עמוד האש האחרון? – הגה"ק רבי יעקב אריה ישעי' מאמשינוב שליט"א

[[NAMELESS]]

הקדמה.


אמשינוב! א מושג פון קאנטראסטן, א דערהער פון אלטער היים, א מאדנע חסידות וואס איר שפיץ לייגט נאר צו תבלינים צום סודות'פילן טשיקאוון חסידות.

א פלאץ ווי חסידים ווערן שיכור ווי לוט ווען די רבי מאכט חתונה, א פלאץ ווי יונגעלייט בני עליה דרייען זיך ווי מלאכי מעלה, אבער אויך א פלאץ ווי דער שיכור מיטן בן עליה וועלן טאנצן מיט איין דביקות אנגעכאפט אין א ראד.

א רבי וואס פאדערט פון זיינע חסידים נאנסטאפ, אבער גלייכצייטיג א רבי וואס לייגט גארנישט קיין לחץ אויף זיינע חסידים. און שיעור נישט פארגעסן – א רבי וואס האלט זיך נישט פאר קיין רבי פאר זיינע חסידים.

א חסידות וואס דער היינטיגער רבי האט מער ווייניגער אויפגעבויט מיט זיינע צוויי הענט, און האט היינט ר"ה יו"כ ארום 500-600 אידן מיט זיך, אבער א רבי וואס זיצט קיינמאל נישט אויפן אויבנאן.

א רבי וואס איז א האלבער ציוני [כלפי די אנדערע רבי'ס], אבער האט גענוצט דעם קיצוני'דיגן קנאי משה הירש פאר א געוויסע צוועק. א רבי וואס קאכט אוועק מיט א רויט צופלאמטן פנים, ווען דער עולם זינגט מיט א ברען שלמה קארליבאך'ס ניגונים.

א חסידות וואס אירע חסידים באשטייען פון פלאכע ביבער הוטן/הויכע ביבער הוטן/קראך הוטן/גערע הוטן/אראפגעבויגענע היטלעך/און כיפות סרוגות, און פון ספאדיקעס מיט שטריימלעך, בעקישעס און ירושלימע קאפטענעס. א ציציאונגס קראפט פאר אלע שיכטן און קרייזן.

א רבי וואס פראוועט שבת ביז דינסטאג, און לאזט אויס אפאר טעג פונעם קאלענדער א יעדן וואך. א רבי וואס רוהט נישט קיין מינוט און יעדע רגע איז פיל, ווען אין די זעלבע צייט איז ער די רואיגסטע מענטש אין אמשינוב.

א חסידות וואס האט צוגעצויגן אומצאליגע ראשי ישיבות ואדמורי"ם וואס רעדן זיך אדורך מיטן רבי'ן, און זענען זיך מתכופף לדמותו הבהיר, אבער דער חסידות און כ"ש דער רבי, האט קיינמאל נישט נהנה געווען פון די אומצאליגע גבירים וואס ווארטן נאר אויפן טאג וואס דער רבי וועט מסכים זיין צו נעמען א פרוטה פון זיי.

א קליינטשיג דארטשיג אידעלע וואס פירט אן א סדר היום מיט אומנאטירליכע כוחות, צענדליגע יארן נאכאנאנד, און ווערט קיינמאל נישט מיד, און שלאפט צוויי שעה א נאכט נישט מער פון א שינת הסוס, און עסט קרוב צו נול. מהיכן ירק זה חי?

א חסידות וואס ציהט איר גלאררייכע היסטאריע קרוב צו צוויי הונדערט יאר, און איז אלס געווען באוואוסט מיט איר אהבת ישראל, מיט איר שמחת החיים, און... מיט איר פארשלעפטקייט.


לאמיר גיין אויפן באן וואס פירט קיין אמשינוב, מיר וועלן אפשטעלן פאר א קורצע וויילע ביי פריערדיגע סטאפס, און דערנאך וועלן מיר צוקומען צו אונזער דעסטינאציע: אמשינוב כהיום תחת נשיאותו פון איינער פון די מערסט אינטרעסאנטע רבי'ס אין די היסטאריע.

