איך דריי מיר דא א שטיק צייט, און איך זע אז דא זענענן דא א פאר אינגעלייט וואס זענענן געפערליך אויפגעברויזט אויף אלעם, די סייד עפעקט'ס דערפון קלאפט אויס און יעדע צווייטע אשכול אויף א אנדערע אופן, אבער הצד השווה שבהן זענענן זיי אלע ביי דער מיינוג אז עס איז דא איינער אדער עטליכע וואס טיען בפועל אומדירעקט אראפירען אידישע קינדער פון וועג, און דערפאר שימפען זיי געפערליך אויף יענעם אדער אויף יענע גרופע,
איך עפען די אשכול, נאכען זען די תגובה פון געפילטע פיש, ער שרייבט אזוי:
למען עתיד דורותינו מוטל חוב קדוש על כל החרד לדבר ה' לא להשתתף בכינוס "איחוד הקהילות" בלית ברירה וועלן זיי איינזען אז מ'קען שוין נישט זוכן קיין באגימענ'ס אויף וועמען צו בלעימען די אפגעפארענע בחורים און מיידלעך, נישט די אינטערנעט איז שולדיג אין די טויזענעטר יונגעלייט שדופות קדים וואס זענען אויסגעליידיגט פון אלעס, דרייען זיך אן קיין נשמה אדער ציל אין לעבן, נישט די אינטערנעט איז שולדיג אז די חברה וואקסן אויף נישט קיין יודן, נישט קיין גוים, נישט די אינטערנעט איז שולדיג אז זיי האבן נישט קיין שום יודישע שטאלץ, קיין באגרייף אין די שיינקייט פון די יודישע רעליגיע, און אונזער הייליגע תורה, נישט די אינטערנעט איז שולדיג אז אונז זעמער אנגעהאנגען אין פאד שטעמפלעך און וועלפעיר, נישט די אינטערנעט איז שולדיג ס'איז העכסט צייט אז זיי זאלן איינזען זייער אייגענע שפל המצב און אנהויבן טוהן זאכליך, און נאר אזא פאטש ווי א אויסגעליידיגטע סטעדיום וועט זיי אויפוועקן פון טיעפע שלאף אין די באקוועמע פאטעלן און קעדילעקס. לאמיר אלע זאגן בענאזאם, כולנו פה אחד, מיר גייען נישט צום כינוס איחוד הקהילות למען עתיד דורותינו.
בקיצור ער האט געהאט זיין סייד עפעקט ביים כינוס, אנדערע האבן עס און אנדערע פלעצער, אבער הצד השווה אז דא דרייען זיך עטליכע שטארק אנגעווייטאגטע אינגעלייט,
אפשר וואלטען זיי געוואלט ניצען די פלאטפארום אויסצושמיעסן די שורש פון זייער פראבלעם, ווי מען האט זיי בא'עוולה'ט, ווי דער חרבון ליגט לדעתם, ווי און וואס מען זאל משנה זיין פאר א בעסערע עתיד,
וזאת למודעי.
1}די אשכול איז נישט געמאכט פאר די וואס זענענן מקנא די אפגעפארענע און האבן נישט די קוראזאש זיי נאכצוטיען, פאר זיי איז נישט דא קיין עצה, די משנה זאגט שוין הקנאה התאווה מוצאין את האדם מן העולם,
פריינדליך, אין אסאך עספעקטן האלט איך ווי דו. דו לאזט הערן דיין מיינונג אין יעדע צווייטע און מ'זעהט פון דיינע תגובות אז דו ביסט היבש סיקריקיש געשטומט. און מיין נישט, איך אפלאדיר דיך פארן זיך ארויסשטעלן און לאזן הערן דיין מיינונג מיטן גאנצן שטארקייט. אבער ס'איז נישט מעגליך זיך צו פארהוילן פונעם פאקט אז די סיסטעם הינקעט אונטער. נעם די לעצטע יאר צייט און קוק וויפיל אידן האבן אראפגעווארפן פון זיך די עול תורה ומצות און פוקר געווען באלקי ישראל. פאדערט עס גארנישט? אז א בחור וואס איך האב געקענט ווען ער איז געווען אינג, נישט די גרעסטע לערנער אבער א וואויל קינד. אביסל עלטער געווארן קיין ישיבה נישט געטראפן, היינט איז ער איינער וואס ווייסט נישט פון תורה ומצות. פארלאנגט דאס גארנישט? איז דאס די וועג וויאזוי עס באלאנגט?
