א דאנק פארוואס?, פאר דיין שיינע תגובה.
לענינינו, עס איז דאך נישט מעגליך צו קאמפערן אונזער וועלט צו א צווייטע, ממילא קען עס נישט זיין דער ריכטיגער אופן ווי אזוי צו מעסטן שמחה און טרויער. הגם אביסל
האב איך שוין געשריבן דא, אז די "עקספעקטעישאן'ס" פון א מענטש איז בעיקר גורם זיין שמחה און צער, ואאריך לקמן בזה; אבער דאס איז ווייט נישט אלעס.
איך בין נישט קיין גרויסער פילאזאפף (א קליינער אויך נישט), אבער לפענ"ד איז דא א פשוט'ער וועג צו מעסטן, און דאס איז: דעם מענטש'נס פידבעק. ווען לאכט ער און ווען וויינט ער. און לאמיך מסביר'ן.
לאמיר נאכאמאל נעמען דעם ווארט "נארמאל". אודאי איז יעדער מענטש אביסל אנדערש אין נאטור, אבער עס איז פאראן אזא זאך ווי "עולם כמנהגו נוהג". אין די תורה האט דער באשעפער געזאגט פאר נח אז די לעבן פון א מענטש איז 120 יאר. היינט איז עס ענדערש 80-90 יאר. דאס איז קאנסידערט "נארמאל", עוורידזש, און עס איז ערווארטעט. עס איז אויך נארמאל אז א מענטש קען נוצן געזונטערהייט זיינע אברים.
לאמיר נעמען א משל פון א קאר מאנופעקטשורער (קען זיין כ'האב שוין גענוצט ערגעץ דעם משל). ווען א קאמפאני בויעט א קאר, און אלעס ארבעט פיין, איז עס א פיינע קאמפאני, אבער מען גייט נישט יעדן טאג אנרופן די קאמפאני און זיי באדאנקען דערפאר. דער באשעפער איז אויך א מאנופעקטשורער, ער באשאפט די גאנצע וועלט, ער באשאפט אלע מענטשן, און עס איז טאקע וואונדערליך ווי אזוי אלעס ארבעט אינאיינעם, נפלאות הבריאה! די זון שיינט אויף און גייט אונטער, ביימער און בלומען ווערן איינגעפלאנצט און וואקסן שיין ארויס מיט געשמאקע ריחות, עס איז דא קעלט און היצן, פיינע פרישע פרוכט, שיינע פאנאראמאס, דער גאנצער סיסטעם ווי אזוי מענטש ארבעט איז למעלה מהשגתינו, וואס דאקטוירים נאך יארן ריסוירטש קענען קוים באגרייפן די ענדלאזע חכמה און קאמפליצירטע באשאף, א.א.וו. דאס איז טאקע וואונדערליך פאר אונז – פונקט אזוי ווי (להבדיל, אויף א קלענערע פארנעם) מיר ווערן ערשטוינט פון א וואונדערליכע פראדוקט וואס א בשר ודם האט געמאכט, צב"ש א ריזיגער מאסיווער עראפלאן וואס פליעט אין דער לופטן. אבער אונזער התפעלות פון גאט'ס גרויסע וועלט מיינט נאך נישט (בפשטות) אז פאר אים איז עס אויך געווען שווער, און אז מיר דארפן אים דאנקען כסדר דערפאר, פונקט ווי איך באדאנק נישט באואינג און עירבאס ווען איך פלי מיט זייער ערצייגטן פליגער. איך פארשטיי נאך נישט ביז היינט פונקטליך די כוונה פון געוויסע ברכות פארוואס מען מאכט זיי, ווייל עס איז קאנסידערט נארמאל,
וכבר הארכתי בזה כאן.עכ"פ בפשטות זייט די וועלט שטייט, איז נאך קיינער נישט געווארן זייער בשמחה ווייל די זון איז ארויסגעקומען צופרי, אדער ווייל עס איז דא ריזיגע ימים און בערג וואס מען קען משוגע ווערן פון זייער שיינקייט און מעכטיגקייט. דער חובת הלבבות איז שוין טאקע מאריך אז מענטשן נעמען די זאכן פאר גרענטעד. און די זעלבע זאך, פונקט ווי א קאר האט קנעפלעך פאר עירקאנדישן און מוזיק פלעיער וואס איז עקספעקטעד צו ארבעטן, אזוי האט דער באשעפער באשאפן א מענטש מיט א סיסטעם, די אויגן זעהען, די נאז שמעקט, די מויל רעדט און עסט, און די אויערן הערן, די הענט שפירן און טוען אנדערע פונקציעס וכו', און כאטש טאקע עס זענען פאראן בלינדע מענטשן און אויכעט אינוואלידן ה"י, איז די "נארמאלע וועג" פון גאט'ס בריאה אז מען זאל יא זעהן און יא קענען זיך באוועגן כראוי, און קיינער איז נישט עכט בשמחה דערוועגן, ווייל עס איז "ערווארטעט". (כאטש ר' אביגדור מיללער און דער חובת הלבבות און אנדערע שרייבן כסדר אז מען זאל יא האבן די התבוננות).
