קאווע שטיבל

כ'האב געזעהן אין אין איינער פין די אויפגאבעס וואס סקווירא גיבט ארויס, דא ווי זיי ברענגען א שמועס פין סקווירא רבי, עס האט מיר געכאפט דער אויג, והנני מעתיק לשון קדשו.

וז"ל

ס'איז א שווערע זאך אין כמה אופנים, ס'איז שווער בעצם און ס'איז אויך שווער ווייל ס'האט זיך לעצטנס אריינגעכאפט א שטארקע מהלך אז מ'האט אינגאנצן נישט איזין דעם "רבים" מ'האט איזין איין זאך, מ'זאל נישט פוגע זיין אינעם "יחיד". כ'מיין אז די מעשה איז א טעות, וייל "יחיד ורבים הלכה כרבים" .... אויב מ'מיינט חלילה יענעם פוגע צו זיין ח"ו טויג עס טאקע נישט, אבער טאמער מ'טוהט עס לטובת הענין - אין א "רבים" מעג מען יא פוגע זיין?!.. סאיז נישט קיין קלייניקייט.

כלומר, אונז אלע אינדערויסען פין סקווירא שטייען מיר און שטוינען, וויאזוי קען א רבי זיך אויפפירען און אריין לייגען פארשידענע יחידים אין די אדמה, מיט אכזריות וכו'. און דא שטארצט ארויס די ווערטער פינעם רבי'ן, ווי ער מאכט במחי יד אוועק די רעכטען פין יחידים. אויב איז עס לטובת הרבים, דארף מען זיך נישט רעכענען מיט יחידים, מען מעג זיי צוטרעטען און פוגע זיין און ווער ווייסט וואס נאך, פארוואס? ווייל עס איז לטובת הרבים, און יחיד ורבים הלכה כרבים.

איז ער גערעכט?

עס עקזעסטירט נישט אזא זאך "רבים", דער רבים איז בסך הכל א צאמשטעל פון אסאך יחידים. די וואס רעדן פון "צרכי הרבים" וואס זענען שטערקער פון פגיעה ביחיד רעדן נישט פון דער פאקטישער רבים וואס איז אסאך יחידים נאר פון געוויסע יחידים וואס האבען מחליט געווען על דעת עצמם אז זייער רצון איז מייצג די רבים, אנטקעגן די גאנצע רבים. דהיינו ווען ער זאגט יחיד ורבים הלכה כרבים וואס ער מיינט צו זאגען איז רבים ורבי הלכה כרבי, ווען ער וואלט ווען געמיינט די רבים גופא וואלט דאך לאגיש אויסגעקומען אז מדארף מאכען בחירות מברר זיין וואס די רבים וויל, און דאס איז דאך די פארשאלטענע ליבעראלע דעמאקראטיע וואס ער האקט דערגעגן..

אבער למשל, רוב סקווירא וויל אז דער רבי'ס תקנות זאלען מקויים ווערען, סא ווען יחידים ווילען מאכען א אייגענער מנין זענען זיי אקעגען דער רבים, נישט אזוי?

ווען דו זאגסט, "רוב סקווירא ווילען אז דער רצון פון דער סקוערער רבי זאל מקויים ווערן", הייסט דאס נישט א רצון פון רוב נאר ווייטער איז אלץ דער רצון פון איין מענטש וואס האלט זיך דער מייצג פון דער כלל. ווען דער רבי וואלט ווען אנדערש געוואלט וואלטן זיי דאך לכאורה דאס געוואלט ממילא האט דער רבי ווייטער נישט קיין תירוץ אז דאס איז רצון הרבים עס איז ווייטער זיין פרטישע רצון.

קענסט אייביג טענה'ן אזוי.

אבער אויב אין די סנהדרין זאגט איין דיין אז מיין דעת איז ווי יענער דיין זאגט, ווערט זיין דעת נישט פאררעכענט?

ס'איז א טעות, ער מיינט צוזאגן "יחיד ורבי'ן הלכה כרבי'ן."

איחוד פעלד האט געשריבן:קענסט אייביג טענה'ן אזוי.

אבער אויב אין די סנהדרין זאגט איין דיין אז מיין דעת איז ווי יענער דיין זאגט, ווערט זיין דעת נישט פאררעכענט?

ניין, אזוי ווערט טאקע דערמאנט אין הלכות הכרעה אחרי רבים אז אסאך תלמידים פון איין רבי ווערט גערעכנט נאר ווי איין שטימע. און פארדעם איז טאקע די הלכה ביי סנהדרין מתחילין בקטן אז קיינער זאל נישט מבטל זיין דעתו צו א צווייטער וואס דאן האט מען נישט די הכרעה פון רוב נאר פון יחידים. וכן הסברא הפשוטה.