נאכאמאל איך זאג נישט די סיסטעם איז דורך געפוילט. אבער ס'איז דא אסאך טוישונגען וואס דארפן געמאכט ווערן ווי אמשנעלסטן ווייל דאס הרגעט אוועק מער פון כלל ישראל ווי אומגעפילטערטע אינטערנעט.
ברוין האט געשריבן:פריינדליך, אין אסאך עספעקטן האלט איך ווי דו. דו לאזט הערן דיין מיינונג אין יעדע צווייטע און מ'זעהט פון דיינע תגובות אז דו ביסט היבש סיקריקיש געשטומט. און מיין נישט, איך אפלאדיר דיך פארן זיך ארויסשטעלן און לאזן הערן דיין מיינונג מיטן גאנצן שטארקייט. .
לאמיר רעדן ווי ערוואקסענע און נישט אנגרייפען איינעם דעם אנדרען מיט טיטלען, און כ"ש מיט טיטלען וואס קימען בכלל נישט אהער, ווייל ווי נישט ווי איז כדאי נישט צו פארגעסן, אז איך די עכטע וועלט ווי מענטשן זענענן העפי מיט זייער לעבן, גייען מיט א געהעריגע סדר היום, - אפילו זיי מאכען נישט קיין פרנסה, אדער זיי האבן אנדערע פראבלעמען ח"ו, - ביי זיי איז מיין מיינוג בכלל נישט קיין מיינוג פון קיין סיקריק, און די עכטע וועלט איז מיין מיינוג ע"פ רוב די אנגענימע מיינוג, אפילו ביי די נישט גאר פרימע, במילא זע זיך צו האלטען צו א העכערע לעוועל, נעקסט,
ברוין האט געשריבן:. נעם די לעצטע יאר צייט און קוק וויפיל אידן האבן אראפגעווארפן פון זיך די עול תורה ומצות און פוקר געווען באלקי ישראל. פאדערט עס גארנישט? אז א בחור וואס איך האב געקענט ווען ער איז געווען אינג, נישט די גרעסטע לערנער אבער א וואויל קינד. אביסל עלטער געווארן קיין ישיבה נישט געטראפן, היינט איז ער איינער וואס ווייסט נישט פון תורה ומצות. פארלאנגט דאס גארנישט? איז דאס די וועג וויאזוי עס באלאנגט? נאכאמאל איך זאג נישט די סיסטעם איז דורך געפוילט. אבער ס'איז דא אסאך טוישונגען וואס דארפן געמאכט ווערן ווי אמשנעלסטן ווייל דאס הרגעט אוועק מער פון כלל ישראל ווי אומגעפילטערטע אינטערנעט.
אקעי לאמיר רעדן פון דיינע נקודות, דו האלסט אז די שורש פון די פראבלעם איז די בחורים האבן נישט קיין ישיבות??
