הלכה vs חוקים, און א מאדערנע דילעמא

[נהורא נפישא]

די מצוות התורה קען מען אריגינאל צוטיילן אין צוויי הויפט חלוקות 1) משפטים, יורידישע און מאראלישע געזעץ 2) חוקים, צערעמאניעל געזעץ ווי טעמפל ריטואלן, שבתות ומועדות וכדומה.

די יורידישע און מאראלישע געזעץ זענען שכל'דיגע מאראלישע פליכטן וואס זענען דא צופרידענצושטעלן א סאציאלע און רעכטע געזעלשאפט, ווידעראום די צערעמאניעל געזעץ זענען רעליגיעזע און ספירוטואלע פליכטן וואס א געזעלשאפט אלס א נאציאן דארף כסדר אויפוואכן זיין היסטארישע אידענטיטעט און דאס דינען די אייגנארטיגן אידישן גאט פון די אור עלטערן.

מיר געפונען אויך אז די תורה באגייט זיך זייער הארב מיט די וואס שליסן זיך אויס פון די צערעמאניעלע געזעצן און פון די פאלקישע אידענטיטעט מיט וואס די תורה באנוצט זיך אפטמאל ונכרתה הנפש ההיא מעמיה

דאס אידישע פאלק ווי אלע פעלקער איז פאריבער מיט די צייט עוועלוציענערישע ענדערונגען און די וועג וויאזוי זי האט אויפגעהערט צו עקזעסטירן אלס אומה פון שבטים און פארוואנדלט געווארן אין א מער מאדערנע מלוכה, וואס דאס האט פארטרוקענט מיט די צייט די באדייט פון די צערעמאניעל געזעצן און האט געברענגט ענדגילטיג דאס פארוואנדלן די חוקים אין א טרוקענעם טעכנישן פראצעדור גערופן "הלכה". (די באדייט פון חוק איז געווארן פארשטאנדיג אלס א גזירת המלך שאומות העולם מונים בו את ישראל)

די הויעכפונקט פון די פארוואנדלונג איז געווען בזמן חכמי המשנה והתלמוד ווען הלכה איז פארמירט געווארן אויף די באזיץ פון די אור אלטע צערעמאניעל געזעצן, די הלכות זענען יעצט ריין גזירות המלך, למה תוקעים רחמנא אמר תקעו, רצה הקב"ה לזכות א ישראל וכו' (הגם לחד מ"ד דרשינן טעמא דקרא) די ערך פון לימוד התורה האט אויך צוגעברענגט אז די הלכה איז אוועקגעשלעפט געווארן אין כל-ערליי טעארעטישע מציאות'ן כדי להגדיל תורה ולהאדירה ולדרוש ולקבל שכר, וואס האט שפעטער געברענגט די תלמודישע מפורשים צו קענען געבן ברייטערע און טיפערע הגדרות אויף אלע מושגים אין הלכה אז מען זאל קענען בעסער אנגיין אויף למעשה די טעכנישע פראצעדור שבו.

יתירה מזה, איינע פון די זאכן וואס חז"ל האבן זיך אפגעגעבן איז, דאס מאכן גדרים וסייגים כדי נישט צו קומען עובר זיין אויף די גזירת המלך, אזאך וואס וואלט זיך נישט געלייגט אויפן שכל בעת ווען די צערעמאניעלע געזעצן זענען געווען אין אירע אריגיענאלע פארמען.

מיט די צייט האט זיך אבער פארלאנגט א געוויסע התחדשות, האבן בעלי מחשבה און בעלי סוד במשך הדורות צוריק באפעפערט דעם טעכנישן פראצעדור מיט א געוויסע פנימיות, און הגם די פנימיות האט קיינמאל נישט געגעבן די מצוות איר הלכהדיגע הגדרות, האט עס אבער לאו דוקא זיך סותר געווען, אזוי אז בשעת א איד טוט א מצוה קען מען זיך נאכאלס מתבונן זיין אין א ברייטע אויסוואל פון פנימיותדיג פרשנות.

מאכט זיך אבער א דילעמא, איינמאל מ'ווערט מער און מער פארגעשריטן טעכנעלאגיש, איז דא א היכי תמצא אז מ'זאל קענען האבן די זעלבע תוצאות וואס די הלכה פארבאט טעכניש ממציא זיין, אויסקרויזענדיג די טעכנישע אופן וואס די הלכה פארבאט, וואס דאס ברענגט צו אז מ'זאל טעארעטיש קענען אויסליידיגן סיי וועלכע פנימיות די הלכה האט באדייט ביז היינט.

מצד השני, איז טאקע די איינציגסטע באגרעניצונג אין ארטאדאקסישן אידענטום די הלכה זעלבסט, און היות ס'איז נישט פארהאן קיין הלכהדיגע פארבאט אויסצוקרויזן הלכה און באקומען אירע פארבאטענדע תוצאות, וועלן מיר עווענטועל בלייבן מיט גארנישט