אבער דא איז נישט ממש דומה צו הלכות סנהדרין ווייל דא האנדלט זיך נישט איבער דעות נאר איבער צרכים. און דאס איז זיכער אז "צרכי" היחיד איז גאנץ אביעקטיוו, אפילו ווען עפעס א מנהיג איז עם מצליח צו משכנע זיין אז עם איז בעסער זיין אן ארימאן איז ווייטער זיין צורך צו לעבן בהרחבה, און ווען דער מנהיג פארענטפערט זיך נו וואס זאל איך טוהן דאס איז רצון הרבים (וואס איך האב אליינס אזוי איינגערעדט) הייבט זיך בכלל נישט אן קיין שאלה אז דער מנהיג האקט אין קאפ.

אבער לאמיר זאגען אז עס איז יא טאקע דער רצון הרבים, איז ער גערעכט ביסודו אז מען מעג טרעטען אויף א יחיד'ס געברויכען לצורך הרבים?

איחוד פעלד האט געשריבן:אבער לאמיר זאגען אז עס איז יא טאקע דער רצון הרבים, איז ער גערעכט ביסודו אז מען מעג טרעטען אויף א יחיד'ס געברויכען לצורך הרבים?

ס'איז מוסכם אין די דעמאקראטישע וועלט אז די דעת רבים איז נישט נוגע ווען ס'קומט צו יסודותדיגע מענטשליכע רעכטן (הגם ס'איז פארהאן מיינונגס דיפרענצן גענוי וואס מענטשן רעכטן זענען) ווייל בעומק איז דאך די דעת יחידים פונעם רבים אז זייערע מיינונג זאל רעספעקטירט ווערן אפילו ווען זיי וואלט געווען נאר יחידים, און א מענטש וועט קיינמאל נישט מבטל זיין דעתו לדעת רבים ווען ס'קומט צו בעיסיק יומען רעכטן

סאיז קלאר דא אזא זאך אז די אינטערעסן פון א רבים וועגט איבער און מאכט צונישט די רעכטן פון א יחיד, סאיז זיכער דא אזא זאך וואו רעכטן פאר אינדיווידואלע מענטשן, ס'איז דעריבער דא אזא זאך ווי 'דעמאקראטישע טיראניע'

די ענין פון אינטערעסן פון א רבים טוט איבערוועגן די אינטערעסן פון א יחיד איז שייך אין שיכון סקווירא אויך, אפי' אויב די רבים'ס אינטערעסע קומט נאר וועגן זיי זענען פארגלייבט אין איין רבין, אדער איין פרעדיגער אדער איין אידעאלאג (אויב נישט איז מאדערנע דעמאקראטיע נאר א מיראזש, און ריכטיגע דעמאקראטיע איז נאר וואס דער טיראן מיט זיין רעזשים באשלוסט, אדער אין בעסטן פאל וואס די פראפעסארס שטודיע ווייזט איז די בעסטע פארן רבים)

די שאלה איז נאר וועלכע אינטערעסן פונעם יחיד וואס ווערט צוטרויטן פון דעם רבים דו רעדסט, גיב מער אינפארמאציע.

ס'איז די אלטע אויסגעדראשענע דעבאטע פין די אינדיווידיאל קעגען די קאלעקטיוו, למעשה האט זיך כסדר ארויס געשטעלט אז די וואס פרעדיגען אז זיי מיינען די טובה פין די קאלעקטיוו און אונטער דעם סאלאגאן טוען זיי אינוואדירען די רעכטען פין דעם אינדיווידיאל, איז די תוצאה א טיראניע, און ס'איז צום סוף נישט גוט נישט פאר די קאלעקטיוו און נישט פאר די אינדיעווידואל,

נאר וואס דען, מענטשען האבען ליב צי ראצינאליזירען זייערע מעשים מיט שיין קלינגעדיגע סלאגאנען כדי מען זאל זיך נישט שפירען גילטי,

דארף דער איבאלע אנגעשטעקטע דאקטאר ארויסגעלאזט ווערן, ארומבלאנזשען די גאסן, אויב וויל זי אזוי?

וואס איז אימיגראציע קאנטראל, טראפיק געזעץ, בילדינג קאוד, עפ.די.עי. וכו' וכו' וכו'?
די גאנצע מושג פון מאדערנע נעישאן-סטעיט איז קאלעקטיוו ווס. אינדיווידואל.

ישראל קאפקע האט געשריבן:דארף דער איבאלע אנגעשטעקטע דאקטאר ארויסגעלאזט ווערן, ארומבלאנזשען די גאסן, אויב וויל זי אזוי?

