קאווע שטיבל

יעצט אין די סאמע טעג פון עשי"ת וואס ווערן אנגערופן די פארכטיגע טעג מישט זי זיך צינויף מיטן זמן שמחתנו וואו משטייט וואו מגייט זעהט מען פלאקאטן וואו מ'קען זיך אלטץ איינהאנדלען די ד' מינים וואו אימער ס'איז נאר דא עפעס א שול'כעל וואס ווערט נישט געניצט איבערן וואך ווערט דאס פארוואנדעלט אין א ד' מינים סענטער, צוביסלעך מיט די צייט ווערן די גאסן אויסגעלייגט מיט טישלעך אין באצירט מיט די שמעקעדיגע אתרוגים מענטשן שטייען אין מ'זוכט מיט פארגרעסערונג גלעזער אויב סאיז פארהאן ערגעצוואו עפעס אזא קליין שווארץ פינטעלע אזוי פסל'ט מען אפ איין אתרוג נאכן צווייטן ענדליך איז שוין דא עפעס אן אתרוג וואס מ'קען קוקען דערויף אה דאס קוקט שוין אויס עפעס צו זיין וואס דער פסוק מיינט אבער ווארט ער איז זיך נאך נישט מייאש ער קוקט זיך ארום צווישן די שכנים זיינע אזא איינער וואס מאכט א רושם פון באזיצן אן עין חדה ער זאל לייגן זיין עין בקורת דערויף נו יגע ומצא ער הייבט אן האבן ספיקות אהער אין אהין נו אז ס'איז דאך נישט דער איינציגסטער אתרוג ס'איז א טיש פול מיט אתרוגים פרובירט מען צו זעהן נאך, אויף אלטץ איז דאך למעשה דא שאלות זוכט ער אויף א דריטן וואס קען זיין ראוי לברכה אין מ'לאזט זיך ארויס אין וועג אנצוקלאפן על פתחי יושבי על מדין ענדליך נאכן שטיין א וויילע אין די רייע איז ער שוין ביים טיש און הייבט אן אויפוויקלען זיינע סחורה דער מורה הוראה האט דאך אן עין רגילה באלד איז ער צופה כל הנסתרות אין הייבט אן קווענקלען אהער אין אהין למעשה האט ער בוחר געווען הרע במיעוטו אין האט געטראפן פון די דריי איינס וואס ס'איז ראוי לברוך עליו

רבותי הגע בעצמכם הונדערטע יאהרן וואס קהילות בישראל האבן געבליעט אין די העכערע אייראפעאישע מדינות וואס צוליב זייער קאלטער קלימאט זענען זיי נישט געאייגענט פאר אתרוגים וואוקס מהאט אלטץ געדארפט דאס ברענגען פון די מדינות וואס ברעגן זיך ביים מיטעללענדישן ים בעיקר פון דרום איטאליע

איר קענט זיך אליין פארשטעלן כמה יגיעות יגע אז די אתרוגים זאלן מאכן די רייזע בשלום פון קאלאבריע קיין שפייער און מאגענצא אדער קיין קראקא און אוסטרוה נאך לאנגע פארצויגענע וואכן פון שוועריגקייטן און פלאג אזוי אויך איז דאן נישט געווען די מעגליכקייט צו ברענגן אין גרויסע קוואנטומס ווי היינט מ'זעהט אין די ספרים פון מיטלאלטער אז צומאל איז אינגאנצן געווען איין אתרוג פאר א קהילה אדער אפילו עטליכע קהילות און צוגאב איז די אגרוקולטוראלע מיטלען נישט געווען אזוי פארגעשריטן ווי היינט

