אראומע 24# - פאוסט קאוועשטיבליזם

[פארוואס?]

קאווע שטיבל גייט אויף רעדער, עס שרייבט זיך איין אראומע נאך די אנדערע, ואני אנה אני בא? כ׳האב נישט קיין צייט צו לייענען, און א וודאי נישט צו שרייבן, הזמן קצר והמלאכה מרובה, אבער בעה״ב דוחק.
א [tag]כוכב[/tag] האט מככב געווען דא אין שטיבל, טאקע אזא כוכב העולה אחת לשבעים שנה ומתעה את הספנים, וועלכע ספנים? זעהט אויס אז מ׳מיינט דא טאקע דעם [tag]טיטאניק[/tag]. (און אז מ׳רעדט שוין, לאמיר זאגן את אשר בלבבי, טיטאניק לבי עליך, עס איז אן ערשטע מאל וואס כ׳האב באמערקט אז מ׳קען אמאל אמת׳דיג וויי-טוהן איינעם דא אין שטיבל, כ׳בין זיכער אז דו - כוכב - האסט עס נישט געמיינט, אבער נאך אלס, אויב האסטו געזעהן אז עס באדערט איהם אזוי, לדעתי לדעתי וואלטסטו געדארפט קלארשטעלן א התנצלות). 

שוין, איז וואס איז געווען די מעשה מיט מיינע אראומעס, דער ריינער אמת איז, אז כ׳האב שוין געהאט צוויי מאל עפעס אינטרעסאנט, און עס איז מיר מיסטעריעז פארשוואונדן געווארן, שטעלט זיך ארויס, אז איינמאל האב איך עס בטעות אויסגעמעקט, און די צווייטע מאל האב איך עס נישט געסעיווט. 
איהר מוזט מיר נישט גלייבן, (ווייל איך וואלט אייך אויך נישט געגלייבט אין אזא פאל). אבער דאס איז דער אמת. נו, אז איהר גלייבט מיר שוין עניוועיס נישט, דאן לאמיר שוין זאגן, אז דאס זענען געווען ארטיקלען אזוינס און אזעלעכס, עס וואלט געלייגט אין שאטן אלע אנדערע אראומעס, בקיצור - איהר האט אלע פארפאסט. ווי על דאבדין ולא משתכחין. 

שוין, איז יעצט זאל איך ווי א נאר צום דריטן מאל זיך נעמען שרייבן, אריינלייגן קאפ און מחשבה, ווער ווייסט צו עס וועט בכלל עפעס ווערן דערפון? האב איך געטראכט צו מיר ווייסטו וואס? לאמיר זיך אהער שטעלן אזוי ווי די ריזן פונעם שטיבל, ווי למשל: [tag]הוגה[/tag], לעיקוואד, [tag]געפילטע פיש[/tag], וואס שרייבן נישט קיין ארומעס (ביזדערווייל). די סיבה דערפאר איז זייער פשוט: אז יעדער שרייבט איז דאך נישט אינטרעסאנט צו שרייבן, מיר דארפן דאך זיין עפעס אנדערש, וואס מיינסטו, ס'שרייבט זיך עפעס אזוי אשכולות? היכול אוכל דבר מאומה, הדבר אשר ישים אלקים בפי אותו אדבר.

ניין, איך קען זיך נישט אריינלייגן אין אזוינע גרויסע שיך, דעריבער האב׳ך מחליט געווען אז כ׳גיי מיר אוועק זעצן אויפן קיבארד און אנפאנגען צו קלאפן אהן טראכטן, און וואס עס וועט ווערן - וועט ווערן. (עפעס אזוי ווי הערשל פרידמאנ׳ס אנאליזן אויף קאלמעוואסער). 
נו, איז וואס זאל איך שרייבן? צום ערשט האב איך געטראכט יעדער שרייבט שיינע ארטיקלען, יעדער שרייבט ארום עפעס א געוויסע ענין וואס זיין אינטערעסע ציהט איהם אהין, איך ׳על שרייבן עפעס איבער די אראומעס אליינס, ס׳זאל זיין עפעס דיפרענט. 