די ביסט באמת גערעכט, עס איז געווען גאר א שארקע פראבלעם, אבער איך האב פאר דיר גאר גיטע נייעס, די פראבלעם איז מער נישט דא, יעדער בחור ווערט היינט מסודר און א ישיבה, און אנדערע פלטאץ דא און שטיבעל האט מען שוין ברייט ארום גערעגט דערפון, אז ב"ה די פראבלעם עקזעסטירט מער נישט היינט צוטאגס, עס איז דא ארגענעזאציעס פאר די פראבלעם, און עס איז דא קליינע ישיבות, און עס איז אפילו דא כוללים פאר בחורים וואב האבן נישט קיין בארד און פיאות, ב"ה מען קען זטאגען אז איין שטער צו אידישקייט איז אוועק גענימען געווארען,
ברוין האט געשריבן:פריינדליך, אין אסאך עספעקטן האלט איך ווי דו. דו לאזט הערן דיין מיינונג אין יעדע צווייטע און מ'זעהט פון דיינע תגובות אז דו ביסט היבש סיקריקיש געשטומט. און מיין נישט, איך אפלאדיר דיך פארן זיך ארויסשטעלן און לאזן הערן דיין מיינונג מיטן גאנצן שטארקייט. אבער ס'איז נישט מעגליך זיך צו פארהוילן פונעם פאקט אז די סיסטעם הינקעט אונטער. נעם די לעצטע יאר צייט און קוק וויפיל אידן האבן אראפגעווארפן פון זיך די עול תורה ומצות און פוקר געווען באלקי ישראל. פאדערט עס גארנישט? אז א בחור וואס איך האב געקענט ווען ער איז געווען אינג, נישט די גרעסטע לערנער אבער א וואויל קינד. אביסל עלטער געווארן קיין ישיבה נישט געטראפן, היינט איז ער איינער וואס ווייסט נישט פון תורה ומצות. פארלאנגט דאס גארנישט? איז דאס די וועג וויאזוי עס באלאנגט?
נאכאמאל איך זאג נישט די סיסטעם איז דורך געפוילט. אבער ס'איז דא אסאך טוישונגען וואס דארפן געמאכט ווערן ווי אמשנעלסטן ווייל דאס הרגעט אוועק מער פון כלל ישראל ווי אומגעפילטערטע אינטערנעט.
און וואס טוט זיך מיט די בחורים וואס זענען נאך יא אין ישיבה?? קיין שום געפיל צו אידישקייט און צום רבוש״ע אא״ו. בעיקר רעד איך פון די ״מאסן-פראדוקציע״ ישיבות. די קלענערע זענען היבש בעסער , אבער זיי וויסן אז צו זיי - עכ״פ העלפט פון זיי- האט מען אויך געשריבן דעם קול קורא אויפן שטערן
וואס זאל איך טון אז עס איז מיר נאך אלץ נישט בייגעפאלן אן אינטערשריפט. האסט עפעס? טעלעפאניר מיר
יאנקל האט געשריבן: דאס האט בכלל נישט קיין שייכות מיט ״צעבראכענע שטיבער״, די דערביטערניש ביי די וואס ליידן הערשט ביי אלע סארט שטיבער. נאר די וועלכע קומען פון ״צעבראכענע שטיבער״ האבן געווענליך ווייניגער צו פארלירן ווען זיי נעמען אונטער אזעלכע דראסטישע שריט ווי פארלאזן דעם ״סיסטעם״.
בראווא, יענקל! לאו בכל יומא מתרחש מאכט אן אבזערוואציע פון אייגענטליך טראכטן. איך שטים צו אז ס'איז אן אלטע טעות וואס עולם גולם באמבעלט נאך אז ווייל "אלע" וואס האבן פארלאזט די סיסטעם האבן געהאט אנדערע סאציאלע / געזעלשפאטליכע שוועריקייטן ממילא מיז זיין אז ווער ס'האט נישט די סאציאלע / געזעלשאפטליכע שוועריקייטן איז באקוועם פיין צופרידן מיטן סיסטעם. פארשטייט זיך אז די טעות נעמט זיך פונעם עוועלעביליטי בייעס, דהיינו, די אלע וואס האבן פארלאזט די סיסטעם אינאיינעם מיט זייער באגאזשען פראבלעמען זענען ברייט באקאנט, משא"כ די איבעריגע באהאלטן זיך בין תנור לכיריים.
ס'איז דא אסאך צו שרייבן. קודם-כל, בעפאר אלעם, קומט אנערקענונג אז לייגנדיג אויפן וואגשאל אלע סארט אידישקייטן, האלט איך קלאר אז דער חסיד'ישער וועג וועט נאך אלץ זיין אויפן אויבן-אן, די מעלות זענען זיכער פיל מער ווי די חסרונות, און אסאך מעלות קען נישט גיין אן די חסרונות.
