קאווע שטיבל

נעכטן ביי שלש סעודת ריקט זיך צי א אינגערמאן צי מיר, וואס לעצטענס האט אפאר מאל פראבירט אנפאנגען א שמועס מיט מיר.
און זאגט מיר כוויל דיר עפעס פרעגן. ער פאנגט אן מיט אן הקדמה, די קימסט מיר פאר צי זיין א פארשטענדליך אינגערמאן און פראבירסט יעדעם צי פארשטיין, ממילא וויל איך דיר עפעס פרעגן.
זאג איך זייער גערען פיל פרי צי פרעגן וואס סליגט דיר אויפן צינג.
הייבט ער אן אז שוין פאר איבער א יאר מיטשעט ער זיך מיט אמונה שאלות, ספיקות, קשוית. לעצטענס האבן די ספיקות אנגעהויבן זיך באקוועם מאכן און ציביסלעך זענען זיי געווארן מסקנות.
כהאב נישט געוואלט אריינגען אין אמונה שמעוסן כהאלט מיר נישט פאר א מומחה, און נישט דאס איז געווען זיין שאלה צי מיר.
וואס ער וויל וויסען איז, ווי אזוי זאל ער באהאנדלען זיין ווייב? זאל ער זאגן אז זיין אמונה איז איז וואקעלדיג? אדער גארנישט זאגן?
כהאב מיר געשפיערט אביסעל געטראפן אז פונעם גאנצען במ''ד האט ער מיר בוחר געווען ציפרעגן. אויפן צינג איז מיר געליגען עם צי זאגן כגלייך זייער נישט צי רעדן מיטן מענטשען וואס האלטן שוין ביי די מדרגה, פליעז פרעג א צווייטען. אבער וויבאלד ער האט אויסגעזען צי זיין פארווייטאגט האב איך רחמנות געהאט אויף עם.
פרעג איך עם וואס זענען דיינע צדדים?
זאגט ער מיין צד אויף יא זאגן איז
א, איך פיל כלעב א ליגנט, א ווייב דארף זיין די נאנסטע מענטש מיט וועם כ'שער אלעס.
ב, מיין לעבען ווערט מיר שווערער און שווערער כ'דארף באהאלטן פון מיין ווייב מער און מער זאכן, ספשוט שווער צי לעבן אזוי.
מיין צד איר נישט צי זאגן
כווייס נישט ווי אזוי זי גייט דאס אויפנעמען. גייט זי מיך איבער לאזען? גייט זי בלייבן מיט מיר און מיר אגאנץ לעבען אנקוקען ווי א נידריגע גוי,
אדער אפשר גאר וועט זי מיך פארשטיין און עקסעפטען.

פרעג איך עם וויאזוי איז ענקער רילעשעןשיפ? ווי פרום/ערליך איז זי?
זאגט ער מיר זי איז נארמאל מער צי די פרומערע/ערליכערע זייט. און זייער א פיינע. רילעשען שיפ איז מער ווייניגער גוט.

כהאב עם גלייך גענטפערט איך קען דיר נישט ענטפערן אויף אזא סענסיוועטיווע שאלה, כהאב נישט קיין עקספיריענס דערין.
אבער אונדז קענען ציזאמען אויסשמיסען נאך מעריב אלע צדדים.
למעשה נאך מעריב האבן מיינע קונדער געוואלט גלייך אהיים גיין. כהאב ארויסגעוויזען מיטלייד און געזאגט נעקסטע וואך וועלן מיר ממשיך זיין.

טראכט איך אזוי
אויף זיין טענה אז ער מיז אלעס שערן מיט זיין ווייב אז נישט לעבט ער א ליגנט. וואס עפעס דארף מען אלעס שערן מיט די ווייב ?
אויב קלערט ער אז זיין ווייב איז מיעס אדער נאריש וואלט ער איר דען דאס געזאגט ?

פון די אנדערע זייט נישט צי זאגן און אזוי אפלעבן אגאנץ לעבען איז אויך נישט קיין מהלך, בעיקר אלץ פראקטישע חלק.
ער קען נישט זיין ביזי א גאנץ לעבען באהאלטן למעשה'דיגע זאכן פון איר.
כהאב פארגעסן, ער האט מיר קלאר געמאכט ער איז נישט וויליג זיך צי גט'ן.