[[NAMELESS]]

מיין פלאן פארן אשכול:
viewtopic.php?p=267545#p267545

[קאווע טרינקער]

פארגעס נישט צוצולייגען א דבר תורה / אדער נעם אראפ דעם גאון טיטול.

[א איד]

קוקט אויס אז עס קומט דא איינס און א גוטס, מיר ווארטן מיט שפאנונג

[[NAMELESS]]

פארגעס נישט צוצולייגען א דבר תורה / אדער נעם אראפ דעם גאון טיטול.

איך פערזענליך האב נישט גערעדט מיט אים אין לערנען, אבער איך ווייס ערשט-האנטיג פון אסאך ת"ח [וביניהם הגאון רבי מאיר בראנדסדארפער זצ"ל פונעם עדה"ח] וואס האבן גערעדט מיט אים אין לערנען, און כולם פה אחד אמרו אז ער איז א גאון בכל מקום בתורה.
אין די קומענדיגע קאפיטלען וועלן מיר בארירן אויך דעם פרט אי"ה.

[קאווע טרינקער]

אינטערסאנט אז אויף רב אלישיב האט קיינער נישט עדות געזאגט.

[יין שרף]

נו, פרעג געוויסע חסידים וועסטו הערן אז ער האט טאקע נישט געקענט...

[איך אויך]

טרינקער ווי ציהלסטו? לעב און לאז לעבן.

[[NAMELESS]]

אינטערסאנט אז אויף רב אלישיב האט קיינער נישט עדות געזאגט.

דאס איז איינע פון די מערסט באקאנטע - און גלייכצייטיג פון די מערסט נארישע - טענות אויף חסיד'ישע רבי'ס. הלמאי זייער גאונות ווערט נאר אנערקענט אין מעשה ביכלעך, און נישט אין קיין ספרים.

די סיבה פארוואס דאס איז א גאר נארישע טענה איז, וויבאלד - בשונה מגדולי הפוסקים וכו' כמו הרב אלישיב, וואס זייער גאנצע מהות איז געווען דיינות, ספרים, והוראה. איז אבער - דער חסידישער רבי [געווענדליך] נישט געקומען פסק'ענען, און שרייבן גאונ'ישע חיבורים, נאר עוסק געווען אין עבודת ה' און לימוד פאר זיך, און מדריך געווען עדרי צאנו בעבודת ה'.

אודאי זענען דא גענוג רבי'ס פוסטע עמי-ראצים, וואס דער עצם פאקט אז זייער תפקיד איז נישט צו רעדן אין הלכה וכדומה נאר אין חסידות, איז דער סיבה וויאזוי זיי קענען אויסקראסן דעם נארמאלן סיסטעם וויאזוי אנערקענט צו ווערן אלס גדול בישראל. אבער דאס מאכט נאכנישט א יעדע רבי פאר א בור וריק שאין בו מים - ואין מים אלא תורה.

נאך איין נקודה: ווען א רבי איז שוין א זצוקללה"ה זיעועכי"א, דעמאלס קענסטו גארנישט טון אפצופרעגן די מעשיות וואס מענטשן דערציילן איבער זייער גאונות. אבער ווען איינער לעבט נאך, קענסטו דיך אליינס איבערצייגן דורכן רעדן מיט אים אין לערנען. איז ממילא, פוק חזי, גיי רעד מיט אים אין לערנען - ער האט אפיציעל אן אפענעם טיר וואו מענטשן קומען אריין רעדן צו אים איבער אלעס אין די וועלט - תורה אריינגערעכנט, און איבערצייג דיך אליינס.