שוין, געב איך א קוק, זעה איך אז עס איז שוין דא גענוג איבער די אראומעס אליינס, יאיר האט שוין געטוהן דאס, בענדזעשעמין האט עס שוין געטוהן. אקעי, עס איז שוין גארנישט געבליבן פאר מיר. 
געב איך א טראכט צו מיר: פארוואס? (מיין דיפאלט מחשבה), הלמאי איז עס טאקע אזוי, אז נאטורליך קומט מען דא אייביג מיט אזעלכע די דיפרענט איידיעס, דער ענטפער איז: וועלקאם טו קאווע-שטיבל!!!

יא, דאס איז קאווע שטיבל, א באנדע אויבער-חכמים, איפכא מסתברא׳ניקעס, לאו דוקא׳ניקעס. אייביג טראכט מען אנדערש ווי די עסטאבלישמענט. יעדע נושא ווערט דא באשריבן קאנטרעווערסיאל, פול מיט לאגיק און פילאזאפיע, אריינגעמישט מאמרי חז״ל, און באשמירט מיט חסידישע מושגים. 
בקיצור, אז די מענטשהייט זאגט : ניין! וועלן מיר טשאלענדזשן: אפשר יא? אויב זאגט מען : יא. איז אפשר ניין.

אמנם דא עקא, אז ווען עס נעמען זיך צוזאמען א קבוצה פון אויבער-חכמים, וואס געשעהט? דער אויבער חכם ווערט א רעגולער חכם, דער איפכא-מסתברא׳ניק ווערט א הכי-מסתברא׳ניק, און דער לאו דוקא ווערט פארוואנדלט אין א דוקא׳ניק. דאס איז עס, עס איז שוין מער נישט דיפרענט, עס איז שוין פשוט נארמאל. 

יעדע fashion ווערט old fashion, און קאווע שטיבל קען זיך נישט ארויסדרייען פון אט דעם פאקט. דער אויבער-חכמיש׳קייט איז שוין אלט-פאשיאן, און עס קומט א צייט וואס מ'דארף גיין צום נעקסטן שטאפל. 

עס איז אינטרעסאנט צו באמערקן, אז עס איז דא עפעס אזא נטיה ביי די מענטשהייט, צו וועלן פיהלן אייביג ווי דאס וואס מיר האלטן איז שוין דאס לעצטע שטאפל, דאס איז שוין די מסקנא, מיר האלטן שוין ביים לעצטן ווארט.
בכלל, יעדן מאל וואס עס איז דא מיינונגס-דיפערענס צווישן צוויי מענטשן אדער גרופעס, וועט אייביג יעדע צד האלטן, אז זיי פארשטייען פונקטליך אלע פרטים און פרטי פרטים פון די אנדערע צד, און מיט דעם אלעם, זאגן זיי וואס זיי זאגן.

וואס מיינסטו, דער סקווערער חסיד קוקט ארויף אויף דעם עקס-סקווערער אלס א קלוגער מענטש. ניין ער באטראכט איהם אלס א נער, און אלס א .... אויבער-חכם.
יא, אט דער מילת גנאי "אויבער-חכם" וועט אונז האלטן אינעם שווערן גלות. טראכטס גוט אריין וואס ליגט אונטער דעם טיטל, דא ליגט א קלארע מעסעדזש צום חכם, דער וואס קומט מיט לאגישע טענות קעגן דעם "סיסטעם", ביסט אן אויבער-חכם! גארנישט, דאס איז עס. יעצט קענסטו שוין זאגן וואס דו ווילסט.

אין אנדערע ווערטער, דער רעגולער חכם זאגט פארן אויבער חכם: וואס מיינסטו? איך ווייס נישט וואס דו האסט צו זאגן? מיינסט איך בין עפעס אזא נער? ניין. איך ווייס פונקטליך וואס די טענה'סט, און אף על פי כן, בין איך א נער און איך גלויב, אבער ניין, מיין נישט פאר א מינוט אז איך בין באמת דער נאר, דו ביסט דער אויבער-חכם!!

