זאכן וועלכע רעגן מיר "נישט" אויף

[יואב]

ס'פארהאן אין שטיבל א היבש פיינפולער אשכול, אונטערן קעפל "זאכן וועלכע רעגן מיר אויף".

אז איר שפאצירט דארטן אריין איבערצייגט איר זיך אז יא, נכון הדבר. 'מיר לעבן צווישן מענטשן'.

דער עולם טוהט מיט גרימצארן גיסן תגובות, אזש די פילע בלעטער ס'וואקסן צו, הייבן שוין אן צו ווארפן סאמאטוכישע קאלירן. מ'שימפט, מ'שעלט, מ'רעגט זיך באמת, מ'זוכט זיך אויף וואס צו רעגן, בקיצור, ס'רעגט זיך אזא מין שטורעמישע רעגן, אזש ס'וויל זיך כאפן א סעמי-גאנצער פלאסטיק בעג, ארויסשלייכן די שטויב באגאסענע ספרים און קונטרסים (וועלכע האבן שוין סוקסעספול אויסגעמיטן דעם בדיקת חמץ ליכטל מער ווי איין מאל) און אין א פארזוך דאס צו באשיצן פון די גשמי קללה, באגראבן דעם מגולח'דיגן הוט דערינען.

למעשה זענען דא צאללאזע מאמענטן, אקטיוויטעטן, קיצעלדיגע, און גריטשקעדיגע, וועלעכע רעגן "נישט" אויף.
דהיינו, פארוואס זאל איך מיר באמת רעגן, פאר'ן בלויזן סיבה ווייל יענער איז א קריכעדיגן מאניאק. ער ב'עוולט מיר נישט, ער שטייט מיר נישט ממש אין וועג, און וואס, זיך רעגן? צו וואס, פארוואס, פארוועמען, און וויאזוי.

עפן איך דעם אשכול צו שרייבן סתם קראצעדיגע זאכן, וועלעכע מ'קען נישט ממש קאטעגארירן מיט "זאכן וועלכע רעגן מיר אויף", נאר קאסטן סתם א דריי מיטן נאז.

וועל איך אנפאנגן מיט עטליכע, און דער עולם קען מוסיף זיין.

אנדערש אבער ווי אין אנדערע אשכולות וואו כ'פלעג אויסשאקלען פונעם ארבל סחורה (וויאזוי זאגט מען: "פאלגענד שאקל איך אויס פון ארבל"), גיימיר דאס מאל לגמרי נישט שאקלען.
וואסי? כ'בין עפעס געמאכט פון זיידן? מ'טאר שוין נישט שאקלען? דער אמעריקאנער גוי מיט זיין טריפה'נעם חינוך לאזט שוין נישט? ניין, ניין, זיי שוין נישט אזוי אבסעסט דערמיט, הער וואס ס'גייט פאר.

זיץ איך מיר שבת אינדערפרי אינעם פארע-געשטיקטן מקווה, ארום די צייט דער זעלבסט-געקרוינטער חזן גארגלט זיך מיט זיין גריצלדיג שטימע 'וכולם מקבלים'. כ'מוז אים גלייבן אז זיין עלטער זיידע איז געוועזן א גוט באצאלטער חזן אינעם שטאטישן שוהל בעיר הבירה פיקלווארדיין, ממילא די טאלאנט לויפט פשוט אין די בלוט. ס'גריטשעט א נחת, אזש אפילו א 'נישט-מבין' קען זיך שווערן "רויע אייער" צועקת מתוך גרונו.

שוין, ער מאכט שוין חוזק. וואס זעלבסט-געקרוינט? ער גלייכט בטבע חזנות. ער האט א געפיהל דערצו, ער האט ארויס א שטיקל. פארפאלן. איי, וואס פארשטייסטו צו א קנייטש פון יוס'עלע, גיי זיי מסביר עפעס א קאווע שטיבל ליידיגייער. וויאזוי זאגט מען נאר? אה, ס'רירט ממש א 'סטרונע', ס'צוגייט דאס הארץ. ס'גארנישט, דו רעדסט פון קנאה.

