קאווע שטיבל

אן אשכול מיוחד פאר הערות, הארות, קושיות, תירוצים, פלפולים, חדושים ועוד אין תלמוד בבלי אויפן סדר הדף היומי.

אינעם היינטיגען דף, נדה דף ט, דערמאנט די גמרא א מחלוקת צווישן ר' מאיר און ר' יהודה ור' יוסי וואס איז די סיבה פארוואס בעת יניקה איז זי א מסולקת דם. ר"מ האלט אז דם נעכר ונעשה חלב, און ר"י ור' יוסי האלטן אז וויבאלד בשעת לידה אבריה מתפרקין, אין דמיה חוזרין עד כ"ד חדשים. למעשה היינט צו טאגס, וויאזוי לערנט מען פשט אין ר' מאיר?

מיינסט צו זאגן אז היינט ווייסט מען אז בלוט ווערט נישט קיין מילעך?

(דיסקלעימער; כאף אז סע הייסט נישט אז איך לערן דף היומי )

גייט עס אריין אין די אלטע שמועס פון אויב די חכמים האבן בעסער געקענט די מדע פון די געלירענטע אדער נישט.

ידען האט געשריבן:מיינסט צו זאגן אז היינט ווייסט מען אז בלוט ווערט נישט קיין מילעך?

(דיסקלעימער; כאף אז סע הייסט נישט אז איך לערן דף היומי )

גייט עס אריין אין די אלטע שמועס פון אויב די חכמים האבן בעסער געקענט די מדע פון די געלירענטע אדער נישט.

ריכטיג. אבער אויב מען נעמט אן אז זיי יא געקענט מדע, וויאזוי לערנט מען פשט אין ר' מאיר? אין בכלל, אפילו די וואס נעמען אן אז זיי האבן לאו דוקא געקענט בעסער סייענס מיינט דאס נאכנישט אז זיי האבן געמוזט מאכן טעותים. ס'קען זיין אז ס'דא גוטע פשט וואס שטימט יא.

דאס זעט מען דאך קלאר אז א פרוי וואס הערט אויף זייגן באקומט גלייך נאכדעם די ווסת, און אזוי אויך די אלע וואס זייגן גוט, זענען געווענדליך קלין פאר מינומים 12 חדשים, אלזא קוקט אויס ווי עפעס א שייכות האט יא די מילך מיט די בלוט.

שמואל הלוי האט געשריבן:דאס זעט מען דאך קלאר אז א פרוי וואס הערט אויף זייגן באקומט גלייך נאכדעם די ווסת, און אזוי אויך די אלע וואס זייגן גוט, זענען געווענדליך קלין פאר מינומים 12 חדשים, אלזא קוקט אויס ווי עפעס א שייכות האט יא די מילך מיט די בלוט.

זייער גיט מסביר געווען פון ווי די טעות נעמט זיך. ווייל ס'האט אזוי אויסגעקוקט. אבער יידל זיכט א פשט אליבא דאמת.

(די בלויזע פאקט אז ס'איז דא געניג וואס זייגן און האבן יא די ווסת וואלט ווען געברויכט געניג זיין צו צווארפען די טעאריע.)

שמואל הלוי האט א נקודה. עס קען זיין אז ר' מאיר'ס ווערטער קענען ווערן אויסגעטייטשט ווי א מליצה אז די מילך איז סוכ"ס דאס וואס האלט צוריק די בלוט, און נישט אז די דם ווערט נעכר און ווערט פארוואנדלט אין בלוט כמשמעו הפשוטה.

מ'זאגט אז די דריי האבסטע עבירות אין סאטמאר איז לערנען דף היומי ביים כותל אויף עיברית.

אבער היי יאר נאכן כינות כלל ישראל און די סיום הש"ס, וועט די נייע דריי הארבסטע סאטמארע עבירות זיין לערנען דף היומי אין ארטסקרול אויפן אייפעד!