וואס איז אימיגראציע קאנטראל, טראפיק געזעץ, בילדינג קאוד, עפ.די.עי. וכו' וכו' וכו'?
די גאנצע מושג פון מאדערנע נעישאן-סטעיט איז קאלעקטיוו ווס. אינדיווידואל.

דיין משל מיט דער איבאלע אנגעשטעקטע דאקטאר איז גאר פאסענד. זי איז נישט אנגעשטעקט דערווייל, און קען עס נישט איבערגעבען דערווייל, און דאס האלטען זי איינגעשפארט איז א עקשנות פין אפאר סקווירא רבי'ס וואס ווילען קענען ווייזען אז זיי היטען אונז פין איבאלא.

סקווירא רבי - הלכה, לפענ"ד שתי תיבות הסותרים זה לזה.

לענ"ד ס'איז נישט אזא שטארקע שאלה ווייל ס'איז דא א פלאץ אז ביידע קענען צוזאמען לעבען. למשל, ווען ס'איז א שאלה דער רעכט פון א מענטש צו רעדען וואס ער וויל, פארשטייט מען אז ער מעג. אבער אין מיט'ן דאווענען איז דאס א פארברעך ווייל ס'שטערט אנדערע. מ'זאגט איהם 'אנטשולדיגט רבי יחיד, אבער ביטע רעד שפעטער נישט יעצט'. אבער ווען ער וועט קיינמאל נישט קענען רעדען איז דאס אן אנדערע שאלה. אבער ווען מ'האנדל'ט פאראויס, און דער מנהיג זאגט אז דער יחיד איז נישט וויכטיג אפילו פאר'ן הערען די פרטים פון דער שאלה, איז ער א מסוכנדיג'ע מענטש ווייל ער האט אויסגעריסען האלב דער שאלה מעיקרו.
אגב, דער סקווערע פארברענונג מעשה, הגם ס'האט מיר שטארק געשטערט בשעת מעשה, מ"מ נאכ'ן לערנען אפאר הלכות זעה איך אז ס'איז נישט אזוי ווייט פון די הלכה ווי איך האב געמיינט. אוודאי בלייבען זיי נישט גערעכט ווייל למעשה טוהן זיי אזאך פאר שלעכטע מדות' אבער ווען ס'וואלט געווען לשם שמים וואלט אפשר געווען א פנים אז זיי זענען יא כהלכה.

די געשיכטע פון סקווירא שטעטל איז ווי די געשיכטע פון די אידן אין מצרים, די אידן אין מצרים האט מען קודם געפאנגען בפה רך, קום ארבעט און איך וועל דיר באצאלן גוט דערפאר, און פון דעם איז שפעטער געווארן די טרויער׳דיגע שיעבוד מצרים, די זעלבע מיט סקווירא די פריער׳דיגע רבי׳ן הרה״ק רבי יעקב יוסף האט געוואלט וואונען מחוץ לעיר, כידוע ווען ער האט נאך געוואונט אין שטאט האט ער געלאפן אויפן גאס שנעל מיט פארמאכטע אויגן, ער האט געוואלט א שטעטל פאר קדושה, פאר יודישקייט, נישט פאר א אופן ווי צו נעמען אלע תושבים און זיי מאכן סקווירא חסידים, אז מען קוקט אויף די ערשטע תושבים און ווייטער זענען געווען אזוי פיל וואס האבן פשוט געזוכט א מקום מחוץ לעיר, און ווען קרית יואל וואלט שוין געשטאנען וואלטען זיי אפשר אהין געגאנגען (סאיז דאך מער אונגאריש) רבי עזריאל טויבער ז״ל, איז געווען נאנט מיטן סקווירא רבי׳ן איז ער געגאנגען וואונען דארט א שטיק צייט, אבער לא עלה עלה דעתו צו נאכמאכען אלע סקווירא מנהגים און אנטוהן א סאמיטע היט (און זעכער נישט שטיוועל) אבער נאכן פטירה פונעם אלטען רבי׳ן (אזוי ווי נאכן פטירה פון להבדיל אלף אלפי אלפים הבדלות פונעם אלטן פרעה אשר עדיין זכר את יוסף) נשתנו העיתים והחליף הזמנים און מען האט געטויפט גאנץ סקווירא שטעטל (גאנץ אונגארישע שטעטל) צו סקווירא׳זים, סאיז נאך געבליבן ביז לעצטענס רבי דוד שטיינער א זוהן פונעם א אונגארישען אויבערלענדישן רב, וואס האט כל ימיו נישט אנגעטוהן א שטריימאל על ראשו וואונענדיג אינעם שטעטל א חידוש ניין?