יעדער איינער וויל פיהלן אז ער איז Ahead of the game. יעדער חרדי'שער איד האט ליב צו הערן די טעיפס פון אמנון יצחק, ווי אזוי ער מאכט ליצי ליצנות פון אלע סייענטיסטן פון די נארישע עוואוליציע טיאריע. און אויב איז ער שוין אביסל אויפגעקלערט וועט ער לייענען זמיר כהן, ווי גאר פארקערט, די סייענטיסטן דערנענטערן זיך צו די חכמת התורה, נו, דעמאלס זענען מיר דאך שוין טאקע ביי די לעצטע ווערסיע פון אלע סייענטיפישע פארשונגען.
בקיצור יעדער איינער וויל זיין דער לעצטער אויבער חכם, האט שוין אמאל א קלוגער איד (ושמו: [tag]ממרום שלח אש[/tag]), געפרעגט: אוואו שטעלט זיך עס אפ?


ווי באקאנט, איז היינט זייער פאפולער די מאוומענט פון ״פאוסט-מאדערניזם״, וואס איז דאס אט די מאוומענט? איך ווייס אויך נישט פונקט... (אפשר [tag]יידל[/tag] קען עס ערקלערן, כ׳זעה ער האט עס אביסל ארויס). 

אין קורצן, נאך ווען די (איראפעישע) וועלט האט זיך אויפגעוועקט פון די ימי הביניים, האט זיך אנגעפאנגען Age of Enlightenmen, די לעכטיגע צייטן. מ׳טראכט נאר ראציאנאל, און סייענס איז א ענטפער אויף אלע פראבלעמען. די פארגעשריטענע חלק פון די וועלט (לייען: מאדערנע), האט געהאלטן אז די גאנצע וועלט וועט נאך אזוי ווערן, עס איז נאר א שאלה פון צייט. און אז זיי זענען די מער פארגעשריטענע חלק פונעם עוואולוציע.

דער עולם איז געווען זייער פארגאפט און פארכישופט איבער די נייע וועלט, און עס האט זיך טאקע אנגעפאנגען א נייע וועלט, סייענס איז געווארן וואס עס איז, טעכנאלאגיע איז געפארן מיט א שנעלקייט.
אבער דער נפש פונעם מענטש קען נישט בלייבן מיטן זעלבן פייער און ברען, און עס האט זיך אנגעפאנגען א נייע בליק ווי אזוי צו קוקן אויף די וועלט, אזא מין וואס זאגט פאר מאדערניזם: איך ווייס פונקטליך וואס איהר האט צו פארקויפן, און מיט דעם אלעם זאג איך וואס איך האב צו זאגן...

איהר מיינט אז עס שטעלט זיך אפ דא? ניין! עס גייט אוודאי ווייטער, היינט איז שוין דא אויך פאסט-פאסטמאדערניזם,  נו, מאכט אליינס א חשבון אז אויב אזוי, קען שוין אויך זיין פאסט פאסט פאסטמאדערניזם, יא דאס האב איך שוין אויך געטראפן. 

איך גלייב אז עס שטעלט זיך נישט אפ דא, עס קען און וועט לכאורה פארן ווייטער, לאמיר עס שוין שרייבן מיט נומערן אזוי: פאוסט(10) מאדערניזם, און אויב אזוי קענען מיר דאך שוין אויך רעדן איבער פאוסט (∞) מאדערניזם. און טאמער מיינט איהר אז עס שטעלט זיך דא אפ, דאן כאפט א בליק דא. (אאופס! כ׳האב צו געזאגט כ׳על נישט שרייבן איבער מאטעמאטיק, אוקעי סארי, לאמיר צוריקגיין צום ענין). 