גע'פועלט. פון מקווה דארף מיר דאס אבער נאך נישט ארויסטרייבן. אלענפאלס, זיץ איך א שלעפעדיגער אויפן באנק, ס'קען זיך דאכטן במקום שאין הקדש שטיבל איז מקווה אויך גוט. ס'גייט א שטינק פון די בענק גענוי ווי דער גערוך נאסע האלץ לאזט ארויס, און פונעם ראסטיג דאך קייקלט זיך אראפ טראפנס וואסער ווי מיט א סיסטעם. בערג מיט פייכטע האנטוכער וואלגערן זיך אויף דער ערד--ווי אלס שטילע פראטעסט צו די 'נא בכל לשון של בקשה' צעטלעך אריינצווארפן די האנטוכער-טישוס אינעם קאסטן--און דינען מיט שטאלץ ווי מהודר'דיגע נוי סוכה צום דירת עראי.

וישוכו המים! די רוישיגע כוואליעס צולאזטע הייליגע לייט פארשאפן האבן זיך שוין ב"ה געשטילט, און ס'בלייבט בלויז איבער נערווירט צו ווערן פונעם טאקט דער צוואנציג מינוט געריקטער זייגער לאזט ארויס.

כ'האב מיר שוין אפילו אנגעטאהן די אזויגערופענע (פערטל) שיך, פארט אבער אמפער איך זיך נאך מיטן וויידל פונעם גאטקע. א הארטנאקיג שטיקל סחורה וועלעכע וויל בשום אופן לאזן די בענדער פונעם הויזן זיך פארמאל פארמאכן. נאך אלעמען גיי איך שבת מיט פארשניטענע הויזן און ווייסע זאקן, טא וואס וויל דער גאטקע? ביזן קני איז אים נישט גענוג? ער מוז דוקא אריינוואנדערן אזש ביזן קנעכל--להראות העם את יפיו?

על הראשונים אנו מצטערים! קומט זיך דער העמד צו מיר מיט א טענה פון למה נגרע. דער גאטקע געניסט פון באזונדערע אויפמערקזאמקייט, און בלויז ווייל איך שטיי שיין פארקנעפל'ט, קוקסטו מיר אפילו נישט אן? הייסט דאס חוטא נשכר? איז דאס דען יושר?

האב איך געזאגט דעם העמד: "מתנה טובה יש לי בבית גנזי, ורעבישע העמדער שמה". גלייב מיר מיט דעם וועל איך זיך א גאנצע וואך דארפן אפגעבן, און פריוון אודך אריינצוקנייטשן דעם נודניק שמאטע'לע ס'וועט זיך נאכאנאנד ארויסגליטשן דאס ארבל פונעם רעקל. האב איך זיך איינגעהאנדלט ברייטע רעבישע העמדער למלאות פגימת הכתונת, מיט א ברכה שיהא אור הכתונת כאור הגאטקע--כמו שהיתה קודם מיעוטה. (נעה, כ'גיי נאך אלץ די לאנגע).

אלזא, דאס מויל פונעם ארבל איז גרויס ווי די בני ענק, אזש אלצדינג גליטשט זיך ארויס כרגע, און ס'בלייבט גארנישט איבער צו שאקלען.
נאר וואס דען? וועל איך שרייבן עטליכע יעצט, עטליכע א צווייטע מאל, און דער עולם וועט אוודאי אויך נופך זיין משלהם.

יעצט צוריק צום נושא האשכול. זאכן וועלכע קאסטן א דריי מיטן נאז, א גריטשע, א קיצל, א גריצל, (אדער גרילץ לשיטת המעלות) א געראטשקע, א קאטשקע, אדער א פאטשקע. ובזה החלי.

שטייט א בעל דרשן (אויף די געהירן), און קראכט זיינע וויצן. איר קענט זיך שוין פארשטעלן פון וואספארא קאמישע ווערק ס'רעדט זיך דא.
טרוקן ווי שאלעשידעס בילקעלעך, זיס ווי כריין, און אויסגעוועפט ווי אויפגעשאקלטע סעלצער. אקעי, אסאך מאל זאגט ער טאקע גוט.