איך טראכט די עצה איז ער זאל אנפאנגען זאגן זייער ציביסלעך און שטייטלעך, מקל אל הכבד פון די היינטיגע רביס און סגולת, איר פראבירען מסביר זיין אז ער גלייבט נישט דעראין און זאגן זיינע הסבירים פארוואס ער גלייבט נישט. זי מיז נישט מסכים, ער טאר אפי' נישט איר מיסת זיין. די ציל איז נאר צי דערטאפן ווי ווייט ער קען גיין און ווי אזוי זי דיעלט דערמיט.
די טבע פון א מענטש איז אז ער געוויינט זיך צי אלעס. סדויערט נאר צייט. פארשטייט זוך ער מיז זיין זייער פארזיכטיג ביי יעדע שטאפל, ציריק דרייען איז אסאל מאל אומעגליך.

וואס האלט דער עולם?

.

דער מדרש פנחס ברענגט אן עובדה פון רב פנחס קאריצער:
פעם אחת האט איינער פון רב פינחסל׳ס מקורבים זיך אויסגעוויינט צום רבין אז מחשבת מינות פליט עם אריין אין קאפ און קאן דערפון ניש פטור ווערען
- זעצט דיך לערנען ביזטו א געהאלפענעם, בארויגט עם רב פנחס
- כ׳האלט שוין נאכן בלאט גמרא און אדרבה מיינע ספיקות גריבלען מיר נאך מער פון פריער
- ווייסטו וואס, לאמיך דיר פאטרויען א סוד; בימי חרפי ווען איך געזוכט און גענישטערט דעם אמתן אמת האט אנגעהויבן צו געוועלטיקן אין מיר דעם שר של ספיקות, כ׳האב מיר געדראפעט אויף גליטשיקע ווענט אייגעוויקלט און א טיפן נעפל און מיינע ראנגלענישן האבן מיר ניש געלאזט קיין מנוחה, ביז כ׳האב געפראוועט א שבת אין מעזשבוזש ביים בעל שם און ער האט מיר אנגעפולט מיט שמחה דקדושה און באשמירט מיט שמן משחת קודש.
- האט דער בעשט פארענטפערט דיינע ספיקות, פרעגט דער חסיד
- עה, אינגאנצן נישט, מאכט צו עם רב פנחסל די קשיות ווערן נאר שווערער און שווערער.....

ריכטיקע אמונה איז כסדרדיקע ראגעלנישן צווישן יש און העדר און דאך זיך הארמאנירן

נולד די ביזט דאך א קליגער אינגערמאן, כאפ אריין די געלעיגענהייט, ברעינג אים ציריק צי תשובה, ווייז אים איבער אז די אלע ביג בענג תגובות דא צווישן אנדערע חקירישע תגובות קימען מיר ציריק אז אין עוד מלבדו, די וועלט האט א באשעפער, יש מנהיג לבירה, צייג אים איבער די אלע זאכן, דאן וועט זיין שכרך הרבה מאוד, זיי אים מסביר אז אפילו ער האט ספיקות איז ווייל ער ווייסט נישט אלעס, ער וועט עלטער און קליגער ווערן וועט ער באדויערן אז ער פארלירט א גיטע ווייב און שטיב ציליב שטותים, לאמיר זאגן אז די בארד און פיאות איז שטותים, איז ער דען נישט געניג קליג אז עס זאל אים נישט שטערן, וואס גייט אים אן אז ער האט א בארד, נאר א נערישע שנאה אויף עפעס וואס שטיפט אים, פון וואס ער וועט זיך באריאיגען, און דאן וועט ער ביטער חרטה האבן.
הלואי אזא געלעיגענהייט אריין פאלן ביי מיר אינטער די האנט.

זייער אן ערנסטע שאלה.

די אמת איז אז טאמער האלט ער שוין ביי עכטע כפירה דעמאלטס איז נישט קיין טובה צו באהאלטן אזא זאך, ווייל ווי קען מען דען אויפציען ערליכע אידישע דורות אויב גלייבט מען אליינס נישט.

און טאמער קען מען עפעס טון, דארף מען טרעפן דעם פאסיגן מענטש ווי אמשנעלסטן פאר עס פאלט נאך א קרבן פונעם אינטערנעט.

איך האלט שטארק אז אין א ריכטיגע שלום בית זאל נישט זיין וואס צו באהאלטן, אפילו די קאווע שטיבל ניק.