איין גוטע משל איז, א גרויסער חסרון איז זיך דאס אריינמישן אין יענעמ'ס לעבן, פארקערט ווי די גאנצע וועלט, ליוו ענד לעט ליוו, לאז יענעם זיך פירן ווי אזוי ער וויל, צווינג נישט ארויף, קוק אים נישט נאך, ס'זאל דיר נישט אנגיין יענעם בכלל. דער חסרון קומט אויך ארויס ביי שמחות, ווען מען מאכט נאך "יענעם", מען קוקט גוט וואס יענער טוט, און אויף יענעמ'ס דעת און טעיסט מאכט מען מיין שמחה. אבער די מעלות דערפון איז די געוואלדיגע צדקה וחסד וואס מען טוט איינער פארן צווייטן, מען זארגט זיך, אלע חבורות פון הצלה, ביקור חולים, חי לייפליין, און נאך הונדערטער אנדערע, גמ"ח'ן מינים ממינים שונים, איז צו פארדאנקען ווייל מען זארגט זיך איינער פארן צווייטן.
עכ"פ, איך האב א לאנגע ליסטע ווי מען וואלט זיך געדארפט פארבעסערן. איך געדענקט נישט אלעס אויף די רגע, און כ'ווייס נישט צי איך דארף אלעס שרייבן, אחוץ אויב ס'וועט אנקומען צו די ריכטיגע אויערן (ווער זענען זיי? ס'איז נישטא קיינער האבעך מורא).
ערשטנס, איז אויפהערן צו פאוקעסן בלויז אויף אלע "לא תעשה'ס" פון די תורה אלץ אידישקייט, און זיך כמעט נישט וויסענדיג מאכן פון די מצוות עשה'ס. פון מען ווערט נאר געבוירן ביז נאך די חתונה, הערט מען כסדר פון די עלטערן און מחנכים וואס מען "טאר נישט טאן". (און פארשטייט זיך ווער עס טוט יא מעג מען בארעדן, נישטא קיין לשון הרע און רכילות און שנאת חנם, נאר ווייל ער האט אן אנדערע השקפה ווי מיר). וואס איז מיט אריינגעבן אביסל ווארעמקייט און געשמאק אין א מצוה? ארויסברענגען דעם געוואלדיגן פריוועליגיע אז מיר זענען דער עם סגולה, אתה בחרתנו מכל העמים, אהבת אותנו ורצית בנו, ורוממתנו מכל הלשונות, וקדשתנו במצוותיך, וקרבתנו מלכנו לעבודתך, ושמך הגדול והקדוש עלינו קראת? האו אבאוט יעדע וואך ביים שבת-טיש זאל מען איבערטייטשן די ווערטער אין אידיש? רעדן מער פון אהבת ה', נישט בלויז פון יראת שמים?
אין ברטנורא שרייבט ער (פרקי אבות) אז מען מוז האבן ביידע, סיי יראה און סיי אהבה, איינס אנעם צווייטן פלאפט.
