"פארוואס זענען מיר דא" איז עס טאקע א קשיא, אדער סתם געהאקט?

[[NAMELESS]]

איינס פון די וועלטס מערסט געפרעגטע קשיות איז "פארוואס?", פארוואס בין איך דא, וואס איז דער תכלית פון זיין דא אויף דער וועלט. אין אנדערע ווערטער ווערט זי אנגערופן די פראבלעם פון "די באדייט פון לעבן" אדער אין ענגליש The Meaning of Life. משמעות החיים איז א טעמע וואס פלאגט דאס מענטשהייט מסתמא שוין אזוי לאנג ווי זי עקזעסטירט אין זי איז נאך ווייט פון פארטיג, זייער ווייט. גיבט נאר א קליק אריין אין גוגל "Why Are We Here" אדער "The Meaning of Life", פאר ביידע צוזאמען באקום איך עפעס אנדערהאלבן ביליאן רעזולטאטן, אפשר וועט איר נאך אפילו האבן בעסערע הצלחה. אלענספאל איז זי נישט א טעמע וואס מ'קען סתם אזוי פארווארפן העכערן פרוכת גלאט אזוי. אז די גאנצע וועלט איז פארנומען מיט א לעכט, א פעדער און א לעפל זוכענדיג עפעס מוז זיין אז יש דברים בגו. אדער אפשר נישט?

לאמיר אנהייבן פון אן אנדערע קוק-ווינקל. גייט זיך איינער שפאצירען אין א שיינעם זונטאג און גייט דורך א בוים און זעהט א בלעטל ליגן פארווארפן אויף דער ערד, טראכט ער פארוואס ליגט דאס בלעטל דא? זיכער נישט. יעדע פארשטענדליכע מענטש פארשטייט אז דער סבה פארוואס דער בלעטעל ליגט אונטערן בוים האט נישט קיין שום סבה, דא ליגט עס ווייל דא איז עס אראפגעפאלן אדער דא האט איר דער ווינט אוועקגעבלאזן. יעצט גייט דער מענטש אביסל ווייטער, ער גייט ארייין אין א שטוב, ביים וואנט ליגט א שאנק פול מיט ביכער, נעבן שאנק שטייט א טיש און אויפן טיש ליגט שיינערהייט אראפגעשטעלט א בוך. דער מענטש וואס זעהט דאס, דא הויבט ער שוין אן צו טראכטן ווער האט ארויסגענומען דעם בוך פון שאנק? פארוואס עפעס דעם בוך פונקט? וואס זוכט יענער עפעס אינטערסאנט דא? און אזוי ווייטער און ווייטער. דא איז שוין דער מענטש בארעכטיגט צו שטעלן פראגעס פארוואס. און דער חילוק איז זייער פשוט, בלעטלעך פאלן אראפ פון בוים אן קיין פארוואס ממילא איז נישט שייך צו פרעגן פארוואס, אבער ביכער לייגן זיך נישט אויס אויפן טיש פון זיך אליינס, אויב ליגט עס דא האט איר איינער ארויסגענומען פון שאנק, און זיכער פאר עפעס א צוועק ממילא איז זייער גוט שייך צו פרעגן די אלע "פארוואס" שאלות. צי וועט דער שואל באקומען תשובות אויף זיינע פראגעס? צי וועלן אים די תירוצים זיין צופרידענשטעלנד? וועט אים פארענטפערט ווערן נאר א טייל פון זיינע קשיות? וועלן אים די תירוצים גאר ברענגן צו פרישע שווערערע ספיקות און שאלות? דאס איז שוין אן אנדערע מעשה, אבער אויפן עצם פרעגן איז דא פארוואס.

יעצט לאמיר זעהן א דריטע מעשה. א מענטש גייט אריין אין שטוב און זעהט אונטערן טיש פארשטעקט א בוך, נישט שיין אויפן טיש ווי עס דארף צו זיין, נאר טאקע אונטערן טיש, ספק איינער האט דעם בוך דארט באהאלטן ספק עס איז פשוט ארויסגעפאלן פון שאנק אינמיטען דער נאכט און געלאנדעט דארט וואו זי איז. קען דער שואל דא אנהייבן מיט זיין סדרה פון קשיות אדער האט ער נאך עפעס צו טון פארדעם? דער תירוץ אויף דער איז זייער קלאר, אלע פראגעס דארף געלייגט ווערן אין א זייט, קודם אלעמען דארף קלאר ווערן וואס דא האט פאסירט, ליגט דא דער בוך ווי א בלעטל פארווארפן אונטער א בוים אן קיין כוונה אדער איז דער בוך באהאלטן געווארן אונטערן טיש דורך איינער וואס האט דאס געטון פאר א סבה. דאס איז די ערשטע זאך וואס מ'ברויך מברר זיין און פארדעם זענען אלע אנדערע קשיות זיענלאז אן קיין פשט.

