קאווע שטיבל

מען האט חתונה געהאט מיט א האפענונג פאר גאר א גוטע עתיד (ווי אזוי האט מען געהאפט אויף א גוטן צוקונפט אן דעם וואס מען זאל אינוועסטירען דערין? קשיא) מען האט זיך צוקריגט, מער האט זיך בארעדט, מען האט זיך געשלאגען, מען האט זיך גע'גט... יעצט וואס ווייטער?

פארוואס ברויך מען זיך שלאגען נאכן גט? עס איז דאך דא קינדער וואס ביידע ווילען זייער טובה? נעווער מיינד די קינדער, אבער וואספארא פשט האט דאס לעבן אויב עס איז פול מיט האס און מחלוקות - אפילו מען איז גערעכט? ווי אזוי גייט מען עס אנקוקען 20 יאר שפעטער? פארוואס קען מען נישט טרעפן קאמען גראונד און לעבן אפגעריקט איינער פונעם צווייטען אבער אן מחלוקת? איך פארשטיי אז מען קען נישט ווייטער לעבן אין גוטן, אבער קאם אן?? ענק האבן דאך בשותפות'דיגע קינדער?!! ענקער פלייש און בלוט טראגט א נפש'ל וואס צאלט די פרייז פאר ענקער מידות מגונות פון נישט קענען מאכן א האלבע קאלטע שלום אז מען זאל זיך פארשטיין אז מען פארשטייט אז מען קען ווייטער אנגיין מיטן לעבן און מען מוז זיך נישט אויסשטעכן די אויגן איינער דעם צווייטען..?!

געפענט די אשכול אינטערן רושם פון קינות געוויין.

פארהאן די וואס גט'ן זיך בשלום צו זיי רעדט מען דאך נישט.
דערנאך איז דא די וואס שלאגן זיך יא, זיי פלאנירן נישט דאס צו ענדיגן הגם זיי וועלען כאפן אן איבערבליק דא.
דאס איז א געזעלשאפטליכע פראבלעם געמישט מיט אן אלוועלטליכע מענטשליכע פראבלעם וועלעכע בהמות און חיות זענען נישט געשלאגן דערין.
דאס איז פארבינדן מיט האס, קנאה, כעס, נקמה, ווייטאג, עגאיזם, און כמעט יעדע שלעכטע מידה וואס ס'איז נאר פארהאנען.

אגב בדחן, איך מיין דיר נישט צו אטאקירן, און איך נעם נישט קיין שטעלונג דערין ברבים דא.
אבער אינעם אשכול פון עלטערן וואס לאזן זיך אפ פונעם דרך און פארלאנגען רעכט צו די קינדער, נעמט איר א שטעלונג, און אין אנדערע ווערטער אפילו איר האלט זיי זענען נישט גערעכט, איז אבער מער ווי פארשטענדליך דעם שנאה.

מילא הדא הוא דכתיב, גיי פאריכט דעם וועלט.

און אגב אויף דעם וואס די רינגעלסט ארום, אז וויאזוי דען זאל מען זיך נישט פארשטיין אן אינועסטירן, איז דער ענטפער, טאקע מ'דארף אינוועסטירן, אבער דאס קומט שוין נאך א צווייטן פראבלעם. נישט יעדער שטימט מיט יעדן, און נישט יעדער אפילו מיט אינוועסטירן קען זעהן רעזולטאטן, און נישט יעדער פארמאגט די כוחות צו אינוועסטירן ביי יעדן איינעם, וד"ל.

יפה דיברת, הרב בדחן. די פראבלעם פלעגט זיין אן אלגעמיינע געזעלשאפטליכע פראבלעם. ס'שטאמט פון עגא וואס איז משחד עיני חכמים. אבער די ציוויליזירטע וועלט האט אין די לעצטע דרייסיג יאר געמאכט אסך פארשריט, סיי צוליב די מציאות פון הויכע ראטע פון גיטין, וואס האט געמאכט די מצב א "וועי אף לייף," און סיי צוליב די פארשריט אין פסיכילאגיע אין פארשטיין די הארבע אפעקטס אויף קינדער. טיטשערס, סקול דיסטריקס און די געריכט סיסטעם אין די דרויסענדיגע וועלט זענען זייער באוויסטזיניג פון די אלע שטודיעס און זענען זייער גרייט צו באהאנדלן קינדער און מחנך זיין עלטערן איבער די טובה פון די קינדער.