רוב פון אונזערע קינדער היינט (און אפילו עלטערע) ווייסן נישט פארוואס זיי זאלן זיין אידן. לאמיר זעהן:
מען טאר גארנישט טון! מען טאר נישט קוקן אין ערגעץ און זעהן גארנישט, חוץ תורה ותפלה. אנדערש איז ביטול זמן, ביטול תורה, שמירת עינים, יו נעים איט. מען טאר נישט עסן נאר מיט א גוטן הכשר, וואס לאזט איבער א קליינעם אויסוואל, בפרט ווען מען איז נישט אינדערהיים. מען טאר נישט רעדן גארנישט, נאר יעדע ווארט דורכזיפן בי"ג נפה, אנדערש איז מען עובר אויף די הארבסטע חטאים, קללות וארורות רח"ל. מען טאר נישט נאכגעבן די תאוות, נישט במחשבה, נישט בדיבור, נישט מיט די אויגן, און אודאי נישט די כלי מעשה גומרים ח"ו. אויב יא ביסטו דאך חייב מיתה. ועוון זה חמור מכל עבירות שבתורה (שו"ע אבה"ע). שבת טאר מען נישט טון אזויפיל זאכן. קענסט נישט מאכן שיין דיינע פיאות, קענסט נישט אייננעמען א מעדעצין ווען עפעס טוט דיר וויי (חוץ אויב ס'איז ממש געפערליך, כמבואר בשו"ע), קענסט נישט אנצינדן עירקאנדישאן ווען ס'איז דיר הייס, קענסט נישט פארן מיט א קאר אויב עפעס איז ווייט. גיי 3 מאל א טאג אין שול ברג"ש, שלעפ דיך אין די גליטש, בלאטע, רעגן שניי.. טארסט נישט האבן קיין אינטערנעט, קיין סעלפאן, קיין לייען מאטעריאל אויסער סיפורי צדיקים, אלעס איז אסור. אסור אסור אסור.
די מצוות וואס מען הייסט שוין יא טון, גייט מיט א פרעשור: דאווען! לערן! נעם א אידיש ספר אין האנט! פארברענג נישט די צייט! פארוואס שמועסטו ביים דאווענען? האסט נישט געקענט ביים פארהער אין חדר? אפאר גוטע פעטש! די נעגעטיוועטי איז אין לשער. ווען מען זאל כאטשיק שפירן א טעם אין שב"ק, וואלט מען שוין גרינגער מוותר געווען אויף די אויבנדערמאנטע.
יעצט, פארוואס לוינט זיך דאס אלעס צו טון? אה, ווייל מיר אידן האבן דאך סוכ"ס א חלק לעוה"ב!!
נו, לאמיר קריכן צו יענע וועלט. אוי, מען גייט אונז שמייסן! און נאכאמאל שמייסן! כף הקלע! גלגולים! גיהנם! וויזוי האסטו געשריבן אין ליבי'ס אשכול? "מען גייט איר שמייסן פאר יעדע קר"ש וואס זי האט נישט געליינט"! הא??? די גויים גייט מען אויך שמייסן פאר יעדע קר"ש וואס זיי האבן נישט געליינט? די גויים ענטפערן אמאל אמן? מיר ענטפערן טויזענטער מאל אמן, אבער אפגעהיטן זאל מען ווערן אויב עס איז א אמן קטופה/חטיפה/יתומה. קוקסט ארויס אינמיטן שמ"ע? וועסט נישט זוכה זיין צו זעהן די שכינה ווען משיח קומט. א.א.וו. משא"כ דער גוי להבדיל, אים גייט מען נישט שמייסן. ער קען מאכן א לעבן, זיין א חסיד אומה"ע און זוכה זיין צו אסאך גוטע זאכן בזה ובבא.
יאנקל האט געשריבן:יישר כח הרב פריינדליך פאר׳ן מיר געבן דעם כבוד מיט׳ן עפענען אן אשכול אין רעאקציע צו מיינס א הודעה.
יא יא, און עס איז ממש א שאד, אז האסט אוועק געווארפן דיין כבוד, און געוויזען פאר יעדעם וואס ליינט דא, אז די האסט נישט מעגליכקייט צו פארענטפערן און מסביר זיין דיינע ווערטער, עס איז שוין די צווייטע מאל וואס איך פרעג דיר איבער, און די מערסטע וואס די קענסט טיען איז נאר איבער חזר'ן דיין הוילע רעטאריק אן קיין שום תוכן, ביסטע טאקע נישט מחיוב צו ענטפערן, אבער עס וואלט געווען זייער א גלייכע זאך ווען די ענפערסט ווען, אלמלא אז די האסט וואס,
יאנקל האט געשריבן:אונזער ״סיסטעם״ האט א סך פראבלעמען, און איך בין נישט אויסן אלעס דא אויסצושמועסן. איך וויל נאר ערקלערן דאס וואס איך האב דערמאנט אין מיין הודעה אז דער סיסטעם פארטרייבט דוקא די אינטעליגענטע פון אונז. דאס איז שוין ערגעץ אנדערש אויך דערמאנט געווארן אז טאלאנט און אינטעליגענץ ווערן ביי אונז נישט געשעצט, און פארקערט - די וואס זענען געשלאגן מיט די זאכן קענען זיך נישט טרעפן דאס פלאץ אין א סיסטעם וואס אונטערדרוקט טראכט און מחשבה, און דערלאזט נישט קיין שום אויסדרוק פון טאלאנט.