דער מענטש, דער איך, די וועלט וואו אונז וואוינען און אלעס ארום איז בלינדערהייט ווי א בוך אונטער א טיש. פון זיך אליינס, דאס הייסט אן קיין נבואה וואס פארציילט אונז זאכן וואס טוט זיך אפ ערגעץ נישט דא וואו אונז קענען האבן אן השגה, פון וואס מיר זענען בכוח תופס צו זיין מיט אונזער שכל און חושים איז נישט דא קיין שום אנדייט צי דער בוך איז ארויסגעפאלן פון שאנק, צי דאס איז דארט געווארן אהינגעלייגט פאר א מטרה. ס'איז שוין טויזענטער יארן וואס מעטשן פון אלע שיכטן און קרייזן ארבייטן שווער אויפצוקומען מיט אן הוכחה וואס קען ערשיידן דעם ספק מיט א סברא גשמית, דאס הייסט ווי דערמאנט נישט מיט קיין נבואה פון העכער טבע. ס'איז נישט רחוק צו זאגן אז רובו המוחלט פון די כוחות הנפש וואס זענען געווארן אריינגעלייגט במשך הדורות אין דער סוגיא איז געווען מיטן געדאנק דווקא אויפצוקומען מיט איין תשובה ענדערש ווי דער אנדערע. אבער אפגעזעהן פון דעם האט מען שוין גענוג געאקערט אין דעם פעלד אן סוקסעס אז ס'איז יושר'דיג משער צו זיין אז נישט ערגעץ אינעם נאנטען צוקונפט וועט איינער ווער מצליח זיין פותר צו זיין דעם ספק מיטן שכל הגשמי און די חושים הנרגשים.


כלפי מה הדברים אמורים? א ייד א מאמין אין די קאנווענציאלע יידישע אמונה בשלימות האט בכלל נישט קיין פראבלעם מיט די ערשטע שאלה. אים איז קלאר אנגענומען פאר א יסוד מוסד אין מחשבה אז דער וועלט מיט אלעס אין איר איז נישט אראפגעפאלן פון בוים סתם אזוי, ס'איז דא איינער גבוה מעל גבוה וואס האט איר אוועקגעשטעלט כמות שהיא, און וואס מיר דארפן פותר זיין איז נאר די נאכפאלגענדע פראגעס. און אויף דעם איז שוין דא א גאנצע אינדאסטריע פון הסברים און מהלכים יעדער מיט אנדערע הנחות און מסקנות. אנגעהויבן פון די טרוקענע בייבלישע "עם זו יצרתי לי תהילתי יספרו" מיט אירע מפרשים און פשטים, ביז די קבלה קאנצעפט פון "אין מלך בלא עם" און פארשטייט זיך די סארט פיליסאפישע גאנג וואס זאגט אז "ס'איז נישט דיינע געשעפטן פארוואס, א מוגבל קען ממילא נישט פארשטיין די רצון פון א בלתי מוגבל" און אזוי ווייטער א גאנץ גרויסע אויסווייל פון אלטערנאטיווע מהלכים מיט א טייל וואס זענען א געמיש פון צוויי אדער מער (צומאל געגענגעזעצטע) וועגן. און כמובן אז קיין איינס איז נישט קיין אפפרעג אויף די אנדערע ווייל ווילאנג זיי אלע זענען נישט מער פירושים אויף די זעלבע תורה און שמירת המצוות זענען די פרטי הכוונות נישט קיין אפהאלט. ס'מאכט נישט אויס צי דעם אמת איז מיט איינעם מער ווי דעם צווייטן אויפן עצם זייענדיג א חלק פון כלל ישראל ותורתו, דאס איז פשוט. ראיה לדבר, ווען איינער זאל די זכייה האבן אז מ'זאל אים אריינרופן פאר א צעהנטער צו מנין און גיבענדיג א קוק זעהט ער צוויי באקאנטע פנים'ער אינעם ציבור, איינער איז דער רמב"ם און דער צווייטער דער רמב"ן, וואלט ער זיך ווען אויסגעדרייט און ארויס פון דארט און זיי איבערגעלאזט? זיכער נישט. איי לכאורה איז דאך דער מנין ממה נפשך פסול ווייל לויטן רמב"ם איז דאך דער רמב"ן אן אפיקורוס און ווידער לויטן רמב"ן קען מען דעם רמב"ם נישט מצרף זיין צו מנין, ס'איז זיכער אז קיינער וועט אזאנס נישט אויפן געדאנק אויפברענגן ווייל אפגעזעהן פון אלע ראדיקאלע מיינונגס פארשידענהייטן צווישען זיי זענען ביידע כשר'ע יידן וואס איינער פון זיי האט אפשר א טעות אין כוונת העבודה, אבער אין עצם עבדות השם ושמירת המצוות זענען זיי איינשטימיג מיטן קבלה פון תורה שבכתב ושבעל פה. אן אפיקורוס וואס זיי וואלטן ווען נישט מצרף געווען צו מנין איז אזא איינער וואס זיינע מחשבות האט אים געברענגט צו אראפווארפען פון זיך עול המצוות, דאס איז פשוט.