[קאווע טרינקער]

פון נישט זיין אן עם הארץ ביז ווערן באטיטולט גאון איז דא א לאנגע וועג. און ניין, איך פלאן נישט צו גיין פארהערן דעם רבין, סך הכל פרעג איך דיר, וואס שטעלט זיך אהער ווי באקאנט אין דעם הויף, זאל דעקן דעם טיטול גאון.
עד כאן - מער רעדט איך נישט, צוליב די ניקים בגלוי ובאישי וואס מיינען אז כ'מיין חלילה צו טשעפענען און בייסן אונזער ידיד שש'ן

[[NAMELESS]]

נאכאמאל.
כ'גיי דעקן דעם טיטל דורך ערשטהאנטיגע מקורות וואס געבן אזוי איבער. און ניין, ער איז נישט נאר 'נישט קיין עם הארץ', נאר ער איז בפירוש א גאון לכל הדעות.
און בנוגע דעם טענה אז אויף הרב אלישיב האט מען נישט געדארפט עדות, האב איך שוין געענטפערט פריער וואס איז די סיבה דערויף.

[[NAMELESS]]

[center]ערשטע קאפיטל:
די התייסדות פון אמשינוב, דורך ר' איציקל וואורקער.[/center]
דאס חסידות אמשינוב איז א צווייגל פון 'וואורקא'. דער ערשטער אמשינובער רבי איז געווען א זון פון ר' איציק'ל וואורקער, וואס איז געווען איינער פון די גרעסטע תלמידים פונעם רבי'ן רבי בונם פון פרשיסכא.


[center]תולדות רבי איציק'ל וואורקער.[/center]
די לעגענדע לויטעט, אז דער פאטער פון ר' איציק'ל וואורקער האט געהייסן שמעון, און מען האט אים גערופן 'ר' שמעון בעל רחמנות' – צוליב זיין אויסערגעוועליכע מידת הרחמנות אויף יעדן איד. צו ס'איז אמת צו נישט, איז זיכער אז דער ווארקער גזע בכלל, און דער אמשינובער צווייגל בפרט זענען געווען אויסגעצייכנט אין די מדה פון אהבת ישראל, דיבוק חברים, און בכלל זייער פאזיטיווע מענטשן.

געבוירן [בשנת תקל"ט] דורך א ברכה פון ר' דוד'ל לעלובער, איז ר' איציק'ל וואורקער אויפגעוואקסן אונטערן שאטן פונעם לעלובער, און איז דורך אים אנגעקומען צום חוזה פון לובלין. אבער גלייכצייטיג איז ער פארבליבן א פייערדיגע חסיד פונעם לעלובער [דוגמתו מצינו, אז ר' שלמה קארלינער איז געווען א חסיד פון ר' אהרן הגדול פון קארלין, אפילו זיי זענען ביידע געגאנגען זיך ווייקן ביים מגיד פון מעזריטש. באמת איז די דמיון נאך שטערקער, כדלהלן].

ר' דוד'ל לעלובער איז געווען גאר א שטארקער ידיד צום יוד הק' פון פרשיסכא. ביידע זענען געפארן צום חוזה פון לובלין, ביידע זענען געווען רבי'ס מיט חסידים בחיי הרבי שלהם - דער חוזה, ביידע זענען געווען פוילישע [אין קאנטראסט צום ראפשיצער רב וכו' וואס זענען געווען גאליציאנע], דאכצעך מיר אז אויף ביידע איז געווען א שטיקל רוגזה מצד דעם חוזה (און נישט נאר כלפי דעם יוד הק', ווי באקאנט), און וואונדערליך זענען ביידע אוועק אינעם זעלבן יאר [תקע"ד] - בחיי רבם וואס איז אוועק א יאר שפעטער[וכנ"ל, פונקט ווי ר' אהרן הגדול פון קארלין איז אוועק בחיי רבו המגיד ממעזריטש]. זיי האבן זיך אויך משדך געווען: ר' משה'לע לעלובער איז געווען אן איידעם ביים יוד הק'.

דורך ר' דוד'ל לעלובער איז דער יונגער אויפגייענדער וואורקער צדיק אנגעקומען קיין פרשיסכא. אבער דער לעלובער אהבת ישראל, דער מוסטער פון מקרב זיין אידן מיט שמחה, איז שוין קיינמאל נישט אוועק פון זיין מהות. שפעטער וועט דער וואורקער פירן פונקט א פארקערטער הנהגה פון זיין נאנטער ידיד – ר' מענדלע קאצקער. ביידע פון די לייבן ביים יוד הק' און רבי ר' בונם פון פרשיסכא.


