קאווע שטיבל

המנהג ברוב מקומות הוא, אז נאר אינגערלייט לייגן ר''ת תפילין. און דער טעם ווערט שוין געברענגט אין פוסקים אז די קדושה פון ר''ת תפילין איז גרעסער ווי רש''י תפילין, ממילא נאר אינגערלייט וואס איז פת בסלם און קענען זיך גרינגער היטן פון הרהורי עבירה לייגן ר''ת. (לאריכות הדברים עיין בתשובת מנחת יצחק ח''ג סי' קמ''ד ועוד)

יעצט האב איך שוין דער שאלה א לאנגער צייט: וואס טוט זיך מיט א גרוש? מצד פת בסלו איז מסתבר אז מ'זאל זיכער נישט מעגן לייגן, ווייל אויב ביי א בחור איז דא א חשש אז מ'קען זיך נישט איינהאלטן פון הרהור פאר 5 מינוט, כל שכן וקל וחומר ביי א גרוש אזוי כמובן לכל.

אבער מצד שני איז דא א סברא אז איינמאל מ'האט שוין אנגעהויבן לייגן זאל מען נישט אויפהערן, און בכלל איז א שאלה פון א נדר אויף וואס מ'דארף א ריכטיגע התרת נדרים דאורייתא, און אויף א דבר טוב שטייט דאך שוין אז די דיינים זאלן נישט מתיר זיין. ( פארדעם איז א חיוב לפרט הנדר, שאם הוא על דבר טוב הדיינים לא יתירו את הנדר)
עיינתי בפוסקים ולא מצאתי, און אויב וועל איך פרעגן א דיין, וועט ער זיך אוודאי אויפרעגן ''נו האלט מען זיך איין פון הרהור פאר פינוף מינוט א טאג", ממילא פרעג איך עס דא, והתלמידי חכמים שבשטיבל יורו כדת מה לעשות.

עס איז בכלל נישט קיין שאלה אויב וויל ער לייגען זאל ער לייגן, אויב האט ער שוין אנגעהויבן, איז נישט דא קיין סיבה צו אויפהערן,

אבער מיר שטערט א פארקערטע עסק, הלמאי איך זעי א עלטערע בחור, עס הייבן זיך אים שוין אן צו באווייזן א ווייס הארעלע, אבער ער מיז ארימגיין פארשעימט מיט זיין שבתדיגע פלאטשיגע ביבר היט, אדער הויכע היט, פארוואס קען ער נישט אנטיען א טלית מיט א שטריימל ווען ער ווערט למשל פינף און צוואנציג, פארוואס מיז זיין בליט פארגאסן ווערן יעדן שבת באזינדער.

[tag]פרישער[/tag] ביטע פארדריי נישט נישט דעם נושא האשכול. אז דו האלסט אז ס'נישט קיין שאלה מוזטו נישט ענטפערן. איך האלט אז עס איז קלאר יא א שאלה, ווייל אויף א בחור שטייט ער זאל נישט לייגן וועגן הרהור, איז מיין שאלה צו א גרוש מעג יא. זיי מסביר פארוואס דו האלסט אז ס'איז נישט קיין שאלה.

בפשטות איז א חילוק צווישען א בחור און א יונגערמאן. ווייל ביים בחור איז די שאלה צו ער זאל אנהייבן, און דערויף איז געזאגט געווארען אז ניין, צילוב הרהור, משא"כ א גרוש איז די רעדע צו ער זאל אויפהערן. (דעת בעל הבית, קען זיין דעת תורה איז היפוך).

דארף א נשוי לייגן ר"ת'ס ?

מסכת גירושין, א ליגנער דארף האבן א גוטע זכרון,
אין אאנדערע אשכול האסטו געזאגט אז א גרוש האט וויניגער הרהור ווי איינער וואס האט א ווייב,

סא דו זוכסט סתם עטענשאן, וד"ל

אוי גרוש גיב א ברעיק פארן מסכת, האט ער געזאגט, ביג דיל, מאטי קענסט נאך כאפן פארן פארדרייען דעים אשכול א ווי איך, זיי זענען זייער סענסעטיוו.

