"דארפן" מיר זיך פירן מאראליש ?

[נהורא נפישא]

לאור די אלע מאראלישע דילעמאס וואס ברענגט א צומישעניש און מאראלישע פאראדאקסן, וויל איך פרעגן א מער בעיסיק שאלה, דארפן מיר זיך בכלל פירן מאראליש ? איך פרעג יעצט נישט, צו ס'פאסט, צו ס'לוינט, צו ס'געשמאק, נעמט אין אכט מאראליש מיינט דאך אפילו בחדרי חדרים, בסתר כבגלוי, אויב אייער ענטפער איז יא מ'דארף, ביטע דעפענירט דעם ווארט "דארף" אינעם קאנטעקסט פונעם שמועס.
ס'דא פארשידענע ענטפערס וואס מ'קען זאגן, איך קען באשטיין צו הערן וואס דער עולם זאגט.

[מאטי]

און אויב מ'דארף נישט, דארף מען נישט דארפן?

[נהורא נפישא]

כ'פארשטיי נישט פונקטלעך וואס דו מיינסט, מיינסט מרמז זיין אז ס'לוינט זיך, האב איך שוין דאס בארירט.

[מאטי]

דיין שאלה איז א מיליאן דאלרדיגע וואס נאגט שוין פילאזאפן טויזענטער יארן, אז כ'וועל האבן צייט וועל איך אפשר שרייבן באריכות.

פשט אין מיין פריערדיגע תגובה איז אזוי. אויב דו טשאלאנזשד דעם עצם מציאות פון "דארפן" דאן האט דאס "נישט דארפן" אויך נישט קיין חשיבות. ווייל "נישט דארפן" זאגט דאך אז "מ'דארף" נישט דארפן. אלזא אפילו דו ווייזט אויף אז "מ'דארף נישט" דארף מען דאך נישט "נישט דארפן." כ'האף דאסמאהל האסטו פארשטאנען.

[נהורא נפישא]

כ' פארשטיי וואס דו ווילסט זאגן, אבער איך בין מחולק מיט דיין גאנצע נאושען, לצד אז מ'דארף זיך נישט פירן מאראליש, שלאג איך פאר ארויסצונעמן די גאנצע מושג פון "דארפן" פונעם דיקשענערי, נאר אינעם זין פון "געצוואונגן" נישט אינעם זין פון האסט אן אויסוואל אבער דארפסט, יעצט גייסטו אין דו מישט'סט אריין א סאביעקטיווער מושג פון חשיבות, איך טענה ווער זאגט אז ס'איז דא התחלה פון דארפן אדער דארפן נישט דארפן, וואס ס'האט א חשיבות ווענד זיך אין דיר צו באשלוסן

[מאטי]

און איך "דארף נישט" אננעמען וואס דו זאגסט אפילו דו ביסט הונדערט פראצענט גערעכט, א יא? נו וואס מאכט דיין טענה א נפק"מ אין ווי אזוי "מ'דארף נישט דארפן."

[נהורא נפישא]

ס'דארף נישט מאכן א נפק"מ

[טאמבל סאס]

פילייכט לאמיר אנהויבן מיט די דריי מעידזשאר עטיקל טעאריעס. יוטיליטעריעניזם, דיאנטאלידזשי און מעלה עטיקס.

[מאטי]

דער אמת איז אז מ'דארף דעפינירן דאס ווארט "דארפן" איך וואלט געזאגט אזוי: די דיסיציע פראצעס וואס איז גובר אויסצוקלייבן אפציע איינס איבער אפציע 2 (מ'רעדט דא לפי די שיטה אז ס'איז פארהאן בחירה) דאס איז די דעפיניציע פון "דארפן" אויב מ'קען זיך אויף א וועג ארויס דרייען דערפון, דאן האט נהורא א פוינט.

[לעיקוואד]

ניין.

[אחד העם]

ניין.

קוקסט מיר אויס צו זיין א מו"ץ בהלכות פילעזאפיע. ..
דערמאנטס מיר פון שפינאזע..

[נהורא נפישא]

ניין.

האסט מסתמא שאקירט אסאך מענטשן, ?any further comment

[לעיקוואד]

יעצט אז מ'דארף' נישט, קען מען אנהייבן זיין מאראליש.

[אחד העם]

און אויב מ'דארף נישט, דארף מען נישט דארפן?

ניין.

איך בין זיך משתעשע מיט די ענטפערס...
די שאלה איז נאר צו סאיז בכלל שייך צו קענען דארפען, בנוגע מאראל, אויב מען דארף איז עס לכאורה שוין ארויס פון מאראל, איז נאר אויב מען דארף נישט איז מאראל אקטיוו, ואולי לזה נתכוון לעיקוואד,

[מאטי]

נהורא'ס שאלה איז געווען ווי אזוי איז מאראל מחייב זיך צו פירן מאראליש, און אויב ס'איז נישט מחייב, פארוואס זיין מאראליש.

[נהורא נפישא]

יעצט אז מ'דארף' נישט, קען מען אנהייבן זיין מאראליש.

מ'קען אסאך זאכן טוען, און אסאך זאכן ווערן געטון, די שאלה איז נאר פארוואס זאל איך עס טוען, אדער בעסער פארוואס זאל איך זיך צוריקהאלטן פון ברעכן די א.ג. מאראלישע געזעצן אין פאל מיר לוינט זיך פארקערט.