יידל האט געשריבן:שמואל הלוי האט א נקודה. עס קען זיין אז ר' מאיר'ס ווערטער קענען ווערן אויסגעטייטשט ווי א מליצה אז די מילך איז סוכ"ס דאס וואס האלט צוריק די בלוט, און נישט אז די דם ווערט נעכר און ווערט פארוואנדלט אין בלוט כמשמעו הפשוטה.

יא שיינע מליצות אבער קומט מיר נישט ווי א חכם חז"ל האבן פאראויסגעשריבן אלע סייענטיפישע ביכער. הוא הדין וואס חז"ל זאגן דער אב גיט די נעגל מיט ווייסיך וואס די מאמע גיט די אנדערע חלקים. דער מציאות
פונעם 23 קראמאסאם צעל סיסטעם איז יעדער צעל האט אן XY שותפות אויסער דער 23'סטער האט נאר דעם אב'ס Y.

איך האב פריער געפרעגט די קשיא א ת"ח אין ביהמ"ד, האט ער מיר געענטפערט אז ווען א מענטש עסט ווערט די גוטע חלק בלוט און פלייש, און די שלעכטע חלק גייט ארויס פון גוף, אבער ביי א מינקת ווערט די גאר גוטע חלק פארוואנדעלט אלס מילך אנשטאט בלוט, און די שוואכערע ווערט א חלק בלוט און פלייש, און די נאך שוואכערע (די שלעכטע) גייט ארויס.

בן תמליון האט געשריבן:

יידל האט געשריבן:שמואל הלוי האט א נקודה. עס קען זיין אז ר' מאיר'ס ווערטער קענען ווערן אויסגעטייטשט ווי א מליצה אז די מילך איז סוכ"ס דאס וואס האלט צוריק די בלוט, און נישט אז די דם ווערט נעכר און ווערט פארוואנדלט אין בלוט כמשמעו הפשוטה.

יא שיינע מליצות אבער קומט מיר נישט ווי א חכם חז"ל האבן פאראויסגעשריבן אלע סייענטיפישע ביכער. הוא הדין וואס חז"ל זאגן דער אב גיט די נעגל מיט ווייסיך וואס די מאמע גיט די אנדערע חלקים. דער מציאות
פונעם 23 קראמאסאם צעל סיסטעם איז יעדער צעל האט אן XY שותפות אויסער דער 23'סטער האט נאר דעם אב'ס Y.

מה ענין אגדתא אצל הלכה?

איך מיין אז אסאך זאכען האבען זיך היינט געטוישט פין די צייטען פין די גמרא, למשל אין פסחים שטייט אז וואס איז געזונט צו עסן? פלייש געווייקט אין אויל מיט וויין, איך געדענק נישט פונקט וואס נאך. פרעגט היינט א דאקטער וועט ער זאגן דאס איז די ערגסטע זאך צו עסען. דורות טוישן זיך און זאכן טוישן זיך.

יידל האט געשריבן:

בן תמליון האט געשריבן:

יידל האט געשריבן:שמואל הלוי האט א נקודה. עס קען זיין אז ר' מאיר'ס ווערטער קענען ווערן אויסגעטייטשט ווי א מליצה אז די מילך איז סוכ"ס דאס וואס האלט צוריק די בלוט, און נישט אז די דם ווערט נעכר און ווערט פארוואנדלט אין בלוט כמשמעו הפשוטה.

יא שיינע מליצות אבער קומט מיר נישט ווי א חכם חז"ל האבן פאראויסגעשריבן אלע סייענטיפישע ביכער. הוא הדין וואס חז"ל זאגן דער אב גיט די נעגל מיט ווייסיך וואס די מאמע גיט די אנדערע חלקים. דער מציאות
פונעם 23 קראמאסאם צעל סיסטעם איז יעדער צעל האט אן XY שותפות אויסער דער 23'סטער האט נאר דעם אב'ס Y.

מה ענין אגדתא אצל הלכה?

און מיט די חמשה מיני דמים וואס טוט זיך? גארנישט קיין אגדתא. היינט ווייסט מען נאר פון איין בלוט. ס'איז דא אפשר פינף בלוט טייפס אבער נישט אינעם זעלבן מענטש. כ'הער אז ר' יונתן שטייף פלעגט דערקענען די חילוקים צווישן די אלע בלוטן און הגר"י רוטה זאגט מען שטילערהייט קען דאס אויך.

