שושנים #8: ימי בינה

[פישלע העררינג]

בינו בוערים בעם
יאורים אדומים מדם
חרוכי חמה בני חם
ויעקב איש תם!

והיה אם בִּין הכות
הטרם תדע לחכות
שבלים בלעו הדקות
ועיני לא"ה רכות!

בינה יתירה ניתנה
סיני משם ירדה שיטנה
בבת מלכים חיתנה
והנה תומים בביטנה!

ימי בינה ימי שמונה
מתמול שלשום שונא
כ"ד שעות העונה
והוא בן אש"ה זונה!

הבינה והברכה לח"י
התנבא כשואג מלאכי
אנכי מבקש את אחי
איך יכחיש את החי?!

אמרי בינה מכמורש ציר
כחלמיש כן הצור
תלתין ותלת וחדא בציר
והכרתי עזוב ועצור!

[מאטי]

יאורים אדומים מדם

ס'איז אפילו יאיר'ר פון יאיר..

[כוכב]

לדעתי לדעתי קען מען צעדרייט ווערן פון די פאעטישקייט פון יעדער שורה באזונדער. ממש חידושים נפלאים און אלץ אויף א הויכע און עלעקוואנטע נאראטיוו מיט רמזים און מליצות נפלאים.

[יאיר]

יאורים אדומים מדם

ס'איז אפילו יאיר'ר פון יאיר..

סהדי במרומים מיינע הענט זענען ריין פון דעם קונצליכן שיר. ולא עוד אלא רוב פון די מליצות פארשטיי איך נישט.

[יין שרף]

WOW!

[פישלע העררינג]

בתים משוקלים: 5 כוכבים

לשון הקודש צחה: 5 כוכבים

חרוזים בלתי לחוצים: 5 כוכבים

עמקות: 5 כוכבים

אינהאלט: 5 כוכבים

געדאנק: 5 כוכבים

אוועראלל: דערווייל נישט אזוי פארשטענדליך, אבער זעהט אויס פראפעסיאנאל.

אזוי ווי מיט "שושנים # 1" וועל איך באלד פראבירן שרייבן א שטיקל ביאור הנלענ"ד.

[פישלע העררינג]

הקדמה: מען ברויך פארשטיין אז טעג זענען באגרעניצט צו א צייט (ימי בינה...) און וואס איז באשערט פאר איין טאג קען נתהפך ווערן מארגען לטובה ולברכה.

בינו בוערים בעם
יאורים אדומים מדם
חרוכי חמה בני חם
ויעקב איש תם!

פארשטייטס, אומוויסענדע פון פאלק [אז צו אלעס קומט אן ענדע]
טייכן רויט פון בלוט [זענען צוריק געווארן קלאר מיט די צייט]
די שווארצע בני חם [זענען לבסוף אויסגעלייזט געווארן פון קנעכטשאפט]
און יעקב איז ארויס גאנץ [נאכ'ן ווערן פאריאגט פון עשו און לבן]

והיה אם בין הכות
הטרם תדע לחכות
שבלים בלעו הדקות
ועיני לא"ה רכות!

אפילו ווען איינעם איז נגזר געווארן שלעק
זאל ער זיך לערנען עס אויסציווארטן
אזוי ווי די מאגערע שבלים [זענען זאט געווארן] וועלכע האבן איינגעשלינגן די זאנגן
און לא"ה*) מיט די פארוויינטע אויגן [האט לבסוף חתונה געהאט מיט יעקב]
___
*) לא"ה = ל"ו נרות חנוכה, לרמז שגם נס חנוכה היה באופן זה

בינה יתירה ניתנה
סיני משם ירדה שיטנה
בבת מלכים חיתנה
והנה תומים בביטנה!

צו קלוג ברענגט טאקע מכאוב אבער מיט בינה יתירה קען מען בייקומען אסאך
זינט מתן תורה האבן אונז די פעלקער פיינט
אבער מיר האבן גוט חתונה געהאט
און מיר זענען זוכה לשתי עולמות

איך האב נישט קיין נערוון אויף מער מפרש צו זיין.