וואו ס'מאכט זיך יא א פראבלעם איז ווען די רעדע איז פון איינעם וואס לעבט נישט מיט די הנחה קדומה פון א בורא עולם, דארט הערט מען אסאך מאל די קשיא פון איה אלהיך. דער מאמין פרעגט אויפן אינו מאמין "פארוואס ביסטו דא?", אויב גלייבסטו נישט אין א גאט וואס האט דיך באשאפן פאר א תכלית דעמאלס וואס איז דיין תכלית דא אויף דער וועלט. און ס'איז נישט נאר א קשיא וואס א נישט גלויביגער ווערט געפרעגט פון אנדערע, זייער אסאך הערט מען די שאלה פון זיי אליינס. די וואס האבן נישט קיין רעליגיעזע פארבונד מיט א תכלית'דיגען לעבנסשטייגער פרעגן אויף זיך אליינס פארוואס? וואס טוה איך דא? וואס איז דער תכלית פון לעבן? און דא איז וואו די קשיא פארלירט זיין תוקף, אז דו ביסט דא ווייל דו ביסט פשוט אראפגעפאלן פון בוים דאן וואס מיינט דאס די פראגע פארוואס, נישטא קיין פארוואס און פארטיג. איי ס'איז נישט בא'טעם'ט צו לעבן מיטן געדאנק אז איך בין נישט מער ווי א נאטורליכע געשעניש, איז וואס? נישט איינגענעם טוישט נאך נישט דער מציאות. אז אזוי איז עס איז עס אזוי צי ס'שמעקט דיר צי נישט. רבים וכן שלמים זענען שוין געפאלן פאר דעם לאגישן טעות פון פרעגן פארוואס אויף עפעס וואס זיי האלטן נישט באמת אז ס'איז בכלל צושטאנד געקומען מיט א פארוואס און געצויגען א רייע מיט מאדנע פיליזאפישע מסקנות און באשאפן נישט געשטויגענע סינטעטישע רוחניות אלץ אויף צו פארגיטיגען דעם אומהיימליכען געפיהל פון זיין נישט מער ווי אן איבערגדרייטע שטיין אין מדבר אדער א נאך א פארגעסענע ביימעל אינעם עמעזאן דשאונגעל. ס'איז דא אזא זאך ווי א ווייטאגליכע אמת, אן איינגענעמע אמת, דאס איז אבער נאר כלפי דעם אויף וועם דער אמת שפילט זיך אפ. דער אמת אליינס פאר זיך האט נישט קיין געפיהלן, זי איז אמת נאקעטערהייט כמות שהיא אן קיין שום כוונת.


פון דעם קומט צו נאך א שטארקע געדאנק וואס איז שוין יא גראדע זייער וויכטיג פארן מאמין איר אין קענטעניס צו נעמען. אז מ'שמועסט אז איינער וואס קומט נישט מיט די הקדמה פון פאראויס אז ער איז דא ווייל איינער האט אים דא אהערגעשטעלט דער האט בכלל נישט קיין רעכט צו פרעגן ווייטער פארוואס בין איך דא וואו איך בין, דעם הנחה שפילט אויך א שטארקע ראלע אין דעם עצם אמונה פון דער וואס גלויבט יא אין א בריאה פון העכער. ובכן, ס'קען זיצן א ייד אין בית הכנסת אנגעטון מיט טלית און תפילין, דאווענט און לערענט בדחילו ורחימו און פירט זיך ווי אן עהרליכע ייד ברויך זיך פירן בשלימות, אבער בפנימיות איז דער נישט מער ווי א נישט גלויביגער וואס זיין לעכטצן און גלוסטענישט נאך "העכערס", נאך "א תכלית אין לעבן" פירט אים צו זיין וואס ער איז. אויב זיין בליק אויף זיך איז אז ס'מוז זיין א תכלית פארוואס איך לעב אויף דער וועלט און דער הנחה שלעפט אים אריין אין בית המדרש אריין איז ער בכלל נישט קיין עובד השם, דער איז אן עובד את עצמו. דאס וואס דעם איז געלונגען זיך ארויסצודרייען פון די גייסטישע דרוקענישן וואס קוועטשט אויפן הארץ פון אן אמונה'לאזער דענקער דאס איז נישט מער ווי א געלונגענע טריק צו עסן דעם טארט און איר לאזן גאנץ, דאס מאכט אים נאך נישט פאר קיין מאמין. איינער וואס פירט זיך רעליגיעז ווייל רעליגיע גיבט אים א משמעות אין לעבן, אדער ווייל "ס'איז גוט צו זיין א ייד" דער איז אינגאנצען נישט רעליגיעז, ער איז מענטשיעז, אדער אין אנדערע ווערטער א בעל תאווה מיט השגות, אן אפיקורס מיט תפלין.

נאך מער פון דעם. איינער וואס איז מקבל אויף זיך עול מלכות שמים טאר אינגאנצען נישט פרעגן די קשיא "פארוואס בין איך דא?", קשיות זענען אירעלעווענט פאר איינער וואס נעמט אויף זיך דעם שעבוד צו לעבן מיטן יסוד אז איך בין דא צו טון וואס מ'האט מיר געהייסן. ס'איז נישט דיין עסק צו פרעגן אויף דעם ווער ס'האט דיר געהייסן, אפגעזעהן צי באמת קענסטו ווען פארשטיין דעם פארוואס, געוואנדען אין די חילוקי דעות אויבן דערמאנט. אוודאי איז כשר און וויכטיג צוצולייגן אן אויער און הערן וואס דער מצווה האט דיר צו פארציילן איבער זיינע פלענער פארוואס ער האט דיך אהערגעשיקט, תורה היא ולימוד היא צריכה. די אלע געדאנקען פון פסוק און פיליזאפיע מיט קבלה און נאך וואס שטעלן פאר פאר'ן מאמין מהלכים פארוואס ער איז דא אויף דער וועלט און וואס ער זוכט דא זענען נישט דא צו פארענטפערן די דילעמע פון "משמעות החיים" ווייל אזא דילעמע עקזעסטירט נישט באמת. אדער איז בכלל נישט דא קיין תכלית צום לעבן אדער איז יא דא אבער ס'איז נישט דיין פראבלעם, ס'האט עס שוין דער וואס האט דיר באשאפן געלייזט פאר דיר לכתחילה ועליה אין להוסיף. אלענפאלס איז די פראבלעם א ליידיגע זאק אן קיין שום משמעות און לגמרי נישט קיין בארעכטיגטע פראגע.