בן תמליון האט געשריבן:

יידל האט געשריבן:

בן תמליון האט געשריבן:

יידל האט געשריבן:שמואל הלוי האט א נקודה. עס קען זיין אז ר' מאיר'ס ווערטער קענען ווערן אויסגעטייטשט ווי א מליצה אז די מילך איז סוכ"ס דאס וואס האלט צוריק די בלוט, און נישט אז די דם ווערט נעכר און ווערט פארוואנדלט אין בלוט כמשמעו הפשוטה.

יא שיינע מליצות אבער קומט מיר נישט ווי א חכם חז"ל האבן פאראויסגעשריבן אלע סייענטיפישע ביכער. הוא הדין וואס חז"ל זאגן דער אב גיט די נעגל מיט ווייסיך וואס די מאמע גיט די אנדערע חלקים. דער מציאות
פונעם 23 קראמאסאם צעל סיסטעם איז יעדער צעל האט אן XY שותפות אויסער דער 23'סטער האט נאר דעם אב'ס Y.

מה ענין אגדתא אצל הלכה?

און מיט די חמשה מיני דמים וואס טוט זיך? גארנישט קיין אגדתא. היינט ווייסט מען נאר פון איין בלוט. ס'איז דא אפשר פינף בלוט טייפס אבער נישט אינעם זעלבן מענטש. כ'הער אז ר' יונתן שטייף פלעגט דערקענען די חילוקים צווישן די אלע בלוטן און הגר"י רוטה זאגט מען שטילערהייט קען דאס אויך.

פארוואס שטילערהייט? פארוואס גייט מען נישט צו איינע פון זיינע חוה"מ סעסיעס ווי מ'קען שטעלן פראגעס בפומבי איבער כל התורה כולה, און מ'זאל אים שטעלן שמאטעס פון בלוט פון א מייז, א שטיפאנזי, און א פרוי מנקת, און דם ווסת. ער זאל עס מבחין זיין בין דם לדם און מ'זאל דאס פילמירן ארויפלייגן אויף יוא טוב. זאלן אלע העמיטילאגען פלאצן און זעהן כי הוא חכמתכם ובינתכם לעיני כל העמים, אין דער צייט וואס זיי צאלן הונדערט טויזענט דאלער פאר א קאלעדזש דעגרי און זיצן געבויגן איבער מייקראסקאפס און מאכן פארשידענע טעסטן געבויט אויף ערפינדעונגן פון דער כעמיסט און יענער ביאלאגיסט, און הערשט ווייסן זיי נישט וואס זיי רעדן!

פארוואס שושקעט מען זיך שטיל אין כולל אינדערצייט וואס ס'איז אפשר לברר. פארוואס הייבט מען אן צו רעדן הויעך דערפון בלויז נאך די פטירה?

כ'האב גערעדט צו א אינגערמאן א העמיטיעלאג און ער זאגט אז ס'איז נישט דא קיין חילוק אין קאליר פון איין בלוט ביז די אנדערע. אין פאקט, דם נדה "איז" א מכה. צו מחלק זיין צווישן צוויי בלוטן דורך די קאליר איז ערגער פון פרובירן צו מחלק זיין צווישען צוויי גלעזעלעך מים חיים קאלע סאדע.

אין לאברעטארי אונטערן מיקראסקאופ און דורך טעסטינג קען מען אויפכאפן אנדערע חלקים (טישו פון א מכה, אדער ביי אן אינפעקציע די ווייסע צעלען וכדומה) וועלכע האבן זיך אריינגעמישט אין די בלוט וואס קען זאגן פון ווי די בלוט קומט.

ס'איז דא אנדערע פאקטארן וואס טוישן בלוט קאליר, ווי למשל דיאקסעדייזינג (אויב בלוט זיצט אפ א שטיק צייט). אבער נאכאמאל, אלע בלוטן זענען אויסגעשטעלט צום זעלבן טויש אין קאליר, אריינגערעכענט דם נדה.