איך מיין א יעדער האט שוין אמאל געזעהן דאס סצענע ס'שפילט זיך דאן אפ. (אחוץ אויב איר זעלבסט זענט דער אינגערמאן). דאנען זיצט א אינגערמאן, און האט פשוט הנאה. דער בעל דרשן זאגט דאך גוט, פארפאלן. ער שניידט ער אריין אין יענע חברה אזש ס'גייט א רויעך. באגנוגנט ער זיך אבער נישט צו האלטן דאס שמייכל באזוך, ער וויל זעהן צו ס'פערצופאל נישט פארהאן אנדערע וועלעכע האלטן זיך אויך אונטער. קוקט ער ארום מיט אן אפן מויל ארום דער זאל, און ווארט זיין רעדאר--ס'ליגט איינגעשטעקט צווישן זיינע שווארץ-געלע ציינער ער האט צום לעצט געפיצט א מינוט בעפאר סוז''מ שריפת חמץ--זאל אויפכאפן א צווייטנס קאפ זיך ווארפן ווי אן עגלה ערופה צווישן די אקסלן. ער ווערט אבער נישט מיד. דורכאויס די גאנצע דרשה דרייט זיך זיין קאפ אהין און צוריק, ארויף און אראפ. און וואו אימער מ'בליקט נאר זעהט מען יענעם איינגעשפאנט אין א זעלטן שטארקע פארזוך, צו כאפן א צווייטער וואס דעמאנסטרירט מעגליך 'הנאה'.

-------------------

דער יעניגער מזכה את הרבים. ער ברענגט אין בית מדרש א טאץ 'מזונות', וליתר שאת אויך א פלעשל שליבאוויץ ס'שווימען דערין ברעקלעך נאך פונעם פאריגן לחיים. ער האפט עמיצער וועט אפשר קענען טרעפן א יארצייט, ווארים ער מוז סיי ווי פטור ווערן פון די פסולת גורן ועיסה.

איין אינגערמאן רייסט שוין אראפ די זילבער פאפיר נאך אינמיטן שטאלפערן ביים זיך אויסבעסערן דעם ובשם ה' נדגל, אנשטאט דעם גרייזיגן נגדל.
ער יאגט אבער זאפארט אפ פונעם טאץ--מאכענדיג א שארפע גרימאסע מיטן נאז, מיטן צושטימונג פונעם ליפן.
הארטע האני קוקיס מ'ברויך שניידן מיט א זעג, צוליב די זעלטן אומפאראויסזעהנדע אריכת ימים; און ספאנדזש קעיק איר וואלט בעסער מצליח געוועהן דאס צו נוצן פאר צעמענט, ווי איידער פאר א ספאנדזש.

דאנען שטייט אבער א אינגערמאן, ותאוותו בוערת בקרבו. פיין און וואויל, ג'דאווענט האט ער טאקע זייער ערליך, אבער דאס ליידיג מאגן פאדערט דאס זייניגע. זיין הענגעדיגן ארבל עספיעט ער שוין נישט ארויסצוזעהן פונעם גארטל, און זיין טלית שמייסט ער אראפ אויפן טיש כאילו ער זאל יעצט דארפן לויפן אין בית כסא. דאבעל-פארקירטע טלית בייטלעך שיקט ער אין גלות, אומשולדיגע תפילין שיידעלעך שיידט ער הארצלאז פון זייערע פארעלעך, און והנה, ער בעהט שוין טובות פון אנדערע.

היות ער איז אבער אויף א דייעטע, וויל ער אפיציעל נישט עסן א פארמאלן סלייס קעיק. מילא ציפט ער אראפ פון א יעדע סלייס בסירוגין. א מינוט א ציפ קעיק, א מינוט א שליקעץ ברונפן, און נאכדעם נאכאמאל א ציפ פונעם קעיק—דאסמאל פון די סאמע אנדערע זייט טאץ.

למעשה שטייט ער מיט א נאקעט קאפ, ווייל דאס הוט זיינע אויף וואס קרחת און גבחת פארמעסטן זיך ווער ס'קען איינשלינגען מער טעריטאריע, האט ער אראפגעשטויסן פון זיך נאך בעפארן דאווענען. מילא הייבט ער אויף דאס האנט א ווילדער—צו די ספאנטאנע רוק אנדערע ערהאלטן--דעקט איבער דאס קעפעלע, און לחיים לחיים!