עס איז נישט דוקא מיט אט דעם אידאלאגיע, יעדע אידאלאגיע קען באקומען א פאוסט-אידאלאגיע, עס איז פארהאן אויך פאוסט-ציונות, (וואס אגב, איך באטראכט מיר אלס אזוינס, [tag]berlbalaguleh[/tag] ), עס איז אויך דא פאוסט ליבעראליזם, פאוסט קאמעניזם, און אזוי ווייטער. 
על כל פנים, האט איהר געכאפט דעם געדאנק? ווען א אידאלאגיע איז א פאשיאן, האט עס נישט קיין זכות קיום. ווען א אידאלאגיע איז אן אמת, שטייט עס לעד ולנצח נצחים, און טויזנטער פאסטן קענען איהם נישט רירן פון פלאץ. 

בקיצור, וואס מיין איך דא ארויסצוברענגען? וואס שטיפט די מענטשהייט צו אויפקומען מיט פאוסט אידאולוגיעס?
אין מיינע אויגן, קומט עס טאקע פון דעם זעלבן שטופ צו זיין אן אויבער-חכם, אנגעפאנגען מיט: וואס מיינסטו איך בין עפעס אזוי פאנאטיש?! איך בין א גלויביגער?! איך בין א ראציאנאל דענקער!

ווען דער ראציאנאליסט ווערט אלט-פאשיאן, וואס מיינסטו איך בין א פאנאטישער ראציאנאליסט איך בין א [tag]יאיר[/tag]׳ניק, עפעס אזא איינער וואס איז מערער אויף יעדע יסוד, אפילו אין די אמונה אין לאגיק. 

דערנאך, קומט א [tag]לעיקוואד[/tag]׳ניק, און וואס מיינסטו איך בין דען עפעס אזא פאנאטישער חקרן, "זיי זענען פארנומען אריינשטעקן א ריינדיכע נאגל און א פירעקעדיגע לאך, און האבען נאך טענות אז עס גייט זיי נישט", (כ׳פארשטיי נאך נישט פארוואס מ׳קען עס נישט טוהן), איך לאך אויף אלע חוקרים. איך בלייב ציניש און סארקאסטיש איבער אלעם. 

[berlbalaguleh]

ר' פארוואס: דו האסט דא אפגעשריבן א הערליכן עססיי, כאטש איך ווייס נאכאלץ נישט ביים אחרית דבר וואס דו ווילסט דא זאגן ביים ראשית דבר. אבער איין קשיא וואס איז גג על גג, העולה על כולנה. ווי קומט דא אריין בערל בעל עגלה אין דעם פאוסט קאוועשטבליזם עססיי? צו ווייל מ'פארט היינט נישט מער מיט פערד און וועגענער, אזוי ווי אין די אלטע גוטע צייטן? איז, וואו אהין זענען די פערד פארשווינדן געווארן.? לדעתי, איז דער חילוק פון אמאל ביז היינט (און מארגן) אז אמאל זענען די סוסים געוועין אינדרויסן פון וואגן און היינט זענען זיי אינווייניג.
נאר די גאנצע עססיי איז מעיקרא פירכא. חוץ אויב איך וועל לערנען פשט אז דו האסט דיך טועה געוועין מיט'ן קאלענדאר, און דו האסט געמיינט אז מ'האלט שוין ביי די צווייטע טעיג פון יו"ט. ביי שמו"ע ושו"ת. און דו האסט מקיים געוועין די מצות היום פון שמחת תורה. תיקו . תשבי יתרץ קושיות ואבעיות...! (No smilies on Chol Hamoed.)

[פארוואס?]

ר׳ בערל, די אחרית דבר דארף נישט האבן צו טוהן מיטן ראשית דבר. דער עיקר איז אז די קיבאורד האט עפעס ארויסגעקלאפט. 

עכ״פ בנוגע ווי אזוי דו קומסט אריין דא. לייען וואס כ׳האב געשריבן:

עס איז פארהאן אויך פאוסט-ציונות, (וואס אגב, איך באטראכט מיר אלס אזוינס, @berlbalaguleh ),

איך האב געוואלט קלאר מאכן איינמאל פאר אלעמאל די מיספארשטענדעניש צווישן אונז בנוגע ציונות. 