עכ"פ בימים ההם האט מען נישט געהאט קיין גרויסע אויסוואהלן און נישט פארמאגט די היינטיגע השגות די אלע הלכות וואס מהאט דאן נושא געווען אנטבלאנגטיג שנוי מראה וכדומה זענען געשריבען געווארן אין די קאנטעקסט פון יענע מציאות ווייל למעשה זענען דאך די אלע הלכות רעלאטיוו סאיז נישט פארבינדען צום ביישפיל מיט שיעורים סאיז פארבינדען מיט א רעלאטיוון קאנצעפט פון נראה לעינים וכדומה וואס אמאל ווייזט אויס איז גארנישט געווען אזוי שנעל נראה לעינים היינט אז ס'איז אכשר דרא איז שוין אלעס נראה לעינים

איז דען נישט די איידיע פון פסול אזאנס וואס איז אן אויסנאם עפעס א נישט געווענליכס וויאזוי איז דאס אז רוב אתרוגים אויפן מארקעט איז בקושי כשר איז דאס נאר פאר דעם איינעם זינד וויל סאיז דא א שפע ?

סיז זייר שווער צו טרעפען א אתרוג וואס איז נישט כשר

און זייער שווער צו טרעפען א לולב וואס איז יא כשר

ידען האט געשריבן:סיז זייר שווער צו טרעפען א אתרוג וואס איז נישט כשר

און זייער שווער צו טרעפען א לולב וואס איז יא כשר

דאס איז פארשטייט זיך אויך א גרויסער מיסקאנסעפציע כ'וועל אי"ה צוקומען צום לולב אויך

דער בית יוסף אנפאנג הל' פסח שרייבט אז רוב אתרוגים און לולבים זענען כשר.

ווידער אום מיט די לולבים פארשטייט זיך אז די עיקר סיבה וואס מ'באזייטיגט רוב איז וועגן נחלקה התיומת וואס דער מחבר האלט דוקא ברוב עלין און די רמ"א האלט אפילו נאר דאס מיטעלסטע בלעטעל ביזן שדרה איז פסול און אזוי זאגט ער איז דער מנהג אבער זאגט ער לכתחלה איז בעסער צו נוצען איינס וואס איז אינגאנצן פארמאכט דער ט"ז זאגט אויך נאר ביז א טפח דער חיי אדם זאגט אפי' במשהו , נאך עפעס וואס מזאגט איז הימנק אז טאמער די שפיצן פון בלעטעל איז אוועקגעבויגען אז סקוקט אויס ווי א הימנק וואס דאן איז עס פסול
יעצט די מציאות איז אז רובא דרובא פון די לולבים וואקסט די מיטעלסטע בלעטעל אפגעטיילט איינס פון אנדערן במשהו און נאטירלעך קומען זיי זיך נישט צוזאם אין די משהו נאר בייגן זיך אפ איינס פון אנדערן אזוי איז דרך ברייתו
האב איך געזעהן הרב בעלסקי שליט"א שרייבט און א תשובה ווי ער מאכט שטארק אוועק די אלע וואס זענען נישט צופרידן מיט א נארמאלן לולב וואס סאיז נאטורליך אז סקומט מיט א משהו אפגעטיילט די תיומת ווייל דאס הייסט נישט נחלקה דער משהו איז קיינמאל נישט געווען מחובר.

וואס פארשטייט איר נישט.... נוודאי זענען רוב אתרוגים כשר, פאר סתם המון... פאר אונזערע זיידעס און עלטער זיידעס, אבי יוצא צו זיין.. אבער פאר אונז?!?! הא! מיר דארפען מהודר שבמהודר!