אבער ביי די מעשה זעהט מיר דער אינגערמאן אויס צו זיין א טיפש. וואס עפעס זיך אויסרעדן פריוואטע ענינים פונקט פאר אונזער [tag]נולד מאוחר[/tag]? ס'שמעקט נישט גוט, אזא קלוגע קאפ און שארפע מוח וואס האט שוין ספיקות און האט שוין מסיים געווען כוזרי, מורה, כתבי רס"ג ור' חסדאי קרשקש, פארמאגט נישט דאס ביסל שכל, און גייט בארעדן זיך און זיין ווייב פאר זיין שכן ביי שלשידות?! און אפילו ווען דו פראבירסט זיך אפשאקלן, לאזט ער זיך נישט.

אלא מאי, דער יעניגער האט שווארצע פלענער. ער וויל שלעפן ווערטער פון דיר... דיין שווער האט אים געשיקט זיצן נעבען דיר. Watch out.

כבין געווען אין דעם כבדיהו וחשדיהו mode .
כהאב עם געזאגט מיין ניק אויף קאווע שטיבעל איז נאר פרייליך.

כמיין כהאב עם אמאל געזען ליינען שבת בלעטעל ביי קריאת התורה.

קאווע טרינקער האט געשריבן:איך האלט שטארק אז אין א ריכטיגע שלום בית זאל נישט זיין וואס צו באהאלטן, אפילו די קאווע שטיבל ניק.

.

דא איז נישט דאס דער נושא, וועל איך מקצר זיין.

[tag]קאווע טרינקער[/tag], דו זאגסט זייער א ברייטע סטעיטמענט.

לדידי, א ריכטיגע שלום בית איז ווען מען קען באהאלטן און דער אנדערע מישט זיך נישט.

ואפרש את שיחתי -

א ווייב'ל האלט א דייערי, זי שרייבט זיך אריין אירע בויך ווייטאג יעדן טאג. ווען עס הערשט א גוטע שלום בית, האלט זיך דער מאן צוריק פון קוקען דערין.

עס איז אירע פריוואטע ד' אמות, און ער רעספעקטירט עס.

דאס איז שלום בית.

איי, אויב האט "זי" גוטע שלום בית וואלט זי געברויכט א ווייז טוהן פאר'ן מאן וואס זי שרייבט? פונקט פארקערט. וויבאלד זי פילט זיך גוט אין איר שלום בית, זי איז זיכער מיט זיך, האט זי די מעגליכקייט אראפצושרייבן את שאינו ניתן לאמירה, זיך אויסקלארן די מוח, וויסענדיג אז קיינער וועט נישט ווייעלעיטען איר פריוואטקייט.

ווען א יונגערמאן האט א קאווע שטיבל ניק, מוז ער עס נישט פארציילן אפילו פאר זיין בעסט פרענד. דער בעסט פרענד ווערט נישט אויס וויבאלד ער ווייסט נישט פון דעם ניק.

עס שטייט אין פסוק ואהבת לרעך כמוך. שטעלן זיך די וכו' לכאורה פארוואס זאגט נישט רש"י "כמוך - ממש" אזויווי ביי די מלאכים ווי רש"י מאכט מלאכים ממש?

דער תירוץ איז, ווייל כמוך איז נישט ממש.

(אקעי, קיינער פרעגט עס נישט און איך ענטפער עס, אבער יו געט מיי פאוינט.)

נולד מאוחר, אז איך האב זיך שוין גענומען דעם קוראזש צו צוגיין ביי שלש סעודות צו דיר און זיך אויסגיסן דאס הארץ דארפסטו מיר שוין צונעמען דא ברבים?

יאיר האט געשריבן:נולד מאוחר, אז איך האב זיך שוין גענומען דעם קוראזש צו צוגיין ביי שלש סעודות צו דיר און זיך אויסגיסן דאס הארץ דארפסטו מיר שוין צונעמען דא ברבים?

האסט דאך געוואוסט אז ער האט גע'גנב'ט דעם שבת בלעטל פון אונטער דיין חומש יענער שבת. וואס האסטו געמיינט, אז ער האט נישט קיין ניק אויף קאווע שטיבל?

איך האב געמיינט ער איז יידל, האב איך זיך פארלאזט אז ביז ער וועט ארויפקומען נעקסטע מאל אויף קאווע שטיבל וועט ער שוין לאנג האבן פארגעסן דערפון.