----
בדרך אגב, פארוואס נישט קיין סמייליס אין חול המועד, ס׳דאך א מ״ע דאוריתא: ושמחת בחגך והיית משוגע. 

[berlbalaguleh]

ר׳ בערל, די אחרית דבר דארף נישט האבן צו טוהן מיטן ראשית דבר. דער עיקר איז אז די קיבאורד האט עפעס ארויסגעקלאפט. 

עכ״פ בנוגע ווי אזוי דו קומסט אריין דא. לייען וואס כ׳האב געשריבן:

עס איז פארהאן אויך פאוסט-ציונות, (וואס אגב, איך באטראכט מיר אלס אזוינס, @berlbalaguleh ),

איך האב געוואלט קלאר מאכן איינמאל פאר אלעמאל די מיספארשטענדעניש צווישן אונז בנוגע ציונות. 

----
בדרך אגב, פארוואס נישט קיין סמייליס אין חול המועד, ס׳דאך א מ״ע דאוריתא: ושמחת בחגך והיית משוגע. 

איז דאך צוויי מצוות עשה. ושמחת. און והיית משוגע. נאר די תירוץ איז אז איינער פון די הנהלה האט מיר מעורר געוועין אז "אסאך" סמייליס, כלשונו, מאכט נערוועיז געוויסע מענטשן. און די לעצטע זאך וואס איך וויל, איז, מצער זיין מענטשן...

[מאטי]

איך לאך אויף אלע חוקרים. איך בלייב ציניש און סארקאסטיש איבער אלעם.

איך בין נייגעריג ווען ס'וועט אויפקומען א סעקטע מיטן טורם "פאסט-ציני-סארקאזם"

[berlbalaguleh]

איך לאך אויף אלע חוקרים. איך בלייב ציניש און סארקאסטיש איבער אלעם.

איך בין נייגעריג ווען ס'וועט אויפקומען א סעקטע מיטן טורם "פאסט-ציני-סארקאזם"

דאס לכאורה קיינמאל נישט. אפשר אין אין צוואנציג ביליאן יאר ארום. ווייל די תקופה פון סארקאזם-ציניסיזם האלט שוין אן א פאר טויזנט יאר. ווי רש"י זאגט אין אנהייב פ' תולדות. "לפי שליצני הדור היו אומרים..."...!

[לעיקוואד]

[justify]איך קוק עס נישט אן אזוי. צו וויסען אז אלע דרכים ושיטות וסייענסעסעס ופילאסאפיעס בעולם זענען לאו דווקא איז נישט קיין אויבער חכמה און נישט קיין "פאוסט" גארנישט, דאס איז דער מערסטע פשוט'ע קאמאן סענס הבנה אין דער מציאות. דאס אז יעדער זאך קען מען זאגען מ"ט פנים טהור מ"ט פנים טמא איז נישט קיין נייעס וואס לעיקוואד האט אויסגעטראפען דאס שטייט שוין אין די גמרא. און יעדער איינער וואס האט אמאל עוסק געווען אין א שום אינטעלעקטואלער נושא ווייסט שוין אז שערי תירוצים לא ננעלו אלעמאל איז דא א תירוץ און אויף דעם א פירכא און אויף דעם נאך א קאונטער טענה אא"ו. וויכוחים ענדיגען זיך קיינמאל נישט פאר דער סיבה. יעדער בלאט גמרא זעהט מען ווי די שקלא וטריא גייט אן..

די מסקנה פון דעם איז נישט ציניזם און סארקאזם נאר פלעין שכל הישר ווי די משנה זאגט אל תהי מפליג לכל דבר. וויפיל מאל זעהט מען א מענטש האט זיך געטראפען א געוויסע חכמה אדער שיטה אדער מהלך המחשבה אדער אמונה און ער איז אזוי פארכישופ'ט אין דעם ער קען גארנישט טראכטען אנדערש קיין שום זאך, אלעס מעסט ער לויט דעם, און לעבט אין די גרעסטער צמצום וואס איז שייך. נארמאל איז יא טאקע עס איז א שיינע שיטה אבער אוודאי האט עס זיין גבול נישט אלעס פארענטפערט עס מען דארף נישט פאלן כורעים פאר קיין שום זאך. נאר אדרבה, דער צווייטער צד פון אל תהי מפליג לכל דבר איז אל תהי בז לכל אדם, יעדער זאך האט באמת זיין פלאץ זיין ערך אפילו א טיפש ווערט ער נישט פאר דעם בטל במציאות ער האט זיך זיין מקום ווי ער איז חשוב און מ'דארף עם אויך געבן א פלאץ אין דער מציאות.