מיר זענען נאך צוריקגעבליבן אין דעם הינזיכט. רוב ציבור פארשטייט נישט די עומק הדברים, די וואונדן וואס א גט קען איבערלאזן אויף קינדער אויב האט מען נישט דאס ריכטיגע צוגאנג, און ווער רעדט נאך אויב קינדער זענען אויסגעשטעלט צו אפי' מילדע און אומדירעקטע שטרייטן צווישן זייער צוויי באליבטסטע און נאנטסטע פערזאנען אין זייער לעבן. ווער רעדט נאך אויב די שטרייטן ווערן מלובש אין זשיהאד, א מלחמה פאר גאט ברוך הוא'ס וועגן, דאן פיגורירט בכלל נישט אין חשבון דאס קינדער'ס פסיכילאגישע קורץ און לאנג טערמיניגע געזונטהייט. די מצב איז אבער פארט בעסער היינטצוטאגס, אפי' ביי אונז. די פאקט אז די גאווערענמענט גיט געלט פאר פראפעסיאנאלע טערעפיסטן, האט עטוואס פארבעסערט דעם מצב. ווי נישט ווי, הגם די קיצונים פארפירן פון צייט צו צייט, רייסט זיך אריין די פירצה פון מאדערענע שטודיע-באזירטע פסיכילאגיע. און ס'איז צום האפן אז צוביסלעך וועט ווערן אן עולם התיקון.

לגבי דעם עצם ענין, כ'קען נישט יעצט מאריך זיין, אבער די שפיץ פון מאדערענע ריסורטש איז אזוי: ס'איז א פאקט אז הויכע פראצענט פון קינדער פון צושיידטע שטובער ליידן פון קורץ און לאנג טערמיניגע אפעקטס. כ'האב אמאל געזעהן א שטודיע אויף חרידישע געזעלשאפט אז גאר א הויכע פראצענט פון "טינס עט ריסק" האבן די ווארצלן אין צוריסענע שטובער.

אבער די סטאטיסטיקס ווייזן נאך עפעס וואס איז אפשר נישט אזוי באקאנט: די אפעקסט זענען לאו דוקא אפעקסט פון דאס עצם זיך צושיידן. דאס זענען אפעקטס פון די קינדער זיין אויסגעשטעלט צו שטרייטן. נאר וויבאלד, נאטורליך, דארט ווי ס'איז דא א גט (רויעך) איז דא קריגערייען (פייער), פארבינדט מען די חרבנות וואס דאס לאזט איבער אויף די קינדער מיט די זעהבארע רויעך.

אין אנדערע ווערטער, א קינד וואס וואקסט אויף אין א שטוב ווי ס'איז דא שטארקע אנגייענדיגע דיפערענצן צווישן די עלטערן, ווער רעדט נאך ווי ס'איז דא ממש קאלטע אדער הייסע שלאכטן, וועט ליידן פון די אויבענדערמאנטע אפעקטן. א קינד שפירט די אלע זאכן אינסטינקטיוולי און ס'גראבט זיך אריין צו סאמען יסוד פון זיין זעלבסזיכערהייט און מנוחה און שאדט פאר זיין דעוועלעפמענט. משא"כ א קינד וואס וואקסט אויף מיט עלטערן וואס לעבן אין צוויי הייזער און פארטראגן זיך פון דערווייטענס (דאס הייסט מ'רעספעקטירט אין די אויגן פון די קינדער די אנדערע צד, מ'צוקלאפט נישט דאס קינד'ס נאטירליכע און דארשטיגע געפיל צו זעהן זיין מאמע און זיין טאטע רעספעקטירט) איז נישט אויסגעשטעלט צו די אויבענדערמאנטע סטאטיסטיקס אויף אזא פארנעם. כללו של דבר, נישט א גט הרג'ט דאס קינד, נאר די קאמף, שטיל אדער הויעך, ארום דעם. און הוא הדין איז מיט שטובער ווי ס'איז נישט דא א גט.