[כוכב]

מאסיוו!!!

[מאטי]

פישעל'ע איך ווער משוגע פאר דיר. דו דעשיפרירסט דאס באהאלטענע ווי א זקן ממרא.

[פישלע העררינג]

אקעי, לאמיר ווייטער מפרש זיין, כיד הפאנטאזיע עלי לטובה...

ימי בינה ימי שמונה
מתמול שלשום שונא
כ"ד שעות העונה
והוא בן אש"ה זונה!

אין דעם אליינס אז דער יום טוב איז גאנצע אכט טעג ברויך מען זיך אויך מתבונן זיין
ווייל צוליב שה"י ופה"י האט מען אונז פון אייביג פיינט געהאט
אבער א פארפייניגטע טאג ["עונה" לשון נופל על לשון] קומט אלץ צו אן ענדע
אין זכות פון די יום טוב'דיגע קרבנות [אִשֵׁהּ] וועלכע ברענגען השפעות טובות

הבינה והברכה לח"י *)
התנבא כשואג מלאכי
אנכי מבקש את אחי
איך יכחיש את החי?!

אויב טוהט מען זיך אזוי מתבונן זיין זעהט מען איין אז דאס לעבן איז באמת א ברכה
אזוי ווי דער נביא מלאכי זאגט אין פרק ב' אז אויב מען איז נישט שם על לב ווערן די ברכות אפגעטייטשט ווי קללות - וְאָרוֹתִי אֶת בִּרְכוֹתֵיכֶם וְגַם אָרוֹתִיהָ כִּי אֵינְכֶם שָׂמִים עַל לֵב
יוסף האט געמיינט אז ביים זוכן די ברודער האט זיין פיטום אנגעהויבן גיין אראפ [דערווייל דארט האט אנגעהויבן די צמיחת גאולת מצרים]
ווי קען זיך א מענטש פארלייקענען א הזדמנות צו לעבן א גוט לעבן?!
___
*) לח"י איז בגימטריא מ"ח, לרמז אז א מענטשס גאנצע מח און געדאנקען-גאנג ווערט געבענטש און נארמאלעזירט פון אזוי טראכטן

אמרי בינה מכמורש ציר
כחלמיש כן הצור
תלתין ותלת וחדא בציר
והכרתי עזוב ועצור!

[אפילו אויב האלט מען נאכנישט דערביי למעשה] איז אבער רעדן פון דעם קלוגע יסוד אזוי ווי פאר אן ארימאן [כמו-רש] זאפט פון פיש/פלייש [ער ערלויבט זיך נישט מער ווי דעס אבער ער האט כאטש דער טעם אין מויל]
און אזוי ווי דער שטיין האט באוויזן מהפך צו זיין סדרי בראשית און געבן וואסער, אזוי זאל דער באשעפער - הצור תמים פעלו - פאר אזא איינעם מהפך זיין אלעס לטובה
אזוי בעט איך מיט'ן גאנצע הארץ [33 מינוס 1 איז ל"ב]
און איינמאהל פאר אלעמאל זאל פארשניטן ווערן די עזובת בת ציון און די עצירות אוצרות השמים!

שוין, דער מחבר גייט מיך שחט'ען פאר'ן דערהרג'ענען זיין פיוט...

[ישראל קאפקע]

פיינעלי עפעס ריכטיגע פאעזיע!
עס געפונען זיך גאונים צווישן אונז, איך האב אויך גלייך חושד געווען @יאיר, נו אז ער לייקנט שטיין און ביין מוז איך אים גלייבן.
כ'בין מוראדיג נייגעריג ווער דער גאונישער פייטן איז, העט מען מוזן ווארטן ביז נאכן פארמעסט.

[מאטי]

ונבנתה העיר, הערשי איז אויף מיין קורצע ליסטע.