כך הבנתי פון א שמועס מיט אים.

יידל האט געשריבן:שמואל הלוי האט א נקודה. עס קען זיין אז ר' מאיר'ס ווערטער קענען ווערן אויסגעטייטשט ווי א מליצה אז די מילך איז סוכ"ס דאס וואס האלט צוריק די בלוט, און נישט אז די דם ווערט נעכר און ווערט פארוואנדלט אין בלוט כמשמעו הפשוטה.

יידל, דאס איז די בעסטע ענטפער. און לאמיר עס מסביר זיין.

דם נדה איז א דם פון א מכה. דאס היינסט, יעדן חודש בויען די הארמאנען אויף א האטל אינעם רחם ארום און ארום. אויב ס'פאסירט נישט קיין עיבור, צופאלט דאס האטל, און פון די מכה רינט בלוט, גענוי ווי ס'רינט בלוט ווען מ'שינד די הויט. אויב זי ווערט יא מעוברת, דאן פארשטייט זיך אז די האטל בלייבט גאנץ, איז נישט דא קיין מכה, און אז ס'איז נישט דא קיין וואונד איז נישט דא קיין בלוט. ביי א מינקת (געווענליך) איז נישט דא די הארמאנען וועלכע בויען די האטל, ממילא אז ס'איז נישט דא קיין האטל איז נישט דא קיין וואונד איז נישט דא קיין בלוט. פשוט.

די מילך ביי א מינקת ווערט אויך באשאפן און פראדוצירט פון הארמאנען. טייל הארמאנען זענען די זעלבע הארמאנען וואס שאפן די האטעל אינעם רחם.

ממילא קען מען זאגן אז ביי א מינקת דינען די הארמאנען די צוועק פון באשאפן מילך אנשטאט באשאפן א האטל (וואס שאפט בלוט ווען ס'פאלט צוזאם). דאס איז די נענטסטע רילעשענשיפ צווישן דם און חלב.

אבער ס'איז וויכטיג צו קלאר מאכן. 1) עצם בלוט ווערט נישט פארוואנדעלט אין מילעך. קיינמאל. דם נדה קען מאכן מילעך פונקט ווי דם פון די נאז אדער העמעראדען, דהיינו זיי קענען נישט. 2) ס'איז דא געניג פרויען וואס זייגן און בלוטן באנאזאם. קען זיין אז זייער הארמאנישע באלאנס איז נישט געזינט און ס'ארבייט אויף ביידע פראנטן. 3) צום לעצט, די איידיע פון דם נדה זאל ווערן חלב שטאמט נאך פון גריכישע מעדעצין. און געמיינט האבן זיי, יא, בלוט ווערט מילעך, וואס איז נישט אמת. די סיבה פארוואס זיי האבן לכאורה יא אזוי געמיינט איז ווייל זיי האבן אבזערווירט די אנוועזענהיינט פון מילך און די אפוועזענהייט פון דם נדה, און זיי האבן עס פארבינדען פיזיש. נאכאמאל, נישט אמת. די אבזערוואציע איז (געווענליך) יא אמת. די ערקלערונג (הייפאטעסיס) איז נישט אמת.

****

מתוך וויקיפעדיע:

Breastfeeding causes negative feedback to occur on pulse secretion of gonadotropin-releasing hormone (GnRH) and luteinizing hormone (LH). Depending on the strength of the negative feedback, breastfeeding women may experience complete suppression of follicular development, follicular development but no ovulation, or normal menstrual cycles may resume.[63] Suppression of ovulation is more likely when suckling occurs more frequently.[64] The production of prolactin in response to suckling is important to maintaining lactational amenorrhea.[65] On average, women who are fully breastfeeding whose infants suckle frequently experience a return of menstruation at fourteen and a half months postpartum. There is a wide range of response among individual breastfeeding women, however, with some experiencing return of menstruation at two months and others remaining amenorrheic for up to 42 months postpartum.