[center]אינעם הויף פון פרשיסכא.[/center]
אונטערן הנהגה פון ר' בונם מפרשיסכא איז ר' איציקל וואורקער אויסגעשטיגן צו זיין פון די דריי גרעסטע עמודים. דער וואורקער, דער קאצקער און דער חידושי הרי"ם. אויף דעם האט מען ממליץ געווען: "על שלשה דברים העולם עומד, על התורה = דאס איז דער גאון הגאונים - דער חידושי הרי"ם, על העבודה = דאס איז דער פלאם פייער - דער קאצקער, ועל גמילות חסדים = דאס איז דער שטיק הארץ - דער וואורקער.

בילד המיוחס צום רבי'ן ר' שמחה בונם מפרשיסכא:


נאכן הסתלקות פון ר"ר בונם פון פרשיסכא בשנת תקפ"ז, האט זיך די חסידות צוטיילט אין צוויי. די שארפע זענען געגאנגען צום קאצקער, און די איידעלערע זענען געגאנגען צום זוהן פון ר"ר בונם - ר' אברהם משה מפרשיסכא. אבער דער זון איז אוועק אונטער צוויי יאר פונעם טאטנ'ס פטירה, און דער עולם איז געגאנגען צום וואורקער צדיק - רבי ישראל יצחק קאליש.

אינעם נעקסטן קאפיטל וועלן מיר בארירן דעם נקודה פון וואורקע, אין דער שארפער קאנטראסט צום קאצקן דרך.

[[NAMELESS]]

[center]צווייטע קאפיטל:
דער קו ההנהגה פון ר' איציקל וואורקער.[/center]

[center]צווישן קאצק און וואורקע.[/center]
אונטער די הנהגה פונעם וואורקער, האט מער ארויסגעשטארט די שיין פון אהבת ישראל ואהבת הבריות. אין שארפן קאנטראסט צו זיין חבר ר' מענדלע קאצקער, וואס האט געריסן שטיקער פון זיין עולם, איז דער ווארקער געווען באוואוסט מיט זיין ליבליכקייט. אין קאנטראסט פונעם קאצקער'ס פארשפארטקייט, איז דער וואורקער געווען א שתדלן און עסקן. און אין קאנטראסט פון קאצק וואו מען איז געווען פארנומען מיט זיך א גאנצן טאג, ווי אמת'דיג מען איז מיט זיך און וויפיל שקר ער האט נאך אין זיך, איז מען אין וואורקע געווען פארנומען מיט יענעם א גאנצן טאג, וואס פעלט יענעם, א גוט ווארט און דיבוק חברים.

דער אמשינובער רבי פון אמעריקע, ר' איציקל זצ"ל, האט דערציילט: איינמאל האבן די צוויי צדיקים, דער קאצקער און דער וואורקער, זיך געטראפן ביינאכט פאר מעריב. און זיי האבן זיך מתווכח געווען א גאנצן נאכט [בפשטות איבער די צוויי היפוכיים אין הנהגה] עד שהאיר השחר. דאן האט זיך דער וואורקער אנגערופן: "קאצקער רבי, איר וועט נישט אויספירן". האט דער קאצקער געענטפערט: "שלמה המלך האט אויך נישט אויסגעפירט". האט דער וואורקער צוריקגעענטפערט: "ווען שלמה המלך וואלט געוואוסט אז ער וועט נישט אויספירן, וואלט ער נישט אנגעהויבן". ע"כ.

