קאווע שטיבל

קינד_אן_קייט האט געשריבן:מענין לענין, א טוריסטקע פון שוועדן ברענגט ארויס דעם קולטור פון תל אביב (און ישראלים בכלל):
Twenty signs you’ve been in Tel Aviv too long

Here is where the Israeli mentality became weird in my eyes, I will tell you why. After living here for over 5 years I have had the chance to experience quite a lot of this special country and its people, and the thing that strikes me in days like these (and this is foremost in regards to the residents of Tel Aviv) is that during war, when there are sirens blaring and rockets falling, people in Tel Aviv continue to sit in cafés and bars, and talk about everyday things, they continue to show up for work, and life goes on. But when there is wind and rain, not to mention snow, it’s like everything shuts down, nobody knows what to do, and people no longer go outside but seek shelter in their homes.

שמעקעדיג האט געשריבן:איך זעה נישט אזא וועבזייטל

דריידל האט געשריבן:ווי האסטי געקענט פארגעסן פון שושן פורים?

שמעקעדיג האט געשריבן:פארשידענע מנהגי המקום

גענוי ווי אין יעדע נייע לאנד, דארף זיך אן אמעריקאנער צוגעוויינען צו די דארטיגע הנהגות המקום. ווי צב"ש געלטער. אין א"י איז עס שקל (ש"ח) און אגורות אנשטאט דאלער און צענט. נישט אז דאלארן ווערן נישט אקצעפטירט דארט, אבער עס איז שווער פאר קלייניגקייטן צו באצאלן מיט דאלער בשעת אלע פרייזן זענען געשריבן מיט שקל, בפרט ווען מען גייט אויפן באס, טעקסי, דארף מען האבן שקל. דערפאר זענען פאראן יעדע ד' אמות וועקסלערס וועלכע טוען אויפטוישן דאלארן פאר שקל.

ווי אויך דארף מען זיך צוגעוויינען צו יענע שפראך. עברית איז זייער אן אינטרעסאנטע שפראך, איך וועל נישט אריינגיין יעצט אין השקפה, אבער עס איז פארט א מערקווירדיגער שפראך. אבער דאס איז זיכער אז עס איז א שטארקער טויש. אלע צעטלעך, סיינס, אדווערטייזמענס, נעמען פון די גאסן, וכו', זענען אין עברית. אבער אפילו די אידיש דארט (בפרט אין ירושלים ביי די 'טשאלמער') איז גאר מאדנע און אנדערש ווי ביי אונז. חוץ מזה וואס אונזער אידיש האט אריינגעמישט פילע ענגלישע ווערטער וואס דארטן ווערט עס בכלל נישט (אדער גאר ווייניג) גענוצט, ווי צב"ש פריזשידער, עירקאנדישאן, קאר, טעקסי, פאליס, קלאזעט, שעלף, דאלי, טוילעט, גראסערי, רעסטוראנט, פארמעסי, און נאך הונדערטער ווערטער וואס דארטן רופט מען עס אדער אין עברית אדער אין א אנדער סארט אידיש, ווערן אפילו אסאך געווענליכע אידישע ווערטער גאר אנדערש ארויסגעזאגט. קודם די א"י'דיגע רי"ש האט א ספעציעלן חן, בפרט ווען די קינדערלאך מיט זייער מתיקות רעדן אזוי – האט איר באמערקט 'קינדערלאך' מיט אן א' בעפאר דעם ך'? אזוי טוט מען עס פראנאנסירן דארט, אנדערש ווי ביי אונז... שימעלע איז דארטן "שימאלע", אהר'עלע איז "אהראלע", בקיצור הדברים, זייער שפראך הערט זיך גענצליך אנדערש ווי ביי אונז. א דוגמא: אן אמעריקאנער וועט זאגן, "אברהמעלע, גיי צום קלאזעט און נעם ארויס די דאלי פון די אונטערשטע שעלף פאר שיינדעלע און אויך ברענג מיר א זויבערע קאפ צו טרינקען אביסל דזשוס". א דארטיגער וועט זאגן: "אברהמאלע, גיי צום שאפע און נעם ארויס די בובא פון די אונטערשטע פאליצע פאר שיינדאלע און אויכעט ברענג מיר א ריינע גלאז צו טרינקען אביסל מיץ"....

מען דארף זיך אויך צוגעוויינען צו די מעטריק סיסטעם, וועלכע נוצט אנדערע סארט יוניט'ס, און ווערט שוין באנוצט איבער די גאנצע וועלט מיטן אויסנאם פון אמעריקע. מעטער, קילאמעטער, ליטער, אנשטאט פוס, מייל, גאלאן, א.א.וו. ווי אויך דער טעמפעראטור ווערט געמאסטן אין צעלסיוס, נישט אין פארענהייט. דער זייגער לויפט דארט אויף 24 שעה, נישט ווי דא מיט 2 מאל 12 – AM און PM. דארטן וועט איר זעהן זמן מנחה 18:55, און א שבע ברכות בשעה 21:30. גיי ברעך זיך קאפ ווען דאס קומט אויס... דער דאטום ווערט אויך געשריבן פארקערט, אנשטאט שרייבן 12/25 שרייבט מען 25/12.