יאיר האט געשריבן:נולד מאוחר, אז איך האב זיך שוין גענומען דעם קוראזש צו צוגיין ביי שלש סעודות צו דיר און זיך אויסגיסן דאס הארץ דארפסטו מיר שוין צונעמען דא ברבים?

יאיר האט ספיקות????? Whom are you kidding?

חוץ אלע סברות און חששות, איז דאך דא א שטיקל ערנסטע פראגע, וואס איז אינטרעסאנט דורכצורעדען סתם אזוי נישט קיין חילוק צו די מעשה איז בכלל געשעהן אדער עס איז נולד געווארן מאוחר.

איך פארשטיי נישט פארוואס פונקט יעצט איז עם געווארען א ספק צו ער זאל זאגען פאר זיין ווייב וועגן זיינע אינטעלעקטואלע/רוחניותדיגע/אידישקייט ענינים. ביז יעצט ווען ער איז געווען א געהעריגער חאניאק פלעגט ער דען מיטטיילען מיט זיין ווייב עפעס א מורא'דיגע ווארט וואס האט עם מעורר געווען שלשידעס ביי דער רב'ס תורה? אדער פלעגט ער איר מיטטיילען מיט די נייע סארט חידוש וואס מען האט באהאנדעלט אין כולל? אדער סתם די פארשידענע רוחניות'דיגע אינטעלעקטואלע ענינים וואס מען רעדט אין די מענער שוהל?

אויב יא, וואלט דאך די שאלה זיך נישט אנגעפאנגען, ער וועלט דאך שוין לאנג געהאט דורכגעשמועסט מיט איר די ערשטער מאל וואס ער האט אריינגעקוקט אין מורה נבוכים/קאווע/שבת בלעטער, און איר פארציילט וואסרארא חידושים ער האט דארט געטראפען.

אלא מאי, מלכתחילה קוקט ער נישט אן זיין ווייב ווי אן איקוואל. מיט די חברים אין שטיבל שמועסט ער תורה חסידות און פאליטיק, און מיט די ווייב שמועסט ער פעמפערס קינדער און שייטלעך. איז פארוואס פונקט יעצט זאל ער ווערן מחוייב איר צו פארציילען זיינע מחשבות אמונות ודעות?

אלא אי קשיא הא קשיא, פארוואס טאקע איז עס אזוי?

לעקוואד, כהאב נישט געשריבען קלאר, אבער כהאב פארשטאנן פון עם אז ער דארף באהאלטן למעשה'דיגע זאכן.
מרעדט נישט נאר מחשבה'דיגע זאכן.

די למעשה איז דאך לפי זה א בפועל יוצא פון די מחשבה, קומט דאך אויס די זעלבע זאך. ביז יעצט האט ער נישט מיטגעטיילט מיט איר פונקטליך פארוואס און ווען ער עסט יא לאקשן קוגל שבת מברכים, און יעצט אז ער האלט נישט דערפון ווייסט זי ווייטער נישט.

איך האב געמיינט מסביר זיין אז אין א מציאות ווען עס קומט נישט פאר קיין שום קאמיוניקאציע צווישען די בני זוג אויף די נושאים וואס מען רעדט דא, זעה איך נישט וואסארא פשט האט אז פונקט יעצט זאל מען זיך נעמען דן זיין מיט די ווייב בדיני הלכות ומנהגים נאר כדי אז זי זאל אנהייבען פארשטיין אז ער איז מזלזל אין די לאקשן קוגל.

די פראבלעם הייבט זיך נישט אן ביי די לאקשן קוגל מחלוקה נאר אסאך פריער.

אין אנדערע ווערטער, ווען איך קוק דא אן דער נקודה אלץ שלום בית אויס, קוקט מיר אויס די גאנצע שאלה גאר קרום געפרעגט. כאילו דער ווייב איז דא בכלל נישט קיין צד דא אין דער שמועס, דער גאנצער שאלה איז צו דער יונגערמאן וועט קענען זיך אן עצה געבן באהאלטען זאכן, אדער עס איז דא עפעס א וועג מסביר זיין פאר דער ווייב אז ער איז גערעכט מיט די זאכען. ער וויל זיך נישט גט'ן, נו אוודאי וויל ער נישט, עס איז עם גוט אזוי, פארוואס זאל ער וועלן זיך גט'ן.