די ווערטער זעענן CUT און PASTE פון דיין פריערדיגע תגובה, אויב קענסטע עפעס צוגעבן צום נושא, וואס,ווי, ווען, ביסטע מער ווי וועלקעם,
פריינדליך איך האב גראדע געקלערט פון פירן א געלאסענע שמועס מיט דיר. אבער דיין קינדישע וועג פון ענטפערן האט מיך פאראיבעלט! און דאס איז חוץ די פונקט אז דו לייקענסט זאכן וואס איז קלאר כשמש בצהרים. סיי דא און סיי אין די אנדערע אשכול וואס רעדט וועגן די איבערגעטריבענע תקנות אין די מוסדות'ער.
ברוין האט געשריבן:פריינדליך איך האב גראדע געקלערט פון פירן א געלאסענע שמועס מיט דיר. אבער דיין קינדישע וועג פון ענטפערן האט מיך פאראיבעלט! סליחה פארן זיך טרעפן
פאר וועם עס אינטערסירט פאר וואס איינער האט די געבראכען מיט א געפערליכען כעס, זאל איבערלייען מיין שמיעס אנפאנג אשכול, איך וועל זיין צופרידען צו הערן וואס איך האב נישט גוט גענפערט, פאר קללות האבן מיר געשמיעסט איז דא א עקסטערע אשכול,
ברוין האט געשריבן: און דאס איז חוץ די פונקט אז דו לייקענסט זאכן וואס איז קלאר כשמש בצהרים.אין די אנדערע אשכול וואס רעדט וועגן די איבערגעטריבענע תקנות אין די מוסדות'ער.
אנדערש ווי טייל שרייבער דא, לויף איך נישט אוועק פון קיין דעבאטע, אדרבה איך ענדשוי עס, אויב האסטע א פראבלעם און א אנדערע אשכול מיט וואס איך האב דארט געשריבען, ביסטע מער ווי וועלקעם איבערצופרעגן, און מען הסתם אויב די שאלה וועט זיין לענין וועל איך ענטפערן, עס איז אבער נישט קיין שיינע זאך צו שרייבען דא אז איך האב ערגעץ אנדערש געזאגט ליגענט, ליינער קענענן נאך מיינען אז דאס וואס די זאגסט איז אמת. בשעת עס איז נישט
עס איז דיין בחירה, און עס איז גארנישט שלעכט אדער גיט דערמיט, עס איז נישט שייך צו זאגען קיין קאמענט דערויף,
עס איז אייביג גיט צו וויסען, אז מען לאזט זיך נישט איין און קיין דיסקאשענס און טענה'ריי, אין זאכען וואס מען איז נישט 100% קלאר, ווייל מען קען נאך פארלירען דערפון, חוץ אויב מען גייט אריין מיט אמת צו הערן דעם אמת, דעמלאטס איז עס יא כדאי,
די זעלבע זאך דא אויך, רוב מענטשן ווייסען באמת נישט וואס זיי באדערט, און אויף וואס אדער אויף וואס זיי בלאזען, זיי וויסען איין זאך, אז שאולי גרוסמאן האט שוין געטראפן די גליק און ער מיטשעט זיך נאך, זייט וויסען!! 99.99 פראצענט אפגעפארענע וואלטן זיך געטוישט מיט רוב שוואכערע אינגעלייט, די סיפוק פון א שוואכער אינגערמאן איז פיל העכער ווי די פון די אפגעפארענע, {איך רעד נישט פון די ערשטע צוויי חדשים נאכען אפשערן די פיאות},
דערפאר איז זייער שווער צו האבן א ערענסטע תוכן'פולע דיסקאשן איבער די ענין, וויל די וואס האבן טענות אויפן סיסטעם, זענענן אויך נישט קלאר פינקטליך, וואס, ווי, ווען,
איך האב ב"ה נישט קיין פראבלעם מיט די סיסטעם. יא, ס'איז דא געוויסע זאכן וואס מ'דארף טוישן אבער גארנישט ספעציעל. די פראבלעם דא איז צו פירן די שמועס מיט כבודך שליט"א.