די ציניזם איז אין פלאץ טאקע כלפי די אלץ וויסענדער זיכערקייט וואס אנדערע האבען, עס איז גארנישט קיין חילקו כלפי וואס, צו איז עס אן או אלטער אמונה אדער א שפאגל נייער ראציאנאליזם אדער א זעקסטער מהדורה אייפון. וואס אין יעדער פון די זאכען מאכט זיך מענטשען פארלירען זיך זיי מיינען שוין דער שיטה דאס איז דער מלך המשיח אליינס ער וועט פותר זיין די גאנצע וועלט, און ער נעמט זיך אזוי ערנסט, כלפי אזא זאך קומט זיך טאקע נאר סארקאזם, ווארום דער נארישסטער אויבער חכם קען אפווענדען די גאנצע באגדול'טע טענה פון יעדער אזא זאך. דאס מאכט זיך ביי ראציאנאלישע שיטות פונקט ווי עס מאכט זיך ביי מער רעליגיעזע שיטות. די חכמים בכל מקום ובכל זמן ווייסען אז אמת טאקע עס איז זייער שיין אין וואויל אבער די וועלט הייבט זיך נישט אן און ענדיגט זיך נישט ביי דעם.

באופן כללי די מעשה פון די "פאוסט" מאדערניזם וכו' איז פשוט אזוי, אז די ראציאנליסטען פון די ענלייטענמענט און סייענטיפיק רעוואלאציעס זענען געווארען אזוי בא'גדול'ט מיט זיך, אז די גאנצע רעליגיעזע פאנאטישקייט און זיכערקייט וואס זיי זענען געקומען אפווענדען האבען זיי ארויפגעלייגט אויף זייערע שיטות. און אנגעהויבען גלייבען מיט אזא מין משיח'דיגר אמונה אז דאס וועט שוין פארענטפערען אלע קשיות. זענען געקומען די פאוסט מאדערניסטען זי פשוט דערמאנען אז פאוואליע פאוואליע.. עס גייט נישט אזוי שנעל. נישט ווייל דו האסט צוויי שיינע ראציאנאלער יסודות האסטו טאקע די כלים מסדר זיין די גאנצע וועלט, און נישט ווייל דו האסט געשריבען א שינע ספר פילאסאפיע צו סייענס קען נישט מארגען אדער נעכטן איינער אפווענדען די גאנצע זאך. דאס איז די גאנצע.

שטייצעך די טיפשים מאמינים זענען דא אויכעט געווארען סטאק אין די זעלבע לאך און האבן אנגעהויב טראכטען פון דער פאסוט מאדערניזם ווי דער מלאך הגואל, דארף קומען פוסט פוסט און פוסט פוסט פוסט וכו'. דער חכם איז מלכתחילה נישט אריינגעפאלען אין די טרעפ און ווייסט אז אלעס אויף די וועלט איז בערבון מוגבל.