און וואס איז מיט די ווייב? איר פרעגט מען דא בכלל נישט? אפשר קומט זיך איר די פונדאמענטאלע רעכט פון לעבן מיט א מאן וואס איז נישט אינגאנצען אנדערש ווי זי שטעלט זיך פאר? אפשר איז ער מחוייב איר צו פארציילען, נישט נאר פראבירען מסביר זיין און איינגעוואוינען צו עם, אפשר קומט זיך איר זי זאל זיין אויף איין פעידזש מיט עם. איך זאג נישט אז די אלע טענות זענען בהכרח אלעמאל ריכטיג. איך גלייב נישט אין קאווע טרינקער'ס אידיאל פון טראנספארענסי אלעמאל, יעדער איינער מעג און דארף אמאל זאגען ליגנט און לעבן ליגנטס און פארשידענע סיטואציעס, און דאס איז גאנץ א נארמאלער זאך [The secret life of just about everybody ]

איך זאג נאר אז עס איז מאדנע אז מען באטראכט נישט אין דער שמועס דער ווייב אלץ א גברא בכלל. האלט איר מען מוז זיין אויפגעקלערט, אז דאס איז גוט, דארף מען דאך פונקט אזוי שטרעבן אז די ווייב זאל אזוי פארשטיין, נישט נאר זי זאל מקבל זיין איר מאן, נאר סתם אזוי, און פארוואס איז עם דאס נישט איינגעפאלן ביז יעצט? האלט מען אז מען דארף יא שטארק מקפיד זיין אויף די לאקשען קוגל, אדער בכלל אז די ווייב האט א רעכט אזוי צו טראכטען פאר זיך דארף די ווייב ווייטער זיין דא א צד אז זי האלט אזוי. פארוואס זאל מען איר "איינגעוואינען" אנדערש? זי האט נישט די רעכט צו גלייבען פאר זיך וויאזוי זי פארשטייט?

אוודאי איז די ווייב א גברא, נאר די ווייב זאל גיין אין אימאמאמע און פרעגן וואס טוט מען מיט א מאן וואס וואקעלט זיך.

איך מיין אבער אז ס'איז אוומעגליך צו געבן א כלליות'דיג תשובה, עס ווענדט זיך ווי א מאן און ווי א פרוי און אויף וואס די ביז יעצטיגע שלום בית איז געבויעט, ס'דא מענער וואס אויב זיי קומען נישט קליען ווערט מען דעפרעסט ביז סאוסייד, ס'דא פרויען מיט שוואכע נערוון, סדא וואס די גאנצע שלום בית איז געבויעט אויף רעספעקט צו זיין התנהגות. די אלע דארפן מער וואטשן פאר ממאכט א באשלוס. יודע צדיק נפש בהמתו יעדער דארף דארף קענען אליינס אפמעסטן צו ביי אים איז עס מעגליך און וויאזוי ער זאל צוגיין דערצו.

נולד מאוחר האט געשריבן:יאיר, דאס הייסט ספיקות ?

ביז לעצטנס איז טאקע מיין אמונה געווען פעלזן פעסט, נאר לעצטנס, מיט די ריפלס וואס די ביג בענג האט געשיקט ביז'ן קאווע שטיבל האט זיך אינגאנצן אויפגעשאקלט מיין אמונה, כ'האב אנגעהויבן זען פון די חכמים ונבונים שבינינו וואספארא גרויסע צומישעניש ס'הערשט ביי די סייענטיסטן דערוועגן, און כ'הייב אן טראכטן, ווער ווייסט, אפשר איז די גאנצע ביג בענג נישט אמת, און אויב אזוי איז די וועלט גארנישט מחודש נאר קדמון, און כפי מה שביאר המורה איז נישטא קיין ניסים און די גאנצע תורה הייבט זיך נישט אן.