מיטן אויבענדערמאנטן הסבר ווערט שווער ר' יוסי'ס בשעת לידה אבריה מתפרקין. אבער אז מ'וויל דוקא, אדער אויב אז איינער שפירט ער מיז, פארענטפערן מיט אבי א תירוץ, קען מען ווייטער שפינען אז די חלב וואס קומט נאכן לידה איז מתפרקין די אבריה (הארמאנען). אבער צו אנריפן הארמאנען אבר ווען מ'האט נאכנישט געוויסט אפי' וויאזוי די הארץ ארבייט איז א גרויסע דוחק.

דער אמת און פשטות איז אז ביידע דיעות זענען באזירט אויף גריכישע מעדעצין און אלע פשט'לעך אריינצוקוועטשן היינטיגע ידיעות איז גיט פאר דריידעלך פאר די וואס גלייכן אגדה, אבער ס'איז נישט אליבא דאמת.

בן תמליון האט געשריבן:דער מציאות
פונעם 23 קראמאסאם צעל סיסטעם איז יעדער צעל האט אן XY שותפות אויסער דער 23'סטער האט נאר דעם אב'ס Y.

נאר להבהרת הענין, הגם ס'איז נישט די פלאץ דא, די 23'סטע סעט האט א Y פונעם טאטן און א X פון די מאמע.

יואליש האט געשריבן:כ'האב גערעדט צו א אינגערמאן א העמיטיעלאג און ער זאגט אז ס'איז נישט דא קיין חילוק אין קאליר פון איין בלוט ביז די אנדערע. אין פאקט, דם נדה "איז" א מכה.

דם נידה איז נישט קיין מכה, דם נידה איז בלוט וואס ווערט שטייפלעך דורך א געמיש פון (מאלטי פאנקשאנינג) הארמאנס עסטראזשין און פראזשעסטעראן, און ווען די הארמאונס סטאפן זיך ווערט די בלוט צוריק א רינעדיגע פליסיגקייט.

וואו קען מען מיטהאלטן א שיינעם דף היומי שיעור אין ןן וויליאמסבורג?

דענקער האט געשריבן:וואו קען מען מיטהאלטן א שיינעם דף היומי שיעור אין ןן וויליאמסבורג?

איך מיין אז ר' אברהם שלמה יאווא (וועלכען מ'הערט אייביג געבן "לייוו" שיעורים אויף קול הלשון...) גיט זיין שיעור אין וויליאמסבורג אין זיין שול, לעמבערג. ער איז נישט צו טיף אבער האט א גוטן חיתוך הדיבור און רעדט געשמאק.

נאך א דוגמא ווי מען זעט אז דו גופים זענען נשתנה געווארען איז אין דף ח: די גמרא איז דארטען מסביר אז הכרת העיבור איז נאך דריי חדשים, די פרדס רמונים אין קפ"ד מקשה זהב י' איז מסביר אז דאס נתעבר ווערען איז נישט גורם קיין הפסק אין די וסת, היינטיגע צייטען איז אבער קלאר די מציאות אז ווען מען ווערט מעוברת הערט זיך בדרך הטבע תיכף אויף די דם.

משה געציל האט געשריבן:נאך א דוגמא ווי מען זעט אז דו גופים זענען נשתנה געווארען איז אין דף ח: די גמרא איז דארטען מסביר אז הכרת העיבור איז נאך דריי חדשים, די פרדס רמונים אין קפ"ד מקשה זהב י' איז מסביר אז דאס נתעבר ווערען איז נישט גורם קיין הפסק אין די וסת, היינטיגע צייטען איז אבער קלאר די מציאות אז ווען מען ווערט מעוברת הערט זיך בדרך הטבע תיכף אויף די דם.

כ'בין נישט זיכער אז ס'איז א אישו פון נשתנו הגופים. אבער אויב יא איז עס גאר א שטארקע ראיה צו חלקים פון די עוועלושען טעאריע, אז אין טויזענט יאר זאל זיך מאכן אזא פונדעמענטאלע טויש אינעם ריפרעדאקטיוו סיסטעם.

אבער קוק דא פאר א מציאות פון האבן א ווסת אנפאנג פרעגנעסי, נישט אין פעלער ווי די עיבור איז אין א פראבלעם.