די זעלבע מיט ציונות די זעלבע מיט קאווע שטיבל די זעלבע מיט יעדער זאך. געווען איינער געזעהן א פראבלעם האט ער אויסגעטראפען ציוניזם. נו אוודאי איז דאס א גוטע איידיע, אבער צו דען איז דאס דער ענדגליטיגער לעזונג פאר יעדער פראבלעם וואס קען נאר זיין תחת השמש? אוודאי קיין שום נארמאלער קלוגער מענטש האט קיינמאל אזוי געטראכט. אוודאי בלייבט פראבלעמען אפילו אין דעם אליינס. דאס מאכט נישט אויס ציונות עס מאכט נאר ציונות מיט שכל הישר. נאר ווען עס האט זיך מתגבר געווען די טיפשות אז דאס איז גאר דער לעזונג פאר אלעס זענען געקומען חכמים און איפמערקזאם געמאכט אז יא שיין ציונות אבער די אראבער זענען נישט נעלם געווארען אין א טאג ווייל דו ביסט א ציוני.. יעדער מיט מוח בקדקדו האט דאס געוואוסט פאר דעם אויך, נאר טבעם של דברים מענטשען כאפן זיך צו צו א שיטה א מהלך און פארגעסן פון אירע גרעניצען, פארדעם קומט פאוסט.. שטייצעך די זעלבע דא יש מגזימים בזה דארף זיין פאוסט הפאוסט און אזוי ווייטער. דער חכם שטייט און לאכט ער האט לכתחילה נישט גענומען די אלע תורות אזוי ערנסט ער נוצט יעדער זאך כפי מה שהוא אנע הגזמות דארף ער נישט די גאנצע טאנץ פון מהפכות און אנטי מהפכות און אנטי אנטי מהפכות..[/justify]

[נהורא נפישא]

כ"ק רבינו שליט"א איז כסדר מעורר איבער די ענין פון חכמה, ווי כאלו דאס איז די ריכטיגע משמעות החיים וואס ברענגט מיט זיך מיט די גליקליכסטע גליקן, אבער דער אמת איז אז עס איז נישטא קיין שום באווייז אז חכמה איז מער סופעריער ווי סכלות, ס'קען זיין אז דער נאר איז גאר מער גליקליך, אדער איך ווייס אפשר קען מען דאס אינגאנצן נישט מעסטן, אדער אפשר איז גליקליכקייט אליין אויך נישט מער סופעריער פון אומגליקליכקייט, צוערשט דארף מען גלייבן אז גליכליכקייט איז סופעריער, ערשט דערנאך קען מען צילן אהין, און דאס אז חכמה איז נישט מער סופעריער פון סכלות איז נישט עפעס וואס נהורא נפישא זאגט, דאס זאגט שוין דער חכם מכל אדם שלמה המיילעך.
אֶתְּנָה לִבִּי לָדַעַת חָכְמָה, וְדַעַת הוֹלֵלֹת וְשִׂכְלוּת:  יָדַעְתִּי, שֶׁגַּם-זֶה הוּא רַעְיוֹן רוּחַ. 
כִּי בְּרֹב חָכְמָה, רָב-כָּעַס; וְיוֹסִיף דַּעַת, יוֹסִיף מַכְאוֹב.
שאָמַרְתִּי אֲנִי בְּלִבִּי, כְּמִקְרֵה הַכְּסִיל גַּם-אֲנִי יִקְרֵנִי, וְלָמָּה חָכַמְתִּי אֲנִי, אָז יֹתֵר; וְדִבַּרְתִּי בְלִבִּי, שֶׁגַּם-זֶה הָבֶל. 
 כִּי אֵין זִכְרוֹן לֶחָכָם עִם-הַכְּסִיל, לְעוֹלָם:  בְּשֶׁכְּבָר הַיָּמִים הַבָּאִים, הַכֹּל נִשְׁכָּח, וְאֵיךְ יָמוּת הֶחָכָם, עִם-הַכְּסִיל.  
און דער אמת איז אז דאס שוין אן אלטע מחלוקה אויב חכמה איז מער סופעריער פון סכלות, רובא דרובא חכמים (מיטן אויסנאם פון שלמה המלך ובדומה לו), האבן געהאלטן אז חכמה איז סופעריער, ווידעראום די טפשים האלטן אז טפשות איז סופעריער, ממילא דארף מען קודם גלייבן אין חכמה אנצונעמען דאס וואס די חכמים זאגן אנטקעגן דאס וואס די טפשים זאגן, והגם די טפשים שרייען גאר אז זיי זענען די חכמים, איז דאך דאס למעשה אויך א טפשות, ואין להאריך עוד בדברים פשוטים.
כ'האף נאר אז דאס איז נישט די פיליזאפישע פאנעל פון וואס מ'האט גערעדט.
אדער אפשר האט דאס פיליזאפירן אויך נישט קיין שום משמעות.
און אז מ'רעדט שוין פון פאוסט וכו' האב איך פונקט געהערט נעכטן אויף די בי בי סי, פון איינעם א מחבר פון א בוך איבער דעם ענין פון הסתפקות במועט, ווי יענער פארציילט אז ס'דא א מאוומענט ואס ריפן זיך "מינימוליסטן" וואס די ציל איז צו לעבן א לעבן פון הסתפקות במועט, והיינו אפילו מ'האט די מעגליכקייט צו לעבן א שווענדערישן לעבן.
פארציילט ער דארט ווי ער אליין האט מקיים פסק געווען, גענומען זיין גאנצע האב און גוטס, זיינע מאדערנע איינריכטונגען, שענסטע דעקאראציעס, צירונגען זילבערווארג, פעינטינגס, אלעס גענומען און מנדב געווען פאר נצרכים, און פאר זיך איבערגעלאזט נאר די מינומאלע באדערפענישן פון מטה כסא שולחן ומנורה אן די מינדעסטע מותרות, און צו דעם איז יענער צוגעקומען נאכדעם וואס ער האט געלעבט א שווענדערישן לעבן.
און דרך אגב, איז דען נישט צמצום המחשבה אויך אן ענין פון הסתפקות במועט ?