ניין איך גיב אים נישט קיין ברעיק, ער האט מיר אראפגעכריסן אין אנדער אשכול על לא דבר, וויסענדיג אז יעדעס ווארט וואס איך שרייב איז סאך מער אמת ווי איך שרייב,
דזשאסט פאר עטענשאן,

כאן מצא בעל חוב מקום לגבות את חובו,
זעענדיג דא עין בעין אז ער איז סתם א פאפער

וואו קומט דא אריין פאפער? איך האב דיך אראפגעריסן? איך האב נישט קיין אהנונג וואס דו רעדסט וועגן. כ'האב סך הכל געשריבן מיין מצב אלס גרוש. איך בעט דיך יעצט איבער אויב האסטו זיך געפילט געטראפן.
ולגוף הענין, איז עס א הלכה שאלה וואס איך האב שוין א לאנגע צייט, און עס ווענדט זיך נישט אין די מאס הרהור וואס יעדער באזונדער האט, נאר מ'קוקט עס אן בכלליות . פונקט וואו דו פארשטייסט אז קיין שום בי"ח ור לייגט נישט ר''ת אפילו איינער האט נישט בכלל קיין הרהור. יעצט א גרוש בדר''כ האט כאטש דער זעלבער מאס הרהור וואו א בחור, פארדעם האב איך א שאלה הלכה למעשה.
יעצט ביטע זיי מיך מסביר וואו ס'קומט אריין פאפעריי? אטענשין? וואס רעדסטו וועגן בכלל? ווי אזוי באקום איך אטענשין פארן פרעגן א אנאנאמיס שאלה אויף ק''ש?

לויט רש"י, וואס זיין שיטה ווערט אנגענומען להלכה, דארף א גרוש נישט לייגן קיין ר"ת תפילין.

טעות

אויפהערן לייגן איז א הלכה שאלה, אז בחורים לייגן נישט וועגן הרהור איז סך הכל א שיינע טעם למנהגינו וואס דער מנחת יצחק ברענגט, פשוט אז דער נותן טעם למנהג ווערט בטל בגופי הלכות [וכן מוכח במנח"י הנ"ל].

ונבנתה העיר האט געשריבן:אויפהערן לייגן איז א הלכה שאלה, אז בחורים לייגן נישט וועגן הרהור איז סך הכל א שיינע טעם למנהגינו וואס דער מנחת יצחק ברענגט, פשוט אז דער נותן טעם למנהג ווערט בטל בגופי הלכות [וכן מוכח במנח"י הנ"ל].

דער מנחת יצחק איז נישט דער מחדש פון דעם טעם, עס שטייט שוין פון אסאך פריעדיגע, און דאס איז לכאורה דער איינציגסטער טעם פארוואס בחורים לייגן נישט. אן אנדערע טעם איז נישטא.
זעהט פון דעם אויס אז ס'נישט סתם אזא שיינע טעם למנהגינו, נאר עס איז א גענוג שטארקע סברה עוקר צו זיין ר''ת תפילין פון א ריזיגע חלק כלל ישראל. אויב אזוי איז די שאלה נישט אזוי פשוט ווי דו מאכסט עס.

מסכת גירושין האט געשריבן:[tag]פרישער[/tag] ביטע פארדריי נישט נישט דעם נושא האשכול. אז דו האלסט אז ס'נישט קיין שאלה מוזטו נישט ענטפערן. איך האלט אז עס איז קלאר יא א שאלה, ווייל אויף א בחור שטייט ער זאל נישט לייגן וועגן הרהור, איז מיין שאלה צו א גרוש מעג יא. זיי מסביר פארוואס דו האלסט אז ס'איז נישט קיין שאלה.