[[NAMELESS]]

ייש"כ כעלמער, שיינע געדאנקען.

איך האב מיך אידענטיפיצירט מיט רובו ככולו פון דיינע ווערטער.
און דער קלארער שפראך, איר רעדט דאך ממש ווי א 'מגיד'!

[געוואלדיג]

זייער זייער קלאר ארויס געברענגט דעם ענין, מתוק מדבש, שפתיים ישק.

[[NAMELESS]]

סאו איך בין אויך אן אפיקורוס ?

[[NAMELESS]]

גערעכט מיט די נקודה אז איינער וואס איז רעליגיעז ווייל ער זיכט משמעות החיים איז מער עובד את עצמו ווי א עובד השם, אבער די פארקערטע נקודה פארשטיי איך נישט, ווייל אפי' נאכדעם וואס איך בין מיר משעבד כל כולו לעבוד הבורא דארף איך נאכאלץ וויסן די ציל פארוואס ער האט מיר דא געשיקט, פארן פשוטע סיבה כדי איך זאל קענען אהין אנקומען,

[[NAMELESS]]

גערעכט מיט די נקודה אז איינער וואס איז רעליגיעז ווייל ער זיכט משמעות החיים איז מער עובד את עצמו ווי א עובד השם, אבער די פארקערטע נקודה פארשטיי איך נישט, ווייל אפי' נאכדעם וואס איך בין מיר משעבד כל כולו לעבוד הבורא דארף איך נאכאלץ וויסן די ציל פארוואס ער האט מיר דא געשיקט, פארן פשוטע סיבה כדי איך זאל קענען אהין אנקומען,

די תשובה אויף דעם ליגט אין די שורה וואס איך האב געשריבן

אוודאי איז כשר און וויכטיג צוצולייגן אן אויער און הערן וואס דער מצווה האט דיר צו פארציילן איבער זיינע פלענער פארוואס ער האט דיך אהערגעשיקט, תורה היא ולימוד היא צריכה.

[[NAMELESS]]

סאו איך בין אויך אן אפיקורוס ?

נישט קיין פאקטישע אפיקורוס, אבער יא א רעיונית'דיגע אפיקורוס. דאס הייסט ווי דערמאנט אינעם ארטיקל, אן אפיקורוס וואס איז כשר מצרף צו זיין צו מנין.

[פרייוויליג]

איי לכאורה איז דאך דער מנין ממה נפשך פסול ווייל לויטן רמב"ם איז דאך דער רמב"ן אן אפיקורוס און ווידער לויטן רמב"ן קען מען דעם רמב"ם נישט מצרף זיין צו מנין,

רילי ניגער?

[פרייוויליג]

דער אויסשליסליכער קורצער תירוץ איז: "נהמא דכיסופא", דאס איז דער איינציגסטער לאגישער סיבה פארוואס אונזער זעל איז פארפלאגט אויף דעם שווערען ערד קוגל, וואס דער מרובה מחברתה פארלויפט דעם אין לך יום שאין קללתו.

[נהורא נפישא]

וואס האט אן עובד את עצמו מיט אפיקורסת צוטאן ? אדרבה די גרעסטע עובדי השם האבן די גרעסטע עולם הזה'דיגע רוחניותדיגע הנאה דורכן דינען השי"ת מתוך אהבה ווי די סתם עובדים את השם מתוך יראה וקבלת עול המצוות, אדרבה טייל בעלי מחשבה ברענגן ארויס אז די הנאה איז גאר די ציל פון די גאנצע בריאה, ס'איז מפורסם די לשון הרמח"ל "האדם לא נברא אלא להתענג על ה' ולהנות מזיו שכינתו שזהו התענוג האמיתי והעידון הגדול מכל העידונים שיכולים להמצא. ומקום העידון הזה באמת הוא העולם הבא".