די הייזער זענען געבויעט גענצליך אנדערש ווי אין אמעריקע. שוין אפגערעדט פון די אפסטעיט סארט הייזער וועלכע ווערן געבויעט ווי לעגאס (נאר מיט האלץ אנשטאט שפילצייג), נאר אפילו פון די סיטי סארט הייזער. אלע ווערט געבויעט מיט שטארקע דיקע ציגעלנע ווענט, און אלע בנינים אן אויסנאם זענען ווייס (חוץ ממש געציילטע מפני סיבות שונות). כ'בין נישט זיכער צי די סיבה איז די זעלבע ווי ביי די ווייסע קארעלעך אז עס ציעט ווייניגער היץ, אבער מפי השמועה הער איך זאגן אז עפעס א אפמאך האט די מדינה מיט די ווייסע ציגל קאמפאני. ווייטער די פלאר (כ'מיין, די פאדלאגע...) אין די הייזער זענען נישט קיין פארקעי אדער אויקלאט, נאר אויכעט שטארקע שטיינערנע טיילס (עממ, באלאטעס). בקיצור דאס זענען פעסטע שטארקע הייזער וועלכע קענען זיך האלטן הונדערטער יארן. יעדע הויז דארף ע"פ חוקי המדינה האבן א 'חדר אטום' אין פאל פון א באמבע אדער ראקעט ה"י. דער צימער איז גענצליך פארמאכט און האט נאך דיקערע ווענט ווי די געווענליכע צימערן, און דאדורך באשיצט עס בעסער פון די אנגריפן און אטאקעס. אין מערערע הייזער זענען פאראן אזעלכע "לאדענס" איבער די פענסטער וואס דאס ציהט מען אראפ ביינאכט און דאס דינט ווי א מחיצה צווישן דעם הויז און דער גאס, עס לאזט כמעט נישט אדורך קיין גערודער אדער ליכטיגקייט.

די עלעקטריק פלאגס (שטעקער'ס) זענען 220 וואלט און אנדערע סארט שטעכערס. אויב פארט מען אהין דארף מען קויפן א קאנווערטער. ווי אויך די לייט סוויטשעס זעהען אויס אנדערש.

די טוילעט'ס קוקן אויס אנדערש ווי דא, מיטן טאנק וואסער ליגט מער הויך, און עס זענען אסאך מאל פאראן 2 פלאשערס, א קליינע מיט א גרויסע (מיכל קטנה און מיכל גדולה, דאהי הייסט עס Dual Flusher), אבער ביידע פלאשן מיט אזא קראפט אז מען קען שיער אריינגעשלעפט ווערן...

די היימישע געסלאך פון מאה שערים און גאולה זענען ממש היסטאריש. זיי זענען געבויעט געווארן פיל בעפאר די אויטא עפאכע, און דעריבער זענען זיי גאר שמאל. קארס און באסעס שטופן זיך אדורך, ממש נסים... די ווענט זענען אנגעקלעבט מיט כל מיני פלאקאטן – פון ברוך דיין האמת ביז מחאות וחרמות וקנאות – וואס א ספעציעלער "קלעבער" קלעבט ארויף, דורכן אנשמירן א געוויסע קלעב אונטערן און אויפן צעטל.

שמעקעדיג האט געשריבן:ווי אויך דארף מען זיך צוגעוויינען צו יענע שפראך. עברית איז זייער אן אינטרעסאנטע שפראך, איך וועל נישט אריינגיין יעצט אין השקפה, אבער עס איז פארט א מערקווירדיגער שפראך. אבער דאס איז זיכער אז עס איז א שטארקער טויש. אלע צעטלעך, סיינס, אדווערטייזמענס, נעמען פון די גאסן, וכו', זענען אין עברית. אבער אפילו די אידיש דארט (בפרט אין ירושלים ביי די 'טשאלמער') איז גאר מאדנע און אנדערש ווי ביי אונז. חוץ מזה וואס אונזער אידיש האט אריינגעמישט פילע ענגלישע ווערטער וואס דארטן ווערט עס בכלל נישט (אדער גאר ווייניג) גענוצט, ווי צב"ש פריזשידער, עירקאנדישאן, קאר, טעקסי, פאליס, קלאזעט, שעלף, דאלי, טוילעט, גראסערי, רעסטוראנט, פארמעסי, און נאך הונדערטער ווערטער וואס דארטן רופט מען עס אדער אין עברית אדער אין א אנדער סארט אידיש, ווערן אפילו אסאך געווענליכע אידישע ווערטער גאר אנדערש ארויסגעזאגט. קודם די א"י'דיגע רי"ש האט א ספעציעלן חן, בפרט ווען די קינדערלאך מיט זייער מתיקות רעדן אזוי – האט איר באמערקט 'קינדערלאך' מיט אן א' בעפאר דעם ך'? אזוי טוט מען עס פראנאנסירן דארט, אנדערש ווי ביי אונז... שימעלע איז דארטן "שימאלע", אהר'עלע איז "אהראלע", בקיצור הדברים, זייער שפראך הערט זיך גענצליך אנדערש ווי ביי אונז. א דוגמא: אן אמעריקאנער וועט זאגן, "אברהמעלע, גיי צום קלאזעט און נעם ארויס די דאלי פון די אונטערשטע שעלף פאר שיינדעלע און אויך ברענג מיר א זויבערע קאפ צו טרינקען אביסל דזשוס". א דארטיגער וועט זאגן: "אברהמאלע, גיי צום שאפע און נעם ארויס די בובא פון די אונטערשטע פאליצע פאר שיינדאלע און אויכעט ברענג מיר א ריינע גלאז צו טרינקען אביסל מיץ".