יעדער קען זאגן אן אנדערע פשט אין די מעשה, אבער קוקנדיג אין היסטאריע, זעט מען די עומק פון זייערע ביידנ'ס שיטות. דער קאצקער האט געוואלט מהפך זיין עולם ומלואו, און ווי ער האט זיך אויסגעדריקט אז ער וויל צען אידן מיט קרויט בלעטער אויפן קאפ [פאר קאפלעך. אזוי ארעם וועלן זיי זיין], וואס וועלן ארויסגיין פון שטאט און שרייען 'אין עוד מלבדו'. אבער דער וואורקער האט פארשטאנען אז אזוי קען נישט אנגיין א דרך, און האט געזאגט "קאצקער רבי, איר וועט נישט אויספירן". און ווען דער קאצקער האט גע'טענה'ט איז מ'דארף טון און נישט דורכפירן, האט דער וואורקער געזאגט אז בכה"ג לוינט זיך נישט די גאנצע מהפיכה. לעניות דעתי איז דאס דער תמצית פון ביידענס דרכים אין הנהגת החסידים.


[center]דער וואורקער דרך.[/center]
ווי אויבנדערמאנט, איז וואורקע געווארן ברייט בארימט מיט איר דיבוק חברים, אהבת ישראל, און אפטעמיסטישן בליק אויפן לעבן. דאס איז געווען א דירעקטע השפעה פון איר גרינדער, דער רחום לעדתו - ר' איציק'ל וואורקער. דער אמשינאווער רבי פון אמעריקע, ר' איציקל זצ"ל, האט דערציילט אז דער קאצקער האט זיך אמאל אנגערופן: "ס'נישטא מיט וועם צו גיין צום טיש". איז פונקט דארט געווען דער ערשטער אמשינאווער רבי, ר' יעקב דוד, האט ער זיך אנגערופן: "דער טאטע [ר' איציק'ל וואורקער] האט געזאגט, אז א רבי איז געגליכן צו א בעל עגלה: פאר ער שפאנט איין דעם פערד קוקט ער מיט וועמען ער גייט פארן, אז דער פערד איז שוין איינגעשפאנט נעמט ער יעדן ארויף". האט דער קאצקער זיך אויסגעדריקט "האט ער גאזאגט!". האט אים דער אמשינאווער געענטפערט: "אז דער טאטע האט געזאגט, איז אזוי!". האט דער קאצקער זיך מסביר געווען: "איך האב געמיינט צו זאגן האט 'ער' געזאגט, אייער טאטע האט עס טאקע געקענט זאגן, מיר קענען עס נישט זאגן".

אויב ווילט איר, איז דאס א פירוש חי אויף מסכת וואורקע-אמשינוב. א קיבוץ גליות פאר יעדן איינעם, פונעם געהויבענעם יונגערמאן, ביז דער וואס 'מ'קען מיט אים נישט גיין צום טיש'. א מיזוג פון הימל מיט ערד, אבער דער הימל איז נישט קיין פוסע על ראשי עם קודש.

דער מושג פון 'משקה' אין אמשינוב, שטאמט נאך פון וואורקן חדר. וויבאלד דער עולם פלעגט כסדר פארברענגען אינאיינעם בנעימים בדיבוק חברים, כקטן כגדול. און אין א געוויסע זין איז דאס אזוי עד עצם היום הזה. פאשטייט זיך אז כל עני ואביון מגוזלו האט זיך דארט געטראפן דאס פלאץ, ביז ווען אין גור האט מען חוזק געמאכט אז די סיבה פארוואס אין וואורקע האט יעדער אן אויסגעריבענעם קאלנער, איז וויבאלד דער עולם דארט שאשקעט אין גרויסן, און ווען מ'טרינקט הייבט מען דאך דעם קאפ אויף ארויף, און דורכדעם ווערן די קאלנער'ס אויסגעריבן...

בילד המיוחס לרבי איציק'ל וואורקער:


דער צדיק רבי איציק'ל וואורקער איז אוועק אחרון של פסח תר"ח, איבערלאזנדיג צוויי זון [און אפאר טעכטער]. דער עלסטער זון - ר' יעקב דוד מאמשינוב, דער צווייטער זון - ר' מענדלע וואורקער. ביידע פון זיי זענען געגאנגען מער קיצוניות'דיג פונעם טאטן, דער אמשינובער מיטן מידת האהבה ורחמנות, און דער וואורקער מיט א שארפקייט.