פאר מער דרוקט אכשר דרא

הוי, דאס איז דאך ממש א הארצווייטאג, צו זען כולל יונגעלייט וואס האבן נישט קיין לחם לאכול לאזן זיך קאסטן פאר טייערע אתרוגים וואס האבן נישט קיין שום מקום בהלכה ואגדה ומוסר. ברגע א איד דערנענטערט אן אתרוג צו זיינע אויגן זאלט איר וויסן אז ער איז ניטאמאל בגדר מחמיר ווען ער פארמאכט איין אויג איז ער א חסיד שוטה, און ווען ער נעמט ארויס א שפאקטיוו איז ער א הדיוט שבהדיוטות און א געשוואלענער עם הארץ. די לולבים איז א באזונדערע פרשה. איך שטוין ווי אידן שטייען און באטראכטן דערי לולבים אויב ס'איז 'גענוג' פארמאכט. וואס מיינט איר האבן די אידן געשאקלט בזמן הבית? דערי לולבים מיט אתרוגים פון א חזון איש פעלד און א הכשר פון התאחדות? הדסים משולש כולו ועוד יותר כשיעור הנודע ביהודה? עזרא האט זיי געהייסן אראפרייסן א גרויסן רייפן געלן אתרוג פון א ווילדער בוים, אזוינס מיט גרויסע שקיעות ובליטות און עטליכע גראבע ברוינע פלעקן, דערנאך האט מען אראפגעקנאקט אפאר צווייגן פון דעם טייטלבוים אין דעם בעק יארד, און היידא! אוי איז דאס געווען נענועים, ס'האט געשאקלט אלע וועלט!

און מחזור דברי יואל שטייט אז די רבי ז''ל האט יעדעם ארויסגעשיקט ווען ער האט געשאקעלט לולב אין זיין פריוואטע סוכה, האב איך אמאל געפרעגט א רבי ז''ל נאכלויפער, צו ס'איז אמת אז ער האט געהאט אן א''י אתרוג דערפאר האט ער נישט געוואלט אז מ'זאל זען, זאגט ער, אז ער האט בכלל נישט געהאט אן א''י אתרוג, נאר מ'האט דעמאלטס געשמוסט אז ער האט נישט געמאכט קיין ברכה, והא ראי' אז ביי יעדע ברכה זמניות איז עס צוגעגאנגען מיט קולי קולות, אבער ברכת לולב האט קיינער נישט געהערט, אפילו די סוכה איז געשטאנען אינדערויסען ,והוא פלאי.

בכלל נישט קיין נייע פראבלעם, די ספרי מוסר וחסידות זענען שוין פארנומען מיט דעם. ס'איז אפי' באוואוסט א רמז אתרג ר"ת אל תבואיני רגל גאוה.
אויב מיינט מען נישט לשם גאוה, איז דא דער פראבלעם פון אויסגעבן אן קיין חשבון. אבער דאס גייט פונקט אזוי אן ביי אלע אנדערע זאכן אין לעבן, פון קליידער ביז שמאנצעס, דער עולם דארף זיך פשוט לערנען וויאזוי מ'האלט חשבון אויף הכנסות והוצאות.

און אויב איינער מיינט נאר פשוט מהדר צו זיין, און ער קען זיך עס ערלויבן, וואס פונקטליך איז דער פראבלעם? נאר די טייערסטע סמארטפאון מעג ער קויפן?
אוודאי זענען רוב אתרוגים כשר, אבער איינס איז בעסער פון צווייטן. אוודאי זענען די אמאליגע אתרוגים געווען שוואכער, אבער אין למידין אפשר משאי אפשר.

נאר כמובן בעפארן מהדר זיין דארף מען וויסן די פשוטע הלכות, וואס איז באמת א הידור און וואס איז אבי זיך געטשעפעט.

outspoken האט געשריבן:נאר מ'האט דעמאלטס געשמוסט אז ער האט נישט געמאכט קיין ברכה, והא ראי' אז ביי יעדע ברכה זמניות איז עס צוגעגאנגען מיט קולי קולות, אבער ברכת לולב האט קיינער נישט געהערט, אפילו די סוכה איז געשטאנען אינדערויסען ,והוא פלאי.