דאס אז בחורים לייגען נישט איז נישט ווייל זיי טארען נישט, די טעם וועגען הירהורים איז א שיינע טעם, אבער ס'נישט קיין איסור,

ס'דא רבישע משפחות ווי בחורים לייגען יא, אין בכלל איז דא יונגעלייט מיט מער הירהורים פין בחורים,

למעשה קענסטע טוהן וואס די ווילסט,

אין טאמער די האסט מורא וועגען א נדר קענסטע דיר מתיר נדר זיין,

אקעי איך פארשטיי אז ס'איז נישט קיין איסור, אבער מיין שאלה איז צו פונקט ווי בחורים לייגן נישט וועגן הרהור, זאלן גרושים אויך נישט לייגן וועגן די זעלבע טעם.

די ערשטע שאלה איז צי די ווילסט לייגען,

טאמער ווילסטע יא לייגען, דאן קענסטע רואיג לייגען,

אין טאמער ווילסטע נישט לייגען דאן מיזטע נישט,

טאמער די ווילסט יא לייגען נאר די האסט מורא פין הירהורים, דאן זאג פארדעם די פרשת עקידה וואס איז א סגולה קעגען הירהורים, אין לערען גמרא תוס' מיט יגיעה וועט דאס אפשוואכען דעם יצר,

אויך געב דיר אכטונג אויף די געזונט, דאס העלפט אויך קעגען הירהורים,

די אמת איז אז ס'איז מיר שווער צו לייגן. נאר א גוטע זאך טאר מען נישט אויפהערן סתם אזוי. אבער אויב איז דא א שטארקע סיבה פארוואס נישט צו לייגן דעמאלטס וואלט איך אויפגעהערט.

המנהג שדין תפילין דרבינו תם כדין השטריימל. אויב א גרוש גייט א שטריימל שבת דארף ער גיין רבינו תם'ס תפילין אויך. הכי נהוג. להלכה אין צריך להניח תפילין דר"ת בכלל. לגבי תפילין דרש"י יש מחלוקת בין הפוסקים.

והשתא דאתית להכי, מובן כמין חומר טעמא דמילתא אמאי הבחורים בני קדושים והרבנים מניחין תפלין דר"ת גם בימי נעוריהם, כי בשב"ק הם לובשים קאלפיק כמנהג אבותיהם, ולפי שהא תליא בהא אתי שפיר שמניחין תפלין דר"ת, וחדא מתורצת בחבירתה, וק"ל.

מעג א גרושה אויסטוהן די שייטל?

כבר הלכו בה נמושות. ס'איז דא א תשובה אין אגר"מ ווי ער איז מקיל לצורך פרנסה.

שמעקעדיג האט געשריבן:והשתא דאתית להכי, מובן כמין חומר טעמא דמילתא אמאי הבחורים בני קדושים והרבנים מניחין תפלין דר"ת גם בימי נעוריהם, כי בשב"ק הם לובשים קאלפיק כמנהג אבותיהם, ולפי שהא תליא בהא אתי שפיר שמניחין תפלין דר"ת, וחדא מתורצת בחבירתה, וק"ל.

and why does chabad buchirim done rabeinu tam tefilin?

smart man האט געשריבן:

שמעקעדיג האט געשריבן:והשתא דאתית להכי, מובן כמין חומר טעמא דמילתא אמאי הבחורים בני קדושים והרבנים מניחין תפלין דר"ת גם בימי נעוריהם, כי בשב"ק הם לובשים קאלפיק כמנהג אבותיהם, ולפי שהא תליא בהא אתי שפיר שמניחין תפלין דר"ת, וחדא מתורצת בחבירתה, וק"ל.

and why does chabad buchirim done rabeinu tam tefilin?

כיון דבלאו הכי לא חובשים שטריימעל באברכותם.
והוא הדין בבחורי ברסלב שמניחים רבינו תם בבחרותם כדפסק בעל הליקוטי הלכות בשם המוהר"ן שזה מקרב הגאולה, יש לתרץ כיון דבירושלים אנשי ישוב הישן חובשים השטריימל גם בבחרותם על כן נהגו שלא לשנות בין הבחורים להאברכים ודו"ק.