איך האב אמאל דא אפגעשריבן א שיינע מעשה'לע פון אן עובד השם וואס האט געוואלט מבטל זיין אינגאנצען זיינע הנאות ומה עלתה בו.
אט האט איר דעם עפיזאד;

אין א שטעטל פ. (נאמען פיקטיוו) אין ווייסרוסלאנד האט געוואוינט א איד מיטן נאמען ר' זונדל, דער ר' זונדל איז געווען באקאנט אין שטאט אלס אן אויסגעריפענער עובד ה', ער פלעג זיצן א גאנצן טאג אין בית המדרש מעוטף בטו"ת אין געלערנט זיינע שיעורים כסדרן, זיינע שיעורים זענען געווען איינגעטיילט בכל מכמני התורה אנגעהויבן פון תנ"ך, און גפ"ת און אלפסי, רמב"ם טור ב"י שו"ע והנו"כ, ספרי מוסר וחסידות, ספרי קבלה, אויך האט ער מעיין געווען אין ספרי חקירה בשעה שאינו לא יום ולא לילה אויף צונאכטס פלעג ער אהיימקומען צו זיין אידענע, און זי פלעג אים אפווארטן און צושטעלן צום אויספאסטען א שטיקלע הארטע ברויט וואס ער פלעג בד"כ צובייסן מיט א שטיקעלע ירק, דערויף פלעג ער זיך זעצן ווייטער לערנען לאור הנר אין די טיעפע נאכט שטונדן, ביז ער פלעג אלס אוועקפאלן אין א דרימל פאר עטליכע שעה, און פלעג זיך אויפכאפן מעורר זיין את השחר, ווי ער האט ווייטער אנגעהויבן מיט פרישע כוחות זיין סדר היום פונדאסניי.

דער ר' זונדל איז געווען א שטארקע בעל מחשבה און בעל השגה, זיינע מחשבות האבן אים צומאל געקענט אוועקפירן אין גאר הויעכע געדאנקן וואס האט אים געקענט מאכן טראכטן פאר שעות ארוכות אין איז אים צומאל געווען א געוואלדיגע שטער אין זיינע שיעורים, ר' זונדל האט אבער געהאלטן אז די פנימיות איז זייער וויכטיג און דער עיקר איז דאך רחמנא ליבא בעי ואחר כוונת הלב הן הן הדברים.

ר' זונדל פלעג אלס אריינטראכטן אין די גאר הויעכע מדריגות פון עבדות השם, כסדר געטראכט פון מסירת נפש און מתי יבא לידי ואקיימנה, אבער ער איז נישט געווען צופרידן, ער האט געהאלטן אז מסירת נפש איז בכלל נישט אזא הויעכע מדרגה, סוכ"ס איז דאך דער עולם הזה דומה לפרוזדור, א צייטוויליגע דורכגאנג, און אז איינער קומט אים אויף מסי"נ וואס האט ער שוין דעם מקריב געווען, די הבלי עולם הזה? ס'איז דאך אשרי מי שימיו  נחתמים במהרה, ער האט געפאדערט פון זיך א העכערע מדרגה, כסדר האט ער געטראכט וואס קען אלס זיין א העכערע מדריגהאיינע פון זיינע יסודות וואס ער האט ביי זיך שוין לאנג געהאט אפגעמאכט איז געווען אז ער פארמאגט נישט קיין שום רכוש און ישות זיין הויז איז געווען אפען פאר יעדן עובר ושב, און פלעגט כסדר אויספאקן זיינע טאשן פאר יעדן נצרך פון די פאר גראשן וואס אידן האבן אים אריינגעריקט,ער האט אבער נישט געקענט ביי זיך פויעלן צו זיין אן מעורב בין הבריות ווייל ער האט נישט געקענט סובל זיין די בזבוז הזמן בשיחה בטילה מיט וואס דער המון עם ברענגט אן די צייט, דערפאר פלעגט ער אלס גיין מיט פארמאכטע אויגן, קוים וואס ער האט געקענט די וועג אהיים פון בית המדרש.מאכט זיך אמאל אינמיטן די נאכט ער לערנט זיין שיעור אין רמב"ם, און קומט אן דארט ווי דער רמב"ם רעכנט אויס די אלע מדריגות פון צדקה, די רמב"ם פירט אויס אז די העכסטע מדריגה אין צדקה איז ווען דער נותן ווייסט נישט פאר וועם ער געט, און דער מקבל ווייסט נישט ווער דער נותן איז.ר' זונדל טראכט צו זיך, איז דאס דען א מדריגה דאס טוה איך דאך כסדר, פארקויפן די עולם הבא קלערט ער צו זיך היד השם תקצר, השי"ת האט גענוג עולם הבא צו געבן פאר יעדעם ממילא איז דאס סתם א שפילעכעל, ס'איז אויך נישט שייך אויסצושפילן דעם רבוש"ע אז ער זאל נישט וויסן ווער דער נותן איז ווארום השי"ת ווייסט אלעס, אט איז אים בייגעפאלן א מאדנע געדאנק, השי"ת האט באשאפן די וועלט אז מענטשן זאלן טוען זיין רצון, ווי באקאנט האט די וועלט נישט קיין קיום נאר דורך תורה, ר' זונדל ווייסט אז מענטשן זענען זינדיג, ער ווייסט דאס פון די פסוקי הנביאים וואס זענען מוכיח דעם פאלק אויף די הארבסטע זינד, און מה דאך אין אזא דור דעה איז כלל ישראל געווען זינדיג כ"ש אין אזא דור שפל ווי היינט, אויך ווייסט ער אז ביי השי"ת זענען אלע מענטשן גלייך, אין ביי השי"ת איז נישט קיין נפק"מ צו זיין רצון ווערט נתמלא פון ר' זונדל, צו ער פארטוישט זיך מיט א זינדיגער איד וואס טוט תשובה און ער איז ממלא די רצון השי"ת אנשטאטס אים, טראכט ער ביי זיך אז אט איז אים בייגעפאלן  די גרעסטע מדריגה אין עבדות השם, א גרעסערע מדריגה פון אלע נביאים און חסידים ווי דוד המלך ע"ה וואס זיי האבן דוקא געוואלט זיין די וואס האבן די זכיה צו טאן די רצון השם, סוכ"ס איז דאס דען נישט א תאווה ווי אלע תאוות לחזות בנועם השם ולבקר בהיכלו, איז דאס נישט א מילוי פון די אייגענע צרכים פון נכספה וגם כלתה נפשי.