בהנחה אז איר רעדט פונעם סאטמארן רב, איז עס זייער נישט מסתבר. אויפן התעוררות תשובה וואלט זייער גוט געשטימט אזא מעשה, ער האט געהאט ספיקות אין יעדע זאך. אבער אויפן סאטמארער רב איז פיל מער מסתבר צו זאגן אז ער האט געהאט א טעם צו מאכן די ברכה שטיל, און טאקע דערפאר האט ער יעדעם ארויסגעשיקט. ווי ס'שטייט אין אביר הרועים לגבי דער אבני נזר, אז ער האט יעדעם ארויסגעשיקט בעפאר ספירת העומר וויבאלד ער האט געמאכט די ברכה אין איין שאס, ווי א בליץ.
דוכט זיך ס'איז דא א באוויסטע מעשה פון ר' יודעלע דזשיקובער, אז ער האט געזעהן ווי סאטמארער רב מאכט די ברכה אהן קיין הכנה וכו'.

שליח האט געשריבן:און אויב איינער מיינט נאר פשוט מהדר צו זיין, און ער קען זיך עס ערלויבן, וואס פונקטליך איז דער פראבלעם? נאר די טייערסטע סמארטפאון מעג ער קויפן?

נהורא נפישא האט געשריבן:עכ"פ בימים ההם האט מען נישט געהאט קיין גרויסע אויסוואהלן און נישט פארמאגט די היינטיגע השגות די אלע הלכות וואס מהאט דאן נושא געווען אנטבלאנגטיג שנוי מראה וכדומה זענען געשריבען געווארן אין די קאנטעקסט פון יענע מציאות ווייל למעשה זענען דאך די אלע הלכות רעלאטיוו סאיז נישט פארבינדען צום ביישפיל מיט שיעורים סאיז פארבינדען מיט א רעלאטיוון קאנצעפט פון נראה לעינים וכדומה וואס אמאל ווייזט אויס איז גארנישט געווען אזוי שנעל נראה לעינים היינט אז ס'איז אכשר דרא איז שוין אלעס נראה לעינים

אט האסטו דיין תירוץ. אידן האבן אלעמאל געזוכט ס'בעסטע און שענסטע מקיים צו זיין א מצוה, אמאל איז די האלב פארפלעקטע מיטגעמאכטע אתרוג וואס די ראש הקהל האט געקויפט פאר'ן קהילה געווען די בעסטע שייך, און היינט איז דא בעסערס, זוכט מען זיך בעסערס.
די פראבלעם איז נאר די מענטשען וואס פארלירן פריאריטי'ס, די פרישע יונגעלייט וואס די פארקער פענס ליגן נאך אין די רעפער, וויאזוי זאגט יענער? אפתוחים שלא נפרחו, וואס לאזן זיך קאסטן הון תועפות, אמעריקען עסקפרעס בארגט דאך געלט, מ'מאכט נאך פוינט אויך, מ'לאזט זיך ארויס אויפן יאגד, און דער סוחר פון זיין זייט זעט וואסערע סחורה ער האט דא, אה! פאר דיר האב איך אוועקגעלייגט דא אין די זייט א ספעציעלע הדר, און שדכנ'ט עם אן א יופי וואס יעדער אין סמעדרעש וועט צוקוועטשען די גלעזער צום פנים און זאגן פה אחד "פשששש....! (מ'קען דאך נישט אויסרעדן אינמיטן הלל), און די $450 וועט זיך שוין האבן געלוינט. דו שמענדריק איינער! ס'דא א גרויסע שלחן ערוך מיט אסאך מצוות, ושמחת בחגיך האסטו מקיים געווען? געקויפט בגדי צבעונים פארן ווייב האסטו אויך? דיין ווייב דארף ארבעטן צוויי וואכן צו צאלן פאר דיין אתרוג פעטיש! איז דאס פעיר?

אבער אז איינער האט געלט, זאך ער זיך לאזן קאסטן כיד ה' הטובה.

געפילטע פיש האט געשריבן:דיין אתרוג פעטיש! איז דאס פעיר?/quote]

i love it!