[לעיקוואד]

די פראבלעם איז אז דאס איז סתם א פאראדאקס, ווייל איוב איז דער יתרון הסכלות עפעס וואס חכמה דיקטירט מילא איז דאס א חלק פון חכמה, ממילא איז עס ווייטער אן ענין פון חכמה. און טאמער איז דאס נישט חכמה דאן וואס רעדט מען בכלל, ממילא קלוג דארף מען כסדר זיין. אוודאי דארף מען נישט מגזים זיין אין דעם אויך כמוסבר.

[לעיקוואד]

למעשה איז דער גאנצע דיון לעכערליך, דו ביסט דן צו חכמה מאכט גליקליכער פון טיפשות. האסט אבער נאכנישט פעסטגעשטעלט אז גליק דאס איז דער תכלית. ווער זאגט אז דאס מעסט בכלל עפעס? און אפילו טאמער יא, וואס איז דאס גליק און וויאזוי מעסט זיך דאס, איז דאס נישט קיין סובייעקטיבער זאך? ממילא ווייס איך נישט בכלל אויף וואס רעדט מען דא. און פון וואס רעדט קהלת? זעהט מיר נישט אויס ער רעדט פון גליק נאר פון עפעס אוביעקטיב, צו דער חכם למעשה געשעהט עם עפעס מער ווי דער כסיל, אדער מקרה אחד יקרה את כולם. דאס רירט נישט די אנדערע נושא, וכל אלו אינם אלא דברי חכמה..

לגבי הסתפקות במיעוט ווענט זיך ווי דער צמצום המחשבה איז. וויסען אז אלע חכמות זענען לאו דווקא זיי זענען נישט אין סוף המוחלט דאס איז טאקע הסתפקות במועט אפשר, נישט פראבירען אייננעמען די גאנצע וועלט. פארקערט דאס וואס מרופט געווענטליך צמצום המחשבה איז פונקט פארקערט, דאס איז אן עני ואביון וואס דמיונ'ט אז זיין פופציג סענט קען קויפען די גאנצע וועלט און ער פירט זיך נאך אזוי, דאס איז פארקערט פון הסתפקות במועט איך ווייס נישט פונקט ווי דאס צו רופען אבער קיין מסתפק במועט איז דאס נישט.. קען זיין אויך הסתפקות במועט אז איינער קען א געוויסע שיטה צו מהלך ער זאל זאגען איך דארף נישט וויסען אלע חכמות עס איז גענוג די וועג וואס איך ווייס, אויב נעמט ער דאס נישט במוחלט, אפשר.