די אוהל לבית וואורקע:



אין די קומענדיגע קאפיטל, וועלן מיר אנהייבן אבזערווירן דעם אמשינאוון אייגנארטיגן דרך [און בארירן זיין ברודער, ר' מענדלע וואורקער].


וכאן בקשתי שטוחה לחברינו היקרים: לאזט מיר וויסן דורך תגובות/לייקס צו איר זענט אינטרעסירט אין דעם רייכן אפהאנדלונג, אדער כ'זאל גיין בקצירת האומ"ר.

[[NAMELESS]]

ווי מער באריכות!!! בראווא!!!!

[פלאוויוס]

א דאנק אדנירם. ס'איז זייער אינטערעסאנט.

כ'האב אויך פערזענליכע זאכן צו דערציילן וועגן דעם אמשינובער רבין, אבער כ'וויל עס נישט טון צוליב פריוואטע סיבות. ער איז א טייערער מענטש, פון די בעסטע נשמות וואס כ'האב נאר אמאל געזען און באקענט.

[חאצקעל שניידער]

ואני בעניי פארשטיי איך נישט וואס עפעס שלמה המלך.
ב. כהאב אלעמאל געוויסט אז איד דארף נישט אויספירן.
ג. איז דען נישט ר׳ מענדעלע וארקער געווען דער שתוק ?הפנים אז שרייען האט ער נישט געקענט אויף די חסידים(תגובה עמש״כ שהי׳ השארפער)

[חאצקעל שניידער]

פשי יא , ענדליך עפעס צום זאך אין קאווע שטיבל , גם אני זכיתי קצת להסתופף בצל קדשו ולהנות ממנו עצה ותושי׳ ובקשתי שטוחה אז ווען דו ענדיגסט נעם עס צאם אין א pdf אדערePub פארמאט יש״כ.

[[NAMELESS]]

ואני בעניי פארשטיי איך נישט וואס עפעס שלמה המלך.
ב. כהאב אלעמאל געוויסט אז איד דארף נישט אויספירן.
ג. איז דען נישט ר׳ מענדעלע וארקער געווען דער שתוק ?הפנים אז שרייען האט ער נישט געקענט אויף די חסידים(תגובה עמש״כ שהי׳ השארפער)

לכאורה שלמה המלך, וואס האט געמיינט אז ער וועט קענען טון וואס אנדערע האבן נישט געקענט [אם משום ד"ת כריבוי נשים וממון, אם משום מלכות על שדים. ולבסוף נפרע משניהם].
ב. ריכטיג, אבער די נקודה דא איז, אז אויפצוקומען מיט א נייע שארפע מהלך קען מען נאר אויב ס'דא דעקונג [וכנ"ל משלמה המלך].
ג. זייער גוט. דו ווייסט דאך יא אז ער איז געווען דער שותק, אבער א שארפער איז ער געווען. מער איבער דעם ביים קומענדיגן פרק.

[געוואלדיג]

ר' שש, כה לחי זייער אינטרעסאנט און באלערנד.

[smart]

ש ש WOOOOOOW

כשמך כן אתה!!! ש שומשזר מלא תוכן

נהיינת ומחכה לעוד.

[חאצקעל שניידער]

כבין געקומען יעצט אהער כהאב געקלערט אז דו שרייבסט די צייט און סגייט ווערן יעצט אפדעיטעד , זאג מיר וואו אפט גייסטו אפדעטן האסט עפעס א סדר?

[[NAMELESS]]

[center]דריטע קאפיטל:
דער קו ההנהגה פונעם ערשטן אמשינאווער רבי - ר' יעקב דוד.[/center]

[center]א קורצע איבערבליק אויפן ערשטן אמשינאווער רבי.[/center]
רבי יעקב דוד'ל איז געבוירן בשנת תקע"ה, איין יאר נאך די פטירה פון זיין טאטנ'ס צוויי רבי'ס [הנ"ל] - דער לעלובער און דער יוד הק'. און ער הייסט טאקע נאך זיי ביידן: 'יעקב' נאכן יוד הק' ר' יעקב יצחק מפרשיסכא [יצחק האט ער אים נישט געקענט געבן, ווייל דער וואורקער אליינס האט געהייסן יצחק], און 'דוד' נאך ר' דוד'ל לעלובער.