Love you too

במחילת כבוד החכם רבי שליח, אשר את מימיו אנו שותים, געבענטשט זאל זיין די טאג וואס ער האט דא אריינשפאנצירט, איז נישט יושר די ספענדן פאר די ד' מינים, מען טוט עס אביסל מחוסר ידיעה, און אביסל צוליב פעיר פרעשור. ווען מען זאל שאקלען ד' מינים דארטן ווי מען כשר'ט ערב פסח וואלט קיינער נישט אזוי געספענדט. די סוחרים און די אינדוסטריע האבן געהויבן די מצב, זיי זענען בארעכטיגט, אבער עס איז כדי צו זאגן דארפן זאגן קלאר פארן ציבור אז 99 פראצענט אתרוגים מן השוק זענען כשר וישר.

די סיבות פון גאוה און חוסר ידיעה האב איך אויסגעשמועסט, אבער אזא סארט סיבה, אז מ'זאל קויפן א טייערע אתרוג משום פיער פרעשור, איז מיר גארנישט איינגעפאלן. כ'מיין, ער דינט מיטן אתרוג זיין גאט אדער זיין שכן (וואס פרובירט אים צו דינען)? אז ער וועט קויפן א ביליגן אתרוג און געבן די איבריגע געלט פאר זיין שכן וועט יענער זיין פיל מער צופרידן...

אבער דאס איז ווידער נישט קיין פראבלעם וואס איז מיוחד ביי אתרוגים, ס'זענען דא אזעלכע מענטשן אויף די וועלט וואס פארבן זייערע הייזער פון אינעווייניג אויף אזא אופן וואס אלע וואס קומען אריין זאלן זיין צופרידן (יא, כ'האב עס אויך נישט געגלייבט אמאל).
לעבן פאר יענעם איז פון די גרעסטע נארישקייטן וואס א מענטש קען באגיין, אז מ'לעבט פאר יענעם לעבט מען נישט.

כ'ווייס נישט צו די סוחרים זענען מחויב צו זאגן אז 99 פראצענט זענען כשר (ווילאנג זיי זאגן נישט פארקערט), אבער א שיינע זאך וואלט עס זיכער געווען.

כאשר ימי החג ממשמשים ובאים
ארבעה המה ממנו נפלאים
עפעפיו יבחנו בני אדם
דמים ישלמו אשר לא השיגו ידם
בין טוב ורע יבקרו
לשפוט למראה עינים מהרו
מרגוע לנפשם לא מצאו
בחשבם ידי חובתם לא יצאו
רק בנקור כל עין להם
ואך אם בכסף מלא תקחו מהם.
את אלקים ירא ואת מצוותיו שמור
אך במופלא ממך אל תחקור.

ויום טוב אנו עושים בצאתנו מן הקדש
את פני השכינה קבלנו כמידי חדש בחדש
נלך ונאכל בשמחה את לחמנו
כי כבר רצה אלקים את מעשינו
חכם לב יקח מצות כאשר צוה לנו בתורתינו
ולקחתם לכם ביום ראשון לחשבון עוונותינו

יונע דיוימע

אה אמחיה צו ליינען, דער עולם זאגט גוט, זאפטיג!

כהאב עטליכע מאל געהערט וועגן שי׳ חזו״א וועגן אתרוגים מורכבים , ווי אויך זע איך יעדעס יאר חזו״א אתרוגים וואס מאנכע זענען מהדר אויף דעם , כהאב קיינמאל נישט ארויסגעהאט וואס איז געווען זיין אויפטו , ווייסט איינער ? ליטוואק אפשר דו ?