לצד אז עס איז נישטא אזא מושג פון א חיוב זיך צופירן מאראליש איז אזא פראגע ווי " מעג איך אריינשפייען אין דיין קאווע" זינלאז

[מאטי]

יעצט אז מ'דארף' נישט, קען מען אנהייבן זיין מאראליש.

מ'קען אסאך זאכן טוען, און אסאך זאכן ווערן געטון, די שאלה איז נאר פארוואס זאל איך עס טוען, אדער בעסער פארוואס זאל איך זיך צוריקהאלטן פון ברעכן די א.ג. מאראלישע געזעצן אין פאל מיר לוינט זיך פארקערט.

דיינע לעצטע ווערטער הארגעט דיין גאנצע שאלה. ווייל ס'משמע אז אויב לוינט זיך נישט פארקערט וואלט דאס יא מחייב געווען. איך האב פארשטאנען פון דיין שאלה אז "לוינען" איז אויך נישט א מחייב.

אין פאקט איז 'פילאזאפיע' געבויעט אויף ווי אזוי ס'לוינט צו לעבן א בעסערן לעבן, און דאס וואס דו שפירסט אז ס'לוינט דיר פארקערט איז פשוט א חסרון ידיעה. אבער אויב דו ביסט, נאכן דורכלערנן וואס זיי האבן צוזאגן, נאכאלס איבערצייגט אז ס'לוינט פארקערט, דאן איז צייט ארויסצוגעבן אן אייגן חיבור, און אויב ס'ארבייט זיך אויס, וועט דאס ווערן באקאנטן אלס נהוראיזם, טראכט אבער נישט אז ס'קען נישט זיין אז הונדערט יאר ארום וועט איינער זיך וואגן צו זאגן אויף נהוראיזם "אפשר פארקערט!"

[נהורא נפישא]

יעצט אז מ'דארף' נישט, קען מען אנהייבן זיין מאראליש.

מ'קען אסאך זאכן טוען, און אסאך זאכן ווערן געטון, די שאלה איז נאר פארוואס זאל איך עס טוען, אדער בעסער פארוואס זאל איך זיך צוריקהאלטן פון ברעכן די א.ג. מאראלישע געזעצן אין פאל מיר לוינט זיך פארקערט.

דיינע לעצטע ווערטער הארגעט דיין גאנצע שאלה. ווייל ס'משמע אז אויב לוינט זיך נישט פארקערט וואלט דאס יא מחייב געווען. איך האב פארשטאנען פון דיין שאלה אז "לוינען" איז אויך נישט א מחייב.

אין פאקט איז 'פילאזאפיע' געבויעט אויף ווי אזוי ס'לוינט צו לעבן א בעסערן לעבן, און דאס וואס דו שפירסט אז ס'לוינט דיר פארקערט איז פשוט א חסרון ידיעה. אבער אויב דו ביסט, נאכן דורכלערנן וואס זיי האבן צוזאגן, נאכאלס איבערצייגט אז ס'לוינט פארקערט, דאן איז צייט ארויסצוגעבן אן אייגן חיבור, און אויב ס'ארבייט זיך אויס, וועט דאס ווערן באקאנטן אלס נהוראיזם, טראכט אבער נישט אז ס'קען נישט זיין אז הונדערט יאר ארום וועט איינער זיך וואגן צו זאגן אויף נהוראיזם "אפשר פארקערט!"

אוודאי איז לוינען נישט מחייב, נאר אלס א פראגמאטיסט דרוק איך זיך אויס אזוי, אז דארט ווי איך קען דערלייגן פארוואס זאל איך נישט ברעכן די מאראלישע געזעצן, און דארט ווי ס'איז פאר מיר נייטראל, גיי איך פערזענליך נישט גיין קעגן מיין געפילן פון רחמנות, שוינען א צווייטען, א געפיל פאר יושר וצדק.

[נהורא נפישא]

למעשה בין איך סטאק מיט מיינע געפילן, איך גיי נישט ארויס אויף די גאס שחט'ן מענטשן, אפילו לצד אז מאראל איז נישט מחייב, ווייל מיין געפיל לאזט דאס נישט ( און דאס פארשטייט זיך א חוץ מערערע אנדערע פראגמאטישע סיבות) ד.מ. איך נעם דאס אויך אריין אין קאנסידירעשאן אלס א חלק פון מיין פראגמאטישע צוגאנג.

[מאטי]

און פארוואס פאלגסטו דיינע געפילן? איז "געפילן" א מחייב?

[נהורא נפישא]

און פארוואס פאלגסטו דיינע געפילן? איז "געפילן" א מחייב?

ס'איז מחייב אינעם סענס אז איך בין סטאק דערמיט, אדער אסאך מאל איז עס פאר מיר פשוט א תענוג רוחני

[מאטי]

בקיצור די פילעוועסט אין עטיקעט און מאראל, אבער דו האסט דאס מורא צו רופן ביים נאמען.

[נהורא נפישא]

איך אנערקען נישט קיין מאראלישע געזעצן, וואס שמעקט מיר איז זיך צופירן פראגמאטיש וואס איז אפשר רוב מאל זיך נישט סותר אין פראקטיק מיט אוניווערסאל עטיקס. (נישט אלס איז פראגמאטיש צוזאגן וואס טוט זיך בחדרי חדרים)
און דרך אגב ס'געשמאק געווען שמועסן מיט דיר.