ער טראכט אין טראכט, אין מיט אמאל שיינט די מארגנשטערן אויף, ער מאכט ביי זיך א פעסטע החלטה אז ער גייט ווערן א בעל עבירה, אזוי ער זאל פארווארפען ווערן פון אלע עולמות, צו די זעלבע צייט גייט ער אבער ארבעטען צו מאכן א זינדיגע איד פאר א בעל תשובה.ביי וועלכע עבירה הויב איך אן טראכט ער צו זיך, די ג' חמורות?!, ע"ז קומט נישט אין באטראכט זיי גלויבן דאך אין א שטיק קלאץ, גילוי עריות? ער ווייסט נישט וויאזוי מ'עסט דאס, פעך! שפ"ד איז דאך פשוט קעגן זיין איידלן כאראקטער, ער קען אפילו נישט טשעפן א פליג אויפן וואנט, אלזא האט ער מחליט געווען אז ער גייט אויפהערן מקפיד צו זיין אויף זיינע קפידות אין הלכה, ער ווערט אנהויבן עסן ירקות הצריכים בדיקה אנע בדיקה, ווען זיין אידענע ווערט צוריקומען פון טבילה ווערט איר נישט פרעגן צו זי האט זיך געטובלט און דערביי איז דאך דא א נדנוד פון איסור כריתות און אויף כרת איז דאך די תורה אליין מעיד אז מ'ווערט פארשניטן פון אלע עולמות רח"ל, אט דאס איז די ריכטיגע מדרגה פון מסירת נפש, טראכט ער צו זיך.זינט דעמאלטס איז ר' זונדל געווארן אינגאנצן צומישט ער האט שוין נישט געוויסט צו ער טוט א מצווה אדער אן עבירה, זיין אידענע האט געזען דעם שינוי, אבער זי האט געגלויבט אין אים מער ווי אין א מלאך, טייל מאל פלעגט ער זיך אינטערמורמלען אז חז"ל זאגן דאך גדול המעשה יותר מן העושה, אבער זי האט קיינמאל נישט פארשטאנען וואס דא גייט פאר.אין שטאט האט מען אויך באמערקט ווי ר' זונדל איז געווארן מאדנע, ער האט אויסגעזעהן נעבעך ווי א זקן ששכח תלמודו, מ'האט באמערקט ווען ער פלעגט אריבערגיין די קירכע הויף פלעג ער נישט אריבערגיין אויף די אנדערע זייט הויף אזוי ווי די מנהג פון אלע אידן, אנשטאטס לערנען און דאווענען איז ער כסדר געזיצן א פארטראכטער, קיינער האט זיך אבער נישט געטרויעט צו זאגן עפעס א ווארט.

ס'איז פרייטיג צונאכטס, אין א ווינטערדיגן פראסט רבי אייזיק די צדיק אין שטאט פירט זיין געהויבענעם טיש אינעם קלויז, אידן קומען זיך אנווארעמען פונעם צדיק'ס פייערדיגע עבודה, ס'איז שא שטיל מ'הערט נאר די פייפעדיגע ווינטען זיך אנקלאפן אין קלויז, דער צדיק הויפט אן זאגן תורה רזין דרזין, בתוך הדברים זאגט דער צדיק, ויעש האדם בצלמו אז דא ליגט א גאר א טיעפע סוד, אז השי"ת האט באשאפן דעם מענטש בצלמו מיט דעם זעלבן כח פון השי"ת זעלבסט מיטן כח פון אי-השתנות אז השי"ת האט מאציל געווען אין יעדען מענטש זיין "איך" און פון דעם איך קען מען נישט זיך ארויסדרייען, און אז דאס פארלייקענען אינעם "איך" איז פון די הארבסטע כפירות ווארום דער איך איז דאך א חלק אלוקי ממעל.

אויף צו מארגענס איז ארומגעגאנגן די שמועה אז ר' זונדל איז אוועק פון די וועלט אין האט הארט ביפאר געזאגט שמע ישראל, ער האט תיכף געוואלט טוען אן עבירה אבער לא איסתייע מילתא ויצאתה נשמתו באחד.ווען דער צדיק ר' אייזיק האט זיך דערוויסט פון די פטירה פון ר' זונדל, האט ער געזאגט וויסן זאלט איר אז ר' זונדל האט מימיו נישט טועם געווען טעם חטא, נאר די סיבה פארוואס ער איז דורכגעפאלן איז צוליב דעם וואס ער האט כופר געווען אין זיין אנכי אין זיין חלק אלוקי ממעל, און דאס איז פון די הארבסטע כפירות, יעצט און עולם העליון איז געווען א רעש אין וועלכע היכל מ'זאל אים לייגן מ'האט נישט געקענט מאכן קיין באשלוס צום סוף האט מען אים געלייגט אינעם היכל פון ר' יוסף דילריינה ושם יהא מונח עד שיבא אליהו

[[NAMELESS]]

ר' נהורא,
ווען מ'שרייבט אזא לאנגע שטיקל אן קיין הפסקים, מאכט עס אויסזען די מעשה ווי די אלטע אידישע מעשה ביכלעך פון בעפאר'ן קריג...

