טעמי המקרא און היראגליפישע שריפט

[moshav zekeinim]

עס זענען א סך פון אונז באקאנט מיט די העלאגריפישער שריפט (בילדער שריפט), אדער ווי אנדערע רופן דאס, כתב החרטומים, מיט וואס די אור אלטע חכמים אין די גרויסע ציוויליזאציעס אין די וועלט האבן זיך באניצט אין די אור אלטע צייטן, בעת דער המון האט בכלל נישט געקענט ליינען און שרייבן.

אט דער היראגליפישער שריפט, איז דער פרימיטיווער פארגייער פון די סעמיטישער און הינדו-אייראפעיאישער אותיות. היראגליפישע אותיות האבן באדייט גאנצע ווערטער אדער גאר זאצן, בעת די "מאדערנע" אותיות באשטייען פון בלויז קלאנגען.

עס איז קלאר אז אין א געוויסער זין איז דער אלטער טעכניק פון אותיות געווען פיל מער פראקטיש, ווייל אז מיט יעדער אות האט מען געשריבן א גאנצער ווארט אדער זאץ איז מען דאך א סך שנעלער אנגעקומען ארויס צוברענגען דאס וואס מען וויל, אבער, צו דער זעלבער צייט איז דער שרייבער מער מוגבל פון ארויסצוברענגען זיינע אייגענע ווערטער. דערפאר זענען די "דידזשיטל" אותיות פיל בויגזאמער און פרייער אויף ארויס צוברענגען וואס מען וויל. (כאטש וואס קיין נייע אייגן געשאפענע ווערטער וועט מען דערמיט נישט מאכן כדלקמן).

מיט נגינה איז געווען די זעלבע זאך. די אמאליגע מוזיק אותיות (נאטן), וואס דאס זענען דאך די באקאנטע טעמי המקרא, באשטייען פון תנועות, ד.ה. א קורצער שטיקל ניגון, בעת די "מאדערנע" מוזיק אותיות (נאטן) באשטייען פון איינצעלנע טענער מיט וואס מען קען שאפן גענצליך נייע תנועות.

אבער, עס איז פארט פארהאן א חילוק צווישן די מאדערנע נאטן און די מאדערנע אותיות. ווייל בעת מיט די מאדערנע נאטן ערלויבט מען זיך צו שאפן פולקאם נייע תנועות, ערלויבט מען זיך נישט מיט די מאדערנע אותיות צו שאפן פולקאם נייע ווערטער (כאטש וואס דער דידזשיטל אותיות טעכניק ערלויבט עס).

לכאורה קען מען זאגן אז די סיבה איז פשוט, נעמליך, נגינה איז דברים שבלב וואס מ'זינגט אז די הערצער זאלן זיך פארשטיין, ממילא קען מען זיך דערמיט ארום שפילן מה שלבו חפץ, מה שאין כן דיבור וואס איז דברים של השכל ודעת מיט וואס מען דארף זיך קאמיוניקירן, און דער מעכאנישער מוח דארף עס פארשטיין, וואס פאר א פנים וועט האבן אז מען וועט צוזאמען שטעלן אותיות לויט ווי דאס הארץ גלוסט, ווי צ.בש. חכהחכהחטמבה לאלאסאגאסאלא פוסופוסו....

אבער דער אמת איז אז עס איז נישט קיין חילוק צווישן די צוויי, און דין נגינה כדין מימרא.

מהיכי תיתי?

אז מיר וועלן באטראכטן דעם ציל פון די אמאליגע "טראפן", וועלן מיר באמערקן, אז דאס איז פשוט א חלק פונעם דיבור, אדער ווי עס ווערט טאקע אנגערופן "הטעמה", ד.ה. עס האט פשוט צוגעהאלפן צום הסבר הדברים, אזוי ווי קערפער שפראך טוט צו העלפן צום פארשטאנד (וויבאלד ווערטערליכער אויסדרוקן זענען גאר ארים אחד מני אלף פון וואס דער הארץ וויל באמת אויסדרוקן), כאטש עס האט גלייכצייטיג געטון באשיינען דעם קריאה.

פאר די שאף האט מען די תנועות איבערגעשפילט מיטן פייפער נאכאמאל און נאכאמאל. און אט די פאסטוכער אזוי ווי תיבל אבי כל תופס כינור און דוד נעים זמירות ישראל, מיט זייערע ספירוטואלע געפילן זענען געווען די וואס האבן אנטדעקט אין נגינה וואס איז געווען ביז דאן א געצייג פארן דיבור, עפעס וואס קען דערהייבן דעם נפש, והיה כנגן המנגן ותהי עליו רוח ד'.

אבער פון דארט ביזן זיך ערלויבן צו באפעפערן די תנועות עס צו געבן מער נשמה'דיגע געשמאק און ווער רעדט נאך פון שאפן גענצליך נייע תנועות, בלויז פארן זעהליגן געברויך, איז נאך געווען א לאנגער וועג.

אבער, עס איז צוביסלעך געשען, תנועות זענען באפוצט געווארן, און אפילו פאבריצירט געווארן, וואס דערמיט איז דורך געבראכן געווארן דער אלטע געזעץ פון תנועות הנגינה.

אויב אזוי שטעלט זיך די פראגע:

אויב פון פראקטישע ווערטליכע תנועות נגינה איז פארוואנדלט געווארן זינגבארע נשמה'דיגע תנועות, דאן פארוואס קען די זעלבע זאך נישט געשען מיט ווערטער? פאעטישע סטיל ווערטער זענען טאקע פארהאן, וואס דאס קען מען צוגלייכן צו די אור-אלטע באפוצטע תנועות, אבער פארוואס קען מען לצורך נגינה נישט שאפן גענצליך נייע ווערטער, אזוי ווי עס האט אנגעהויבן געשאפן צו ווערן גענצליך נייע תנועות?

ווייזט זיך אויס אז מיר זענען נאך צוריקגעבליבן!!!