[פישלע העררינג]

אויב איז עס טאקע [tag]יאיר[/tag], האט ער עס מרמז געוועהן אין "יאורים". ווידער, [tag]הערשי[/tag] האט געהאט א ברירה זיך מרמז צו זיין אין "אדומים מדם" וואס דער בלוט אשכול איז זיין הויכפונקט אשכול, אבער הערשי קען לכאורה בעסער ווי דעס.

[רויטע וואנצעס]

מחזורים עם פי' "דג על דק" אין אידיש, וועט זיין צו באקומען אין אלע ספרים געשעפטן תיכף נאך חנוכה.

[יואב]

וואו, דאס איז ריין גאונות. די דאזיגע פאעמע קריגט מיין שטימע אלס א געווינער – דערווייל.

איך וואלט אויך געזאגט יאיר, הערשי אדער ונבנתה, מ'קען אבער קיינמאל וויסן וואספארא טאלאנטן ס'דרייען זיך דא אונטערן פוס.

הערשי גראדע האט אן אנדערן סטיל אביסל. מעררוועדיג איבער די פאנקטשועישן.

[לעיקוואד]

פישעל'ע איך ווער משוגע פאר דיר. דו דעשיפרירסט דאס באהאלטענע ווי א זקן ממרא.

די שאלה איז אויב איז מעגליך אז איינער וואס איז נישט דער מחבר אליינס וואס האט אריינגעלייגט די כוונות וואלט עס בכלל געקענט צוטרעפן עס זאל אזוי גוט שטומען ביז די לעצטע שטרעכלע.
וואס זאגט איר?
אפשר זאל א צווייטער שרייבען אן אנדערע פירוש אויף די גאנצער שיר זאל מען זעהן. איך האב גראדע עטליכע שטיקלעך פארשטאנען אנדערש פון פישעלע, אפשר זאל איך פראבירען?

[פישלע העררינג]

פישעל'ע איך ווער משוגע פאר דיר. דו דעשיפרירסט דאס באהאלטענע ווי א זקן ממרא.

די שאלה איז אויב איז מעגליך אז איינער וואס איז נישט דער מחבר אליינס וואס האט אריינגעלייגט די כוונות וואלט עס בכלל געקענט צוטרעפן עס זאל אזוי גוט שטומען ביז די לעצטע שטרעכלע.
וואס זאגט איר?
אפשר זאל א צווייטער שרייבען אן אנדערע פירוש אויף די גאנצער שיר זאל מען זעהן. איך האב גראדע עטליכע שטיקלעך פארשטאנען אנדערש פון פישעלע, אפשר זאל איך פראבירען?

[tag]לעיקוואד[/tag], איך האב אויך געשריבן אויף שושנים 1 און אויף שושנים 9. דא האב איך געשריבן אויף די גאנצע צוליב די קלארע און ריינע אויסשפראך.

[לעיקוואד]

שוין א בעל כשרון ביזטו זיכער.. צו דו ביסט דער מחבר איז א ספק.. איך וועל באלד צושרייבען מיינע פירושים דא.

[פישלע העררינג]

שוין א בעל כשרון ביזטו זיכער.. צו דו ביסט דער מחבר איז א ספק.. איך וועל באלד צושרייבען מיינע פירושים דא.

ווען יעדער מפרש ש"ס וואלט געוועהן ראוי צו זיין רב אשי...

[לעיקוואד]

איז אזוי, עס איז געווארען דא א שטיקל חיבור פון פיוטים מיט חידות, דער עולם דא מיינט אז א פיוט מוז זיין אזא חידה פול מיט רמזים וואס מדארף פותר זיין א שטיקל צו א שטיקל זעהן וואס מרעדט זיך. לעולם ווענט זיך דאך וויאזוי דער מחבר האט עס געשריבען, למשל דער קליר שרייבט טאקע זיינע פיוטים אזוי, בשעת אנדערע שרייבען בעיקר שיין ארויסגעבן הרגשים בדרך שיר ופיוט און נישט אזוי מיט דברי חידות (למשל דער גוטע ווארט פון דער פארמעסט און אנדערע)

עכ"פ, איך האב פארשטאנען דער פיוט אינגאנצן אנדערש פון פישעלע, וועל איך אויסרעדן. איך טראכט אביסעל אנדערש פון עם איך האב נישט קיין פשט מיט רמז אויף יעדער ווארט, איך פראביר ענדערש פארשטיין בכללות דער שיר פון וואס עס רעדט זיך. איז קען זיין געוויסע ווערטער וועלן בלייבען בלי פירוש איך ווייס נישט אדער אפשר ווייסט דער מחבר אויך נישט.