[[NAMELESS]]

ששש... אין משיבין על הדרוש.
(ווייל ס'קען ווערן לענגער)

[הקטן]

לאמיר אנהייבן פון אן אנדערע קוק-ווינקל. גייט זיך איינער שפאצירען אין א שיינעם זונטאג און גייט דורך א בוים און זעהט א בלעטל ליגן פארווארפן אויף דער ערד, טראכט ער פארוואס ליגט דאס בלעטל דא? זיכער נישט. יעדע פארשטענדליכע מענטש פארשטייט אז דער סבה פארוואס דער בלעטעל ליגט אונטערן בוים האט נישט קיין שום סבה, דא ליגט עס ווייל דא איז עס אראפגעפאלן אדער דא האט איר דער ווינט אוועקגעבלאזן.

זייער שיין אבער לאמיך פרעגן "פארוואס"
פארוואס פרעגט נאר דער מענטש "פארוואס בין איך דא?" פארוואס מאכט נישט די בלעטעל פארווארפן אויף דער ערד אן עסק דערפין ?

ס'קען זיצן א ייד אין בית הכנסת אנגעטון מיט טלית און תפילין, דאווענט און לערענט בדחילו ורחימו און פירט זיך ווי אן עהרליכע ייד ברויך זיך פירן בשלימות, אבער בפנימיות איז דער נישט מער ווי א נישט גלויביגער וואס זיין לעכטצן און גלוסטענישט נאך "העכערס", נאך "א תכלית אין לעבן" פירט אים צו זיין וואס ער איז. אויב זיין בליק אויף זיך איז אז ס'מוז זיין א תכלית פארוואס איך לעב אויף דער וועלט און דער הנחה שלעפט אים אריין אין בית המדרש אריין איז ער בכלל נישט קיין עובד השם, דער איז אן עובד את עצמו. דאס וואס דעם איז געלונגען זיך ארויסצודרייען פון די גייסטישע דרוקענישן וואס קוועטשט אויפן הארץ פון אן אמונה'לאזער דענקער דאס איז נישט מער ווי א געלונגענע טריק צו עסן דעם טארט און איר לאזן גאנץ, דאס מאכט אים נאך נישט פאר קיין מאמין. איינער וואס פירט זיך רעליגיעז ווייל רעליגיע גיבט אים א משמעות אין לעבן, אדער ווייל "ס'איז גוט צו זיין א ייד" דער איז אינגאנצען נישט רעליגיעז, ער איז מענטשיעז, אדער אין אנדערע ווערטער א בעל תאווה מיט השגות, אן אפיקורס מיט תפלין.

איז מעגליך אז זיין לעכטצן און גלוסטענישט נאך "העכערס", נאך "א תכלית אין לעבן" איז ביי דיזיין?
די זעלבע דיזיינער וואס אינז געמאכט הינגעריג כדי מיר זאלן עסען
די זעלבע דיזיינער וואס אינז געגעבן תאות פאר קים המין

דאס אז דער מענטש זיכט עפעס "העכערס" זאגט זייער אסך (לדעתי) אין וואס איז ראנג זיך נאכגעבן די תאוה אויב און די זעלבע צייט גלייבט ער באמת
אויב איינער עסט ווייל זיי מאגן מאנט אין נישט ווייל זיין גוף דארף די פראטינס, ווערט ער נישט זאט?

אחוץ אויב דו מיינסט די סיגיא פין מצוות לאו ליהנות נתנו

[נולד מאוחר]

משמעות החיים מיז נישט ריפערן דוקא צי די רצון פונעם בורא. אפי' גאט זאל אונז האבן באשאפן אן א משמעות פאר אונז, אן א תכלית פאר אונז. פאסט נאך אלץ א מענטש זאל פרעגן מה חובתי בעולמי, וואס איז מיין בעסטע וועג צי לעבען, וואס און וויאזוי זאל איך אויסשטעלן און פארברענגן מיינע יארן דא.

[[NAMELESS]]

וואס האט אן עובד את עצמו מיט אפיקורסת צוטאן ? אדרבה די גרעסטע עובדי השם האבן די גרעסטע עולם הזה'דיגע רוחניותדיגע הנאה דורכן דינען השי"ת מתוך אהבה ווי די סתם עובדים את השם מתוך יראה וקבלת עול המצוות

ס'איז איין זאך הנאה צו האבן פון עבדות השם, אדער אפילו לכתחילה צו טון מצוות שלא לשמה. ס'איז אבער גאר אן אנדערע מעשה ווען די גאנצע קבלת עול המצוות איז נישט לשם עבדות פון מלכות שמים נאר לענג ולפנק די אייגענע נפשיות'דיגע תאוות ורצונות. דער ערשטער איז אן עובד השם מיט (אדער אן) פניות און דער צווייטער איז א גאטלאזער עובד את עצמו.