ער איז געווען א גרויסער מתמיד, און איז געווען מפורסם אלס גרויסער למדן, און אין פאקט איז ער געווען א רב אין אפאר שטעט בעפאר ער איז געווארן א רבי. ער האט זיך אליינס אויסגעדריקט אויף זיך אז ער קען לערנען פונקט ווי דער חידושי הרי"ם, און דער קאצקער האט אים אויך אויסגערימט אז אין הלכות שבת איז ער א בקי בדורו [און ס'איז כדאי אנצומערקן, אז דער קאצקער'ס איידעם - דער אבני נזר, האט געשריבן דעם מייסטער ווערק אויף הלכות שבת - "אגלי טל". און אעפ"כ האט דער קאצקער זיך אויסגעדריקט אזוי שטארק אויפן אמשינאווער].

דער אמשינובער רבי פון אמעריקע, ר' איציק'ל, האט דערציילט, אז ווען רוב חסידי ר' איציקל וואורקער זענען געגאנגען צום יונגערן זון ר' מענדלע, וואס איז נישט געווען בארימט אלס גאון [און בכלל איז ער געווען א שתקן, כדמבואר להלן], האבן מתנגדים חוזק געמאכט: קוקטס וואס חסידים זענען, א רבי האט איבערגעלאזט צוויי זון, א למדן און נישט א למדן, וועם האבן די חסידים אויסגעוועלט אלס רבי? דער נישט למדן!...

אויך אויסערליך האט ער געמאכט א מורא'דיגן רושם, זייענדיג א הויכער מיט א פאטריארכאלישן צורה. בנוסף צו דעם האט ער געהאט א שיינע שפראך וואס ער האט גוט אויסגענוצט פאר כלל ישראל [כבסמוך]. דער אויסערליך שיינע צורה, איז שוין פארבליבן א ירושה ביי די אנדערע אמשינאווע רבי'ס עד היום הזה, די לאנגע בארד און פיאות, די קלארע איידעלע אויגן, כולו אומר הוד והדר.

אזויווי דער טאטע איז ר' יעקב דוד'ל געווען א שר השתדלנות, און איז געווען פון די עיקר שתדלנים אפצושאפן די גזירה אויף אידישע מלבושים און פיאות און בארד. אסאך מעשיות גייען ארום וועגן דעם, ואכמ"ל. אזוי אויך איז ער געווען גאר בארימט מיט זיין ווייכקייט און איבערגעגעבנקייט צו זיינע חסידים, און בכלל צו יעדן איד.


[center]צווישן אמשינוב און וואורקע.[/center]
ווען דער גרינדער פון וואורקער חסידות, ר' איציק'ל, איז אוועק, זענען די טויזענטער חסידים געגאנגען צום גרויסן תלמיד זיינעם - ר' שרגא פייוול פון גריצא, דער פאטער פון די אלכסנדר'ער גזע. אבער ער איז אוועק א האלבע יאר נאכן וואורקער. דאן האט זיך וואורקע צוטיילט: די גרעסערע עולם איז פאבליבן אין וואורקע תחת דגלו פונעם יונגערן ברודער - ר' מענדלע, און א קלענערע ציבור איז געפארן צום עלטערן ברודער - ר' יעקב דוד, וואס איז געווארן באוואוסט אלס 'אמשינאווער רבי'.