לדמיוני איז דאס א שיר מחאה וועגן דעם וואס אידען און בכלל מענטשען גייט נישט אן די ראסיסטישע רציחות וואס פאליציי האבען ערמערדערט פון די שווארצע המכונים לפעמים בני חם.

בינו בוערים בעם
יאורים אדומים מדם
חרוכי חמה בני חם
ויעקב איש תם!

דא שרייט ער אויף די טיפשים פון פאלק (אידען) וואס קוקען זיך נישט אום אויף טייכען בלוט פון די שווארצע בני חם, און דער יעקב ער מאכט זיך אזוי תמימות'דיג כאילו עם איז דאס נישט נוגע.

והיה אם בין הכות
הטרם תדע לחכות
שבלים בלעו הדקות
ועיני לא"ה רכות!
דער שטיקל רעדט צו דער פאליציי און זאגט עם, יא טאקע אמאל דארף מען שלאגען, והיה אם בן הכות הרשע, קענסט אבער נישט פארשטיין ווארטען א מינוט צוויי, דערווייל די שבלים די פעסטע פאליציי שלינגען איין דארע שוואכע, און מען וויינט אויף דעם.

בינה יתירה ניתנה
סיני משם ירדה שיטנה
בבת מלכים חיתנה
והנה תומים בביטנה!
דא רעדט ער צו די אידען וואס האלטן זיך טאקע קלוגער פון די גוים, און ירדה שנאה, זיי זאלן אבער וויסען אז די חלק הרע איז אויך נולד געווארען פון דער זעלבער בטן.

וויייטער נלאיתי לפרש כל מילה, די נקודה איז ער טענה'ט פאר די חכמים וואס זענען טאקע בבינה יתירה, פארוואס פעלט זיי הארץ צו פארשטיין, אז יעדער מענטש קומט זיך לעבן, און מדארף שוקל זיין באריכות אז מאיז מזלזל אין איינעמ'ס לעבן נישט קאלטערהייט און שנעלערהייט הרגנ'ען און נישט רחמנות האבען.

[פישלע העררינג]

פשיהא! וואונדערבאר! איך ציה צוריק מיין אייגן ביאור און טרעט אפ לכבודך! דיין פשט איז לכאורה די ריכטיגע. אזוי סימפל און רייך.

קען אבער זיין אז דאס מיינט טאקע ריכטיגע פאעזיא. א שטיקל פיוט וואס לאזט זיך טראגן א שלל פון פירושים. אזוי ווי א מאלעריי.

[ישראל קאפקע]

פיור דזשיניעס, די סגנון פונעם פיוט, און דער אינהאלט לויט לעיקוואוד'ס פירוש.
#מתוקמדבש
#phenomenal

[לעיקוואד]

קען אבער זיין אז דאס מיינט טאקע ריכטיגע פאעזיא. א שטיקל פיוט וואס לאזט זיך טראגן א שלל פון פירושים. אזוי ווי א מאלעריי.

יא, דאס איז דער גאנצער פאן דא, מ'זאל ווייזען ווי שיין מקען מפרש זיין ווערטער בכל מיני אופנים, הלא כה דברי כאש..אזוי לערנט מען זיך אויכעט וויאזוי מען ארבעט מיט ווערטער און די משמעות זייערע, און וויאזוי עס ארבעט טאקע שרייבעריי מיט פייטנות. איך האף אויף נאך פאעמעס וועט מען זעהן אזוי פארשידענע פירושים זה אומר בכה וזה אומר בכה.