[הקטן]

"וואס איז מיין בעסטע וועג צי לעבען" איז נישט ממש די זעלבע "וואו משמעות החיים"
איינס איז א פראקטישע שאלה און איינס איז אן עקזיסטעשעל שאלה

[הקטן]

וואס האט אן עובד את עצמו מיט אפיקורסת צוטאן ? אדרבה די גרעסטע עובדי השם האבן די גרעסטע עולם הזה'דיגע רוחניותדיגע הנאה דורכן דינען השי"ת מתוך אהבה ווי די סתם עובדים את השם מתוך יראה וקבלת עול המצוות

ס'איז איין זאך הנאה צו האבן פון עבדות השם, אדער אפילו לכתחילה צו טון מצוות שלא לשמה. ס'איז אבער גאר אן אנדערע מעשה ווען די גאנצע קבלת עול המצוות איז נישט לשם עבדות פון מלכות שמים נאר לענג ולפנק די אייגענע נפשיות'דיגע תאוות ורצונות. דער ערשטער איז אן עובד השם מיט (אדער אן) פניות און דער צווייטער איז א גאטלאזער עובד את עצמו.

פארוואס עפעס א גאטלאזער עובד את עצמו?
סך הכול האט אים די לענג ולפנק די אייגענע נפשיות'דיגע תאוות ורצונות געברענגט צו גאט
כידיע די מעשה מיבא בחובת הלבבות

[[NAMELESS]]

מתוך שלא לשמה בא לשמה (חז"ל)

[נהורא נפישא]

וואס האט אן עובד את עצמו מיט אפיקורסת צוטאן ? אדרבה די גרעסטע עובדי השם האבן די גרעסטע עולם הזה'דיגע רוחניותדיגע הנאה דורכן דינען השי"ת מתוך אהבה ווי די סתם עובדים את השם מתוך יראה וקבלת עול המצוות

ס'איז איין זאך הנאה צו האבן פון עבדות השם, אדער אפילו לכתחילה צו טון מצוות שלא לשמה. ס'איז אבער גאר אן אנדערע מעשה ווען די גאנצע קבלת עול המצוות איז נישט לשם עבדות פון מלכות שמים נאר לענג ולפנק די אייגענע נפשיות'דיגע תאוות ורצונות. דער ערשטער איז אן עובד השם מיט (אדער אן) פניות און דער צווייטער איז א גאטלאזער עובד את עצמו.

יא יא כ'האב פארשטאנען, אבער ווער זאגט אז מ'מוז רעדן לכתחלה, און אסאך פעלער הויבט אן צו דרוקן די שאלה פון חובת האדם בעולמו, נאכדעם וואס מ'האט ביז דאן מקיים געווען די מצוות מתוך יראה און יעצט אז מ'וויל זיין מעלין בקודש און הנאה האבן מתוך אהבה פרעגט זיך די שאלה פון משמעות החיים.
והשתא דאתינא להכי וועל איך זיך וואגן צו זאגן אז דאס איז די סוד פון כל האומר וכו' חטא אינו אלא טועה, אז וויבאלד די צדיקים ארבעטן שוין אויף א העכערע מדריגה פון הנאה קומט אויס אז די חלק קבלת העול שבו ווערט אסאך מאל באיתכסיא, הגם מסתמא ווען מ'האלט ביי די מדריגה פון אהבה בלייבט נאך די מדריגה פון יראה, ווי מזעהט אין לגבי משה מילתא זוטרתא, איז אבער דא תרי גוונא יראה, יראת העונש און יראה הבאה מתוך אהבה כמבואר בספרי חסידות.

[[NAMELESS]]

"חובת" האדם בעולמו איז א כשר'ע שאלה, ס'איז א שאלה פון פון אן עבד וואס פרעגט "מה חובתי ואעשנה". א גאטלאזער עובד את תודעתו איז אזא איינער וואס פרעגט "מה חובתי 'תו' ואעשנו" (סוטה כ"ב:)

[יאיר]

און וואס אזוינס מאטיווירט דעם עבד צו טון זיין פליכט אויף דער וועלט? אינסטינקט?

[[NAMELESS]]

דאס איז שוין א סוגיא פאר זיך, ווענדט זיך וועם דו פרעגסט.

אבער אפגעזען צי קבלת עול מצוות איז א הכרח אדער א בחירה פרטית איז די טייטש פונעם עצם קבלת עול 'עבדות', אונטערטעניגקייט. (עד מתי מאנת "לענות" מפני, "שלח עמי", טוה וואס איך הייס דיר). אן עבד וואס פראקטעצירט זיין עבדות ווייל "ער" וויל אזוי דער איז נישט קיין עבד, ער איז א שכיר יום. פון די אנדערע זייט איינער וואס איז אן עבד קען זיין אז ער איז א "מוכר את עצמו" און ס'קען זיין ער איז א "מכרוהו בית דין", מאכט נישט אויס, אן עבד איז ער.

[יאיר]

דאס איז נישט א שמועס פאר זיך נאר תלוי הא בהא. יעדער עבד האט א סיבה פארוואס ער דינט זיין אדון. צו ווייל ער ווייל נישט כאפן שמוץ אדער ווייל ער האט רעספעקט וכדומה. הצד השוה שבהן אז ער האט א אייגענע געברויך אים צו דינען.