איך ווייס פון גאס אביסל.
אין א"י איז געווען א פראבלעם פון מורכבים אלע יארען. אסאך האבען מהדר געווען אויף קאלאבאריא וכדו' נאר וועגען דעם. ס'איז באקאנט פון ר' יהושע לייב אז רוב א"י אתרוגים זענען מורכבים. די 'בראווערמאן' אתרוגים וואס הייסט פון ר' יהושע לייב זענען אסאך מפקפק דערין. ווען דער חזו"א איז אמאל געווען אין צפת, האט ער געזען א ווילדער בוים פון אתרוגים און באקוקט און ער האט געזען אלע סימני אתרוג הכשרים, לפי דעתו, און אויף דעם געמאכט א ברכה. ער האט געהייסען הרב מיכל יהודה לעפקאוויץ איינפלאנצען א בוים ביי זיך אין חצר דערפון, און פון דעם קומט די לעפקאוויץ אתרוגים. (מ'דערציילט א מופת נאך אויף די אתרוגים, וכידוע).
אסאך האבען נאך טענות אויף דעם אז ס'איז בלויז רוה"ק פונ'ם חזו"א און ס'איז נישט הלכה'דיג זיך צו פארלאזען דערויף.
איך האב געהערט אז דער זיידע פון די 'זאקס' פון 'זאקס אתרוגים' איז געגאנגען מקבל זיין די תימנ'ער אידען ווען זיי זענען אנגעקומען קיין א"י, ווייל זיי האבען מיטגעברענגט נטיעות פון זייער אתרוגים דארט. ער האט געברענגט אזא אתרוג צום חזו"א, האט דער חזו"א געזאגט 'אה! אויף אזא אתרוג האט ר' טרפון געמאכט א ברכה!'. שפעטער איז ער אמאל אריין צום בריסקער רב, האט דער בריסקער רב איהם געזאגט 'היתכן?! דו האסט אן אתרוג וואס דער חזו"א רופט עס אן ר' טרפונ'ס אתרוג און דו זאגסט מיר נישט?!'. ביי די בריסקער איז דער תימנ'ער דער מערסטע חשוב, און איך קלער אויך אזוי. דער מסורה לדורות אז דאס איז אן אתרוג האבען זיי דאך, און קיין אנדערע האט עס נישט. מיר ווייסען נישט וואס טוט זיך אין יאנאווא צו אין מאראקא.
מאראקא איז אן אנדערע זאך. דארט וואקסט עס ווילד, און דעריבער טענה'ט מען אז מ'האט נישט געהאט קיין ענין מרכיב צו זיין. פאר דערפאר גלויבען אנדערע אז ס'איז בעסער. איך האב געהערט אז די מאראקאנישע פויער'ן האבען א שטארקע יד אויף זייערע פרדסים און מ'לאזט נישט צוקוקען צו צורירען. מ'האט שיער געהרג'ט מענדעל ראבינאוויץ פון לעיקוואוד ווען ער האט געוואלט צו קומען צו זיי. אבער דער רוב וואקסט נאך ווילד. גיי ווייס.
אזויפיל ווייס איך פון שמועסעריי, נישט גרונטליך נאכגעפארשט.

כמיטב ידיעתי איז אין בריסק דער עיקר דער מאראקאנער אתרוג, און די באקאנטע מעשה 'אז מען האט ניט איז מען פטור' גייט אויף דעם.

געפילטע פיש האט געשריבן:
אבער אז איינער האט געלט, זאך ער זיך לאזן קאסטן כיד ה' הטובה.

ועיין בשערי תשובה סימן תרנ''ו
וז''ל
[ה] רב - עבה"ט וכתב בכנה"ג בשם המבי"ט ח"ג סימן מ"ט דאף על גב דאמרינן מה שמוסיף בהדור מצוה יותר משליש משל הקב"ה (ע"ש בפרש"י שפירש שהקב"ה יפרע לו בחייו והתו' כתבו שאוכל פירות בעוה"ז כו') מכל מקום היינו דוקא אם אין זה סיבה לייקר האחרים אלא לפרסום הדור מצוה ע"ש

ועיין בדברי המבי''ט עצמו [שם] שהאריך מאד לגנות אלו המחמירים בזה שמייקרים את השער

ואנן היכי שבקינן