזאגט: זיי קענען זאגן וואס זיי ווילן, עס איז גאר קיין הלל ניט, ודפח"ח.

יאיר האט געשריבן:

היימישער ליטוואק האט געשריבן:ווי באקאנט האט דער רבי שליט"א/נ"ע זיך געהאלטן אז ער לערנט אביסל אויף דעם בריסקער שטייגער. און יש קצת אמת בדבר, עיין בספרי האדמו"ר על הדרנים, ובקצת שיחות.

דאכט זיך מיר דער רבי האט געהאלטן זיין מהלך הלימוד נענטער צום ראגאטשאווער ווי צו רבי חיים. מען דארף טאקע מער מאריך זיין איבער דעם חילוק צווישן די צוויי, ביידע האבן געזאגט הגדרות, נאר רבי חיים האט אנגעהויבן פון אונטן ארויף, פון די הלכות האט ער געשאפן א הגדרה וואס קומט אויס, משא"כ דער ראגאטשאווער האט געשאסן הגדרות און לויט דעם צוגעפאסט די הלכות.

ריכטיג, איינער האט צוזאמען-געשטעלט א ספר הצפנת פענח במשנת הרבי, גראדע האט דער רבי זיך אויך געהאט געשריבן מיט איהם.

רבי אליקים'ס ספר הייסט הדור והתקופה.

מיך באדערט אביסל א צווייטער נקודה פון דער בריסקער דרך הלימוד.
בשעת וואס דער חזון איש למשל באציעט זיך לברר שמעתתא, די ראשונים זאלן שטימען, די סוגיא זאל שטימען, די הלכות זאלן זיין קלאר וכו' איז דער גאנצער בריסקער focus עפ"י רוב אויף קליינליכע מינדערוויכטיגע נקודות.
נעמט למשל פשט אין א רמב"ם. ווען מיר לערנען פרובירן מיר מדייק צו זיין און טרעפן אלע חידושי דינים וואס דער רמב"ם זאגט, וואס צומאל באמערקט מען עס נישט תיכף. און דערנאך קומט די ארבעט פון טרעפן די מקור פונעם רמב"ם אין די גמ' וויאזוי ער האט אפגעלערנט די סוגיא וואס דאס קען זיין אן עבודה הקשה און פאדערט צומאל א לב רחב.
די בריסקער למעשה וועלן זיך קאנצעטרירן אויף דער צענטער נקודה פון וואס דער רמב"ם רעדט למשל, דעם שטר, דעם גנב, דעם דין סוכה שגבוה למעלה מכ' אמות, און זיך נעמען חקרנ'ען חקירות וואס מ'קען רואיג גיין שלאפן אן דעם הגם עס ליגט דערין אן אינטעלעקט.

בקיצור, ווי דער חזון איש איז עס מגדיר אין אמונה ובטחון: חקר חיצוני בהלכה!

ווען איך האב אנגעהויבן דעם שמועס בין איך געווען זיכער אז מ'וועט מיך פארשטיינערן, למעשה זע איך איך בין נישט דער איינציגער.

גאר גוט. גאר גוט.

די תורה לגבי דער הלל יום העצמאות איז א געוואלדיגע יסוד, עס פארענטפערט גאר אסאך עבירות וואס אונז האבען א הארד טיים צו זיין נזהר.

למשל איינער איז נכשל אין מוז"ל, עס אז גאר קיין זרע נישט.

איינער ליינט קר"ש נאכען זמן קר"ש, עס איז גאר קיין זייגער נישט.

איינער רעדט לשון הרע, עס איז בכלל קיין לשון נישט.

ייש"כ פאר די שטארקע בריסקער תורה, עס איז געוואלדיג.