איך פארפאר שוין צו ווייט, לאמיר זיך פרובירן האלטן צום ליניע. יעצט א מענטש זאל פרובירן זעהן וועלכע זאכן מאכט אים פרייליך און טרויעריג, און אויכעט נעמען אין באטראכט די לעוול פון שמחה און טרויער. אויב שטארבן יונג וואלט געווען "נארמאל" און עקספעקטעד וואלט קיינער נישט געקלאגט דערויף אזוי שטארק, עס וואלט ניטעמאל געווען אין די נייעס. פאקטיש איז עס יא א הארצרייסענדע געשעעניש אויב עס פאסירט רח"ל. אויב דיין פעדער פאלט אראפ אויף דער ערד אינמיטן שרייבן, איז עס א אינקאוויניענס, אבער קיינער גייט נישט נעמען וויינען און קלאגן דערויף. מען וועט עס אויפהייבן און גיין ווייטער. דאס איז א פיצעלע לעוועל פון טרויער, און עס איז אויך ערווארטעט אז דאס זאל פאסירן צומאל. טאמער איז עס געווארן צובראכן, איז שוין א טראפ א גרעסערע לעוועל, אבער אויכעט נישט געפערליך, א כפרה די פעדער, נעם א צווייטע. טאמער פאלט אראפ דיין סמארטפאון, איז דאס שוין א גרעסערע חורבן, א העכערע לעוועל פון טרויער. עס אינוואלווד מער געלט, קאפ ווייטאג, א העסל צו גיין צום געשעפט איינטוישן, טראנספערירן אינפארמאציע, עס פאדערט צייט און מחשבה.
(זעלבסטפארשטענדליך אז עס איז אויך א חילוק צווישן א איד מיט א גוי. דער איד האט מער שוועריגקייטן מיט וואס זיך צו מתמודד זיין, און בעיקר איז עס די חינוך און די ערווארטעטע נחת. בשעת א גוי אינטרעסירט נישט אז זיין בחור'ל האט זיך אנגעטראפן מיט א פריינדינע אין שולע, אפשר גאר האט ער הנאה דערפון, וועט א איד אין אזא מצב פארברעכן מיט די הענט און זיך רייסן די האר פון קאפ. און דאס האט אויך צו טון מיטן רצון און ערווארטונג פון א מענטש לויט זיין חינוך און רעליגיע).
מיט שמחה איז די זעלבע זאך. אז מען האט די מינימום "נארמאלע" זאכן, אדער שפירט מען בכלל נישט די שמחה אדער איז עס גאר א קליינע לעוועל. אז איך זיץ אויף א באקוועמע בענקל אדער רעקליינער האב איך הנאה דערפון, אבער עס איז גאר א נידריגע מדריגה פון שמחה. אז איך האב געוינען א גורל און דער מוסד צאלט מיר אויס מיין פסח מיט אלע הוצאות, דאס איז שוין פיל א גרעסערע, אומערווארטעטע שמחה. עס איז נישט דער NORM, ממילא איז די שמחה און סורפרייז גרעסער.
סך הכל, עס איז פאראן 3 מדריגות. איך וואלט געזאגט אז די ערשטע איז א גלייכע ליניע, וואס רופט זיך "נארמאל", עקספעקטעד און ערווארטעט. דאס וואלט איך געגעבן דעם נומבער זערא. דאס מאכט נישט קיינעם פרייליך און נישט טרויעריג. אביסל ארויס פון דעם ליניע איז נאך גאנץ עקספעקטעד, און גייט נאך אריין בגדר עולם מנהגו נוהג, און די זאכן מאכן נישט קיין גרויסער דיפערענץ אין לעבן. למשל א טאג מיט א שווערע וועטער און ביטערע קעלטן איז זייער אומבאקוועם, אבער קיינער גייט נישט קלאגן דערויף, עס איז א חלק פון נאטור און מען ווייסט אז ווינטער איז קאלט און זומער ביטער הייס. עס איז נישט קיין טראגעדיע, סך הכל א טראפעלע אוטער זעראו. און פונקט אזוי וועט קיינער נישט ווערן אויסטערליש פרייליך ווייל היינט איז יא א שענערע וועטער. און דאס איז דער מעסטער פאר די קומענדיגע 2 זאכן:
די צווייטע און דריטע שטאפל איז שמחות און טרויער. שמחות איז העכער זערא, שמועות לא טובות אונטער זערא. געבוירן א קינד איז נענטער צו די זיראו ליניע, ווייל עס איז 'ערווארטעט', עס איז 'נארמאל'. אן עלטערער מענטש ווערט נפטר איז אביסל בילאו זיראו, אבער אויך נישט געפערליך, עס איז נאך אלץ אינעם גדר פון עולם כמנהגו נוהג, נאך אלץ א רוח מצויה, און קלאר ערווארטעט.
ווי גרעסער די שמחה, און ווי שטארקער די טראגעדיע, אלץ מער רוקט זיך עס אוועק פונעם זיראו. א צונאמי וואס מאכט חרוב ונחרב א לאנד מיט הונדערטער טויזענטער אומשולדיגע מענטשן פרויען און קינדער איז 100 בילאו זעראו, און אז א כ"ק רבינו שליט"א מאכט חתונה און ער ערשיינט בהדרת קדשו און מען טאנצט קול רנה וישועה און די הערצער פון די חסידים זענען מלא שמחה על כל גדותיו אזש ס'איז נישטא קיין ווערטער צו באשרייבן דאס איז הונדערט טויזענט העכער זיראו.
פארשטייט איר שוין מיין מעסטער? יעצט נעמט די מעסטער, מאכטס א עקסעל שיעט גרעף, מאכטס א עוורידזש פארמיולע, און קוקט וואס איז מער, אייערע מינוטן פון געהויבענע שמחה און פרייליכע בשורות, אדער שוועריגקייטן און צרות און שמועות מחרידות. ודו"ק.