איך גיי נאך איינמאל פראבירן אבער דאס איז די לעצטע מאל.
דו שרייבסט אז היינט איז די אישו מיט בחורים פארראכטן. אפשר ברענגסטו באווייזן דעראויף? וואס טוט מען מיט א ניינצן יעריגע בחור אין סאטמער וויליאמסבורג ישיבה גדולה? וואס טוט מען מיט א כמו שוואכע בחור אין סאטמאר מהר"א'ס מוסדות ווען קיין איין תורה ישיבה וויל אים נישט אריין נעמען וועגן איגאו.
לאמיר זעען צו דו קענסט ענטפערן 'נארמאל און באזעסן'
יאנקל האט געשריבן:איך וויל נאר ערקלערן דאס וואס איך האב דערמאנט אין מיין הודעה אז דער סיסטעם פארטרייבט דוקא די אינטעליגענטע פון אונז.
איך וואלט דיר געענטפערט אז איך בין זייער צופרידן פונעם סיסטעם, אבער דאס וואלט געמיינט אז איך בין נישט אינטעליגענט.
חס ושלום! האב איך דען געזאגט אז "יעדער" וואס איז אינטעליגענט איז נישט צופרידן פון דעם סיסטעם? בסך הכל קען מען אנווייזן אז אין די לעצטע יארן זעט מען א גרויסער אויפשטייג פון גאר אינטעליגענטע און טאלאנטפולע חרדי'שע אידן וועלכע געפינען זיך פשוט נישט דאס פלאץ אין דעם "סיסטעם".
דאס איז וואס די האסט געשריבען:
עס דערגרייכט צו א מצב פון א פונקט פארקערטן מציאות: אונזער סיסטעם פארלירט דעם באלאנץ וואס א טאג מער, און עס טרייבט אוועק דייקא די אינטעליגענטע צווישן אונז.
1}מיין רב זאגט אז עס איז אקעי, נישט דא ליגט די פראבלעם, איך זאל נאר זיכערמאכען צו בלייבען מיט JNET אזוי וועל איך נישט אנקימען צו פע...
2}נעווער מיינד וואס האסט יא געמיינט צו זאגען אדער נישט, איך האב בסך הכל איבערגעפרעגט אז זאלסט זיך אויסקלארען, עס איז מיין רעכט איבערצופרעגן,און ווען האסט נישט געענפערט האט איך נאכאמאל איבערגעפרעגט, איך מיין אז מיר האבן זיך זייער גוט פארשטאנענן,
פריינדליך האט געשריבן:1}מיין רב זאגט אז עס איז אקעי, נישט דא ליגט די פראבלעם, איך זאל נאר זיכערמאכען צו בלייבען מיט JNET אזוי וועל איך נישט אנקימען צו פע...
2}נעווער מיינד וואס האסט יא געמיינט צו זאגען אדער נישט, איך האב בסך הכל איבערגעפרעגט אז זאלסט זיך אויסקלארען, עס איז מיין רעכט איבערצופרעגן,און ווען האסט נישט געענפערט האט איך נאכאמאל איבערגעפרעגט, איך מיין אז מיר האבן זיך זייער גוט פארשטאנענן,
