קאווע שטיבל

צדק צדק תרדוף - איז באקאנט דעם פירוש פון רבי בונם פון פאשיסחא, זאלסט נאכלויפן דעם צדק נאר מיט צדק. אויב ווילסטו עררייכן עפעס א ריכטיגע ציהל, זאלסטו נאר נוצן ריכטיגע און כשר'ע מיטלען עס צו דערגרייכן.


עס שטייט זוהר הקדוש אין פרשת תולדות, אז ווען יעקב אבינו האט אויסגענארט זיין טאטן צו באקומען די ברכות, און ער האט עס צוגענומען פון עשיו, כאטש די מטרה איז געווען ריכטיג און דער באשעפער האט דאס געוואלט, אבער ער איז נענש געווארן צוליב די אומ'יושר'דיגע מיטלען וואס ער האט גענוצט צו צוקומען צו זיין מטרה.


דאס איז אנדערש ווי די באקאנטע אויסדרוק "המטרה מקדשת את האמצעים" - דער ציהל פארהייליגט די מיטלען. די תורה זאגט אונז דא אז ניין, עס איז נישט ריכטיג, צדק דארף מען נאכלויפן מיט צדק. אויב האסטו א הייליגע ציהל וואס דו ווילסט עררייכן זאלסטו נוצן די כשר'ע מיטלען דערפאר. אויב האלטסטו אז עס איז צדק ויושר צו אוועקרייסן א טאטע פון זיינע קינדער צוליב דעם וואס דו האסט מורא אז ער וועט חלילה געבן די קינדער צו עסן פליישיגס אום מיטוואך, דאן זאלסטו נאר נוצן כשר'ע מיטלען דאס צו עררייכן.


מיר לעבן ליידער אין א מציאות ווען מענטשן פארגעסן וואס איז דער ציהל און וואס זענען די מיטלען, מיר האבן ליידער פארגעסן מה חובתנו בעולמנו, מיר זענען ערגעצוואו פארלוירן געווארן אינמיטן די וועג, מיר זענען סטאק געווארן אין די דעטאלן און פארגעסן פונעם עיקר, די גרויסע בילד. די תורה קומט אונז דא דערמאנען אז אויך ווען דו לויפסט נאך דיין ציהל אין לעבן זאלסטו זיך נישט פארלירן און בלייבן פאוקוסד אין דער עיקר.

א common phenomenon דער זון פארשטייט גוט צום טאט'ן. זבולון האט גוט ארויס זיין טאטע יעקב....

כי תצא למלחמה - דער שפת אמת שטעלט זיך אויפן לשון יציאה, עס וואלט ווען געקענט שטיין כי תלחם על אויביך, נאר ברענגט ער ארויס אז ווען איינער גייט אין מלחמה, דארף ער זיין אין א רואיגע פאזיציע, ער דארף קומען פון א מנוחת הנפש, און פון דארטן ארויסגיין אין מלחמה, ווייל אויב איז ער פארלוירן און דערשראקן און די מלחמה קומט צו אים אריין דאן האט ער זייער שוואכע שאנסן צו געווינען.


מלחמה איז נישט קיין לכתחילה׳דיגע מצב אין וועלכע מיר ווילן זיין, דאס איז פארקערט פון די תכלית פון די בריאה, אבער צומאל איז נישט פארהאן קיין אנדערע אפציע נאר צו זיך באנוצן מיט דעם מיטל כדי צו דערנענטערן דעם אלטימעיט ציהל.


כי תצא למלחמה - ווען דו האסט מלחמה מיט איינעם, די ערשטע זאך איז, גיי ארויס! בלייב נישט שטעקן אין דיין סעלפנעס, ווייל דעמאלטס קענסטו נישט אין ערגעץ אנקומען.


איינער וואס לעבט א סעלף-צענטער'ד לעבן, זיין גאנצע לעבן דרייט זיך ארום זיך, אני ואפסי עוד, ער האט נאך אין זיין לעבן נישט פארשטאנען וואס עס מיינט א טראכטן פון א צווייטן, זיך אריינלייגן אין יענעמ'ס מצב, מיט יענעמ'ס קוק-ווינקל, אזא איינער וועט קיינמאל נישט קענען איבערקומען זיין פיינט, ער פארשטייט אים נישט, ער האט נישט קיין אהנונג צוליב וואס ער איז בכלל אין א מלחמה.


מיר אלע ווארטן אז די אלע מלחמות זאלן שוין קומען צו זייער ענד, אונזער ציהל איז צו הייבן די וועלט מיט העכערע מאראל ליניעס, ביז מיר וועלן אנקומען צו די אויסגעווארטענע צייטן וואס עס שטייט: וְגָר זְאֵב עִם-כֶּבֶשׂ וְנָמֵר עִם-גְּדִי יִרְבָּץ.

[tag]זבולון[/tag] מיר ווילען דיר צוריק, אבער ביזדערווייל האב איך וואס צוצולייגען צו די איזשביצע תורה וואס דו האסט געברענגט.
דער פסוק זאגט אונז (שמות לד, ל) וייראו מגשת אליו. ווען משה רבינו איז אראפ דער דריטע מאל פון הר סיני, האבען זיין פנים געשיינט מיט קרני אור, און די אידען האבען מורא געהאט פון איהם און מ'האט נישט געקענט נאנט קומען צו איהם.
זאגט אונז רש"י וייראו מגשת אליו - בא וראה כמה גדולה כחה של עבירה שעד שלא פשטו ידיהם בעבירה מהו אומר (שמות כד) ומראה כבוד ה' כאש אוכלת בראש ההר לעיני בני ישראל ולא יראים ולא מזדעזעים ומשעשו את העגל אף מקרני הודו של משה היו מרתיעים ומזדעזעים:
ווען נישט פאר די עבירה פון כלל ישראל, וואלטען זיי געקענט געהעריג צוקוקען און נאנט קומען צו משה רבינו, און זיי וואלטען געקענט דערהייבען די קרני אור.
די גמרא אין שבת (י:) זאגט אונז ואמר רבא בר מחסיא אמר רב חמא בר גוריא אמר רב הנותן מתנה לחבירו צריך להודיעו וכו' איני והאמר רב חמא ברבי חנינא הנותן מתנה לחבירו אין צריך להודיעו שנאמר ומשה לא ידע כי קרן עור פניו בדברו אתו לא קשיא הא במילתא דעבידא לאגלויי הא במילתא דלא עבידא לאגלויי.
די מסקנא איז אז ווען מ'גיבט א מתנה צום חבר, מוז מען איהם אויסזאגען. דער אויבישטער האט נישט אויסגעזאגט פאר משה רבינו ווייל ער וועט סייווי געוואויר ווערען פון דעם אז כלל ישראל וועט מורא האבען צוצוקומען צו איהם.
הייסט'ס פון דעם וואס כלל ישראל איז געווען אין דער מצב פון וייראו מגשת אליו, וואס כאמור מיינט עס אז זיי זענען געפאלען אין מדרגה צוליעב'ן עבירה זייערער, האט דער אויבישטער מקיים געווען זיין 'פליכט' פון אויסזאגען פאר משה רבינו די מתנה וואס ער האט געקראגען.
די עבירה איז גאר א חלק פון דער פלאן.