--------------------

לכבוד המערכת ........... שוין וואכן און חדשים (ווארט צו נאך אפאר יאר—אקס וואס דו ביזט) וואס איך טראכט אריין צו שיקן א בריוו צו דער אויסגאבע וואס מ'קען זאגן ס'איז ממש דער סאמע העכסטער קוואליטעט ליין מאטריאל ס'פארהאן אויף די געשעפט פאליצעס. (נעה, מסתם א גוזמא, ניין? שוטה) און ס'איז צום באווינדערן די רייכע ארטיקלן וועלעכע די גאנצע משפחה קוקט שוין ארויס א גאנצע וואך/חודש, אשריכם אשריכם. (וואוו, אזוי רייך? אויף וועלעכע פלאץ האלט איר וואלט דאס ערשינען אויף פארבס ליסטע? משוגענער). שטענדיג רוקט זיך אבער אונטער פרישע מניעות. (מ'זעהט ממש ווי דער שטן שלאפט נישט, הא? פארגעסן צו שרייבן).

קודם כל א יישר כח פארן דריקן די פאר שורות. (כא כא, א גרויסן שכח פאר דיר. וועלעכע נארמאלע מענטש שיקט בריוון? ביטע זעהט צו שיקן ווי מער, מיר ספאנסערן אייך פאסט סטעמפס, מיר האלטן זיך אונטער צו א קלימאקס).

למעשה ליינענדיג פאריגע וואך/חודש דעם ארטיקל וויאזוי מ'קען מאכן חרוסת פון אויסגעקוועטשטע שכל, האב איך באשלאסן אז הגיע זמן, און איך מוז מאכן צייט. כ'האב געשפירט אז לא עת לחשות, ואם אין אני לי מי לי. (מיטן אין אני לי זענט איר טאקע גערעכט).

ראשית כל איז ידוע אז צדיקים זענען געוועזן דערקעגן, מילא ווינדערט מיר וויאזוי די רעדאקציע פון אזא אויסגעהאלטענע אויסגאבע זאל אדורך לאזן אזא ארטיקל צווישן די שפאלטנעס פון דער אויסגאבע דאס לעצט פארבליבן הייפעלע אידן הענגען דערויף ממש ווי די גארבידש קאלעקטארס אויפן אונטערשטן טייל פונעם גארבידזש טראק. (יע, נאך א מזל דער בלומבערג לאזט נאך פארן די גארבידש טראקס).

צווייטענס, די שכל איז שוין אראפגעפארן זייענדיג אכט טאג אלט, ביים אראפשניידן א קליין שטיקל וואו די שכל האט אין לויף פון די ערשטע אכט טאג זיך אויפגעהאלטן. מילא ווער ס'קען נאר אביסל חשבון, ווייסט אז חרוסת קען מען אזוי נישט מאכן. ודו"ק, וק"ל, וד"ל, וצ"ב. (אה, אפגעקומען בלויז מיט א מספר מצומצם ראשי תיבות, שיין פון אייער זייט). אחוץ אויב איר וועט וועלן זאגן אז מ'מאכט דאס מיט שכל פונעם פרויען מין, וואס דאן איז דאך זעכער אז רבנים וואלטן ארויס געקומען בכל תוקף דערקעגן. (וכידוע המעשה אצל הר"מ מצימעס עיין שם ותמצא תחת).

און אויב ס'איז איבער קריסטליכע שכל, איז דאס דאך גארנישט בעסער פון די שאנדפולע בלוט בלבולים, ואם כן מה הועילו חכמים?
(ממש א באמבע קשיא, שוין גארנישט קיין מיטאס אשכנזישע אידן זענען קלוג).

(אקעי, שטפא. שרייב שוין אונטער דארטן, כ'בין משוגע נייגעריג צו וויסן ווער איר זענט).

א שטענדיגע ליינער וועלכע וואלט גערן ווייטער געשריבן, נאר יאגט זיך צו כאפן שחרית בעפאר חצות. עה, איך בין דער צענטער, זייט מיר מוחל. ועוד חזון למועד.