דער מיטעלער וואורקער רבי, ר' מענדעלע, איז געווען א שטארקער חסיד פון זיין טאטנ'ס חבר - דער קאצקער. שוין זייענדיג א רבי פאר טויזענטער חסידים, איז ער נאך געפארן צום קאצקער מיטשלעפנדיג א ריזן עולם מיט זיך. פארשטייט זיך אז די קאצקע מהלך האט געהאט א גרויסע השפעה אויף אים, און כאטש ער האט נישט געריסן שטיקער פונעם עולם, און די הנהגה איז נישט געווען מיט 'פארטרייבן' וכדו' ווי ביים קאצקער, האט ער געפירט זיין עדה מיט א שארפקייט. ער האט כמעט נישט געזאגט קיין תורה, און ווען יא - איז עס געווען א שארפע מימרא וואס האט דערמאנט אינעם קאצקער.

צווישן זיינע מימרות איבער מידת השתיקה, זענען באוואוסט: אז ווען די פסוק זאגט 'חרנה' מיינט עס 'לחרן', נו אויב אזוי פארוואס שטייט נישט לחרן? נאר אז מ'קען אפשטופן דאס רעדן נאך אביסעלע, איז אלס בעסער. אויך האט ער געזאגט אויף זיך, אז ווען ער ווערט מיד פון שווייגן רוהט ער זיך אפ אביסעלע, און שווייגט ווייטער... זיין בליק איז אלס געווען אז מען זאל אליינס זיך דערגרינטעווען צום אמת, און נישט רעדן - נאר טראכטן און טון למעשה. און אויף דעם האט ער געזאגט וואס ס'שטייט אין גמ' אז 'שמעון העמסוני הי' דורש כל אתין שבתורה, כיון שהגיע לאת ה' אלקיך תירא, פירש', האט ער געטייטשט אז נאכן צוקומען צום מידת היראה, האט ער געזען אז מ'דארף שוין נישט דרש'ענען.

אבער אנדערש פונעם קאצקער - איז דאס געגאנגען אן קיין שניידן שטיקער, און דערפאר האט ער געהאט אזא נאכפאלגערשטאפט. און די חסידים האבן אויף אים ממליץ געווען דעם פסוק: 'אין אומר ואין דברים בלי נשמע קולם', און אפילו הכי - 'בכל הארץ יצא קום'... ער האט באוויזן צו משלב זיין דער וואורקער אהבת חברים, מיטן קאצקער ברען. און אפילו ווען ער איז געווען אן אש להבה, איז אבער געווען א געוואלדיגע אהבה צווישן אים און די חסידים, און אזוי אויך צווישן די חסידים זעלבסט.

ער איז געווען דער יונגערער ברודער, אבער איז אוועק בשנת תרכ"ח - צען יאר פארן עלטערן ברודער, אינעם יונגען עלטער פון 49 יאר. איבערלאזנדיג צוויי זון וואס זענען שפעטער געווארן גרויסע רבי'ס [דער עלטערער, ר' שמחה בונם'ל אטוואצקער, איז געווען א שארפער, און דער יונגערער, ר' שמעון פון סקערנעוויץ, איז געווען דער איידעלער], און צוויי איידימער וואס איינער פון זיי איז אליינס געווארן א רבי מפורסם. אויב ס'וועט זיין א נאכפראגע, וועל איך אי"ה פארברייטערן די יריעה אויך איבער זיי, דערווייל ענדיגן מיר דא דעם שמועס איבער וואורקע, און מיר ציען זיך אריבער קיין אמשינוב.


אבער אויב תשעה קבין אהבת חברים ואהבת ישראל ירדה לעולם - איז אבער ברור אז 'תשעה נטלה אמשינוב'. היות ס'איז אבער נמשכה היריעה יותר מן הרגיל, וועט דאס פארדינען א קאפיטל פאר זיך.

אין די קומענדיגע קאפיטל, וועלן מיר ארויסברענגען די יסודות און הויכפונקטן פון אמשינוב, וואס איז מער-ווייניגער געבליבן אומבארירט שוין איבער 165 יאר, מאז היווסדה פונעם אמשינאוון חסידות עד ימינו אלה.

[חאצקעל שניידער]

יצא קום הייסט די קוים פון חסד וגבורה, כהאב גוט פארשטאנען?