לעיקוואוד, עס זענען דא פארשידענע סיבות פארוואס מען זאל דוקא נישט דערציילן פאר די ווייב וועגן ספיקות אין אמונה אפילו אויב זיי זענען צוויי גלייכע און ער דערציילט יעדער חידוש פון פאפע רבי ביי שלשידעס. א) ער האפט אז אלעס וועט זיך אויסגלייכן, און ער וויל נישט זי זאל בלייבן מיט די אימפרעשאן אז איר מאן איז למעשה א ספקן, ב) עס איז נישט פאר איר טובה, כאטש טעארעטיש איז אפשר זייער שיין צו פרעגן קשיות וכו', אבער למעשה פאר איינעם וואס האט נישט קשיות און לעבט אין אונזער סאסייעטי איז די בעסטע בכלל נישט צו וויסן אז ס'איז דא אזא זאך, ג) עס איז מעגליך זי וועט ווערן דערשראקן און באגיין אומפארזיכטיגע שריט וואס זי וועט חרטה האבן דערפון, למשל זיך גט'ן, וואס אפילו פרומע עסקנים הייסן מען זאל נישט טון.
ועוד ועוד, עס קענען זיין נאך צענדליגער סיבות, ווייל פילאזאפיש גערעדט איז נישטא קיין חילוק צווישן א שטיקל דברי יואל און אשליית אלקים מיינט נאכנישט אז פסיכאלאגיש אדער פראקטיש איז אויך נישטא א חילוק.

יאיר האט געשריבן: נאר לעצטנס, מיט די ריפלס וואס די ביג בענג האט געשיקט ביז'ן קאווע שטיבל האט זיך אינגאנצן אויפגעשאקלט מיין אמונה, כ'האב אנגעהויבן זען פון די חכמים ונבונים שבינינו וואספארא גרויסע צומישעניש ס'הערשט ביי די סייענטיסטן דערוועגן, און כ'הייב אן טראכטן, ווער ווייסט, אפשר איז די גאנצע ביג בענג נישט אמת, און אויב אזוי איז די וועלט גארנישט מחודש נאר קדמון, און כפי מה שביאר המורה איז נישטא קיין ניסים און די גאנצע תורה הייבט זיך נישט אן.

גראדע איז די ריפעלס א ראיה צו inflation theory וואס זאגט טאקע אז העולם קדמון אין א געוויסע זין, אבער דער רמב"ם זאגט אז אויב ס' וואלט געווען ראיות אז העולם קדמון וואלט ער אזוי מפרש געווען די תורה. נישט ח"ו אז די גאנצע תורה הייבט זיך נישט אן

יאיר, איך האב נישט גערעדט פון 'ספיקות'. אוודאי האלט איך נישט עס איז קלוג צו פארציילען יעדער ספק מאד וואס איינער האט, עס איז פארשטענדליך אז יאיר פארציילט נישט פאר זיין ווייב יעדעס מאל עס פאלט עם איין א ספק אין די ביג בענג, פאר די אלע סיבות.
איך האב אבער פארשטאנען פון נולד'ס מעשה אז דא רעדט זיך פון אזא איינער וואס די שאלות זענען ביי עם שוין געווארען תשובות, ביז עס איז נוגע אויף למעשה, באיזה אופן שיהיה.
ביי דעם קלער איך נאך מיינע טענות האבן רעכט, אפילו טאקע די פארשטייסט אז עס איז נישטא קיין חילוק פון דברי יואל ביד אייזיק ניוטאן, איז אבער גאר פאטערנעליסטיש צו אננעמען אז בעצם וואלט די ווייב אויך געדארפט אזוי פארשטיין נאר פסיכאלאגישע סיבות שטערן איר. זי איז פונקט אזוי א מענטש און איז בארעכטיגט אליינס מחליט צו זיין צו איז עס אזוי, פילאסאפיש אדער פסיכאלאגיש אדער וואטעווער. דאס פארהוילען פאקטן פון מענטשען כלומרש'ט פאר זייער טובה פאסט בכלל נישט פאר אזוינע ענלייטענד ביינגס כשמם יאיר.
און אויב זי וויל זיך גט'ן, איז דאס ווייטער איר באשלוס מחליט זיין אויב דאס איז קלוג אדער נאריש, נישט דער מאן'ס אדער א''ג שלום בית עסקנים, פרומע אדער אדערווייז.

אויב איז עס נוגע אויף למעשה הגם ער איז זייער קלוג דארף ער פארשטיין
אז ער האט א ערענסטע פראלעם וואס איז נוגע למעשה ולא תמות כדרך שמת פלוני,
אויב איז עס נאר מחשבות איז זייער גרינג צו וויסען וואס יא אדער נישט צוזאגען פאר זיין ווייב,וד''ל