כ'האב מקצר געווען, אבער ס'איז דא פיל גיטע ביכער וואס שיינען א ליכט אויף די קאמפלעצירטע אישו. איינס וואס קימט יעצט אין געדאנק איז:
Helping Children Cope with Divorce

דער אייבישטער זאל העלפן אז פאר די טובה פון די קינדער זאל מען אנהייבן זיך באניצען מיט די מתנה פון אויבן: פסיכילאגישע געפינסן און דאס מערסטע פארגעשריטענע פארשטאנד איבער די קאמפליצירטע נושא פון קינדער דעוועלעפמענט און די אפעקטן פון טראומא - און זיך באניצן דערמיט אפי' ווען ס'איז נישט באקוועם פארן עגא. וויסענשאפט בכלל, און סאציאלע וויסענשאפט בפרט, איז אן אנייענדיגע פארשונג פראיעקט, און קיינער זאגט נישט אז מיר פארשטייען אלעס און האבן די שליסל צו לייזן אלע פראבלעמען. אבער פארט שטייען מיר בעסער היינט פון סיי ווען אין דעם עבר אין פארשטיין געוויסע געזעלשאפטליכע פלאגענישען. ס'איז אן עון פלילי דאס צו איגנארירן צוליב אראגאנץ.

יואליש, פיין געשריבן. ס'איז מסתבר צו זאגן אז די סיבה פארוואס ביי חרידישע אידן טוהט דאס מער אפעקטן די קינדער, איז פשוט ווייל ביי אונז איז א גט אן אויפאלענדע שריט.
די קינדער שפירן זיך אנדערש, און בכלל איז דער אידישער לעבן אנגעוויזן אויף עלטערן אסאך מער.
ס'שאד פאר שידוכים אין גרויסן, און נאך פיל אנדערע אפעקטן. שטעלט זיך פאר א גוי פארן באשליסן ווער זיין עזר כנגדו זאל זיין, ליגט דער פאטענציאלער אישו פון עלטערן'ס דיווארס אויפן טיש.

יואליש, אגב אז דו שרייבסט אז בדחן האט א גוטן פאוינט, אפשר זאלט איר געבן א לייק.
איך וועל פשוט הנאה האבן צו זעהן יואליש לייקן בדחן. דאס וועט ממש זיין א הענדשעיק פון מאיר כהנא צו אכמאדינדזשאד. (נישט ממש, נאר א בחינה. דער עקסטרעם רעכטער מיט דער עקסרעם לינקער.)

ביי מיר איז עס, וועגעןזי זעהט אז די קינדער האבען מיר זייער שטארק ליב, איז דא אין דעם א קנאה, סא לשיטתה וואס ווייניגער די קינדער וועלן רעדן צו מיר האפט זי אז די קשר וועט ווערן ווייניגער,

א "גט" איז טייטשט "כריתות".

זאגסט דאך אזוי גוט!

איינע פון די אנגענומענסטע וועגן אין די גויאישע וועלט צוריקצובאקומען א X איז צו איגנארן פאר אפאר וואכן, נישט האבן קיין טראפ שייכות מיט די אנדערע זייט, דעמאלטס וועקט זיך צוריק אויף די אהבה.

אביגדור האט געשריבן:א "גט" איז טייטשט "כריתות".

כריתות פון איר, אבער נישט פון די קינדער.

כ'בין גראדע נייגעריג צו אין אונזער תורה איז דא א שמועס איבער דעם "וואו די קינדער זאלן זיין"?
א

קאווע טרינקער האט געשריבן:

אביגדור האט געשריבן:א "גט" איז טייטשט "כריתות".

כריתות פון איר, אבער נישט פון די קינדער.

כ'בין גראדע נייגעריג צו אין אונזער תורה איז דא א שמועס איבער דעם "וואו די קינדער זאלן זיין"?
א

אין טריקענעם מדבר! גרש את האמה הזאת ואת בנה. א גט צוליב א פארדארבן קינד.

יואליש האט געשריבן:

קאווע טרינקער האט געשריבן:

אביגדור האט געשריבן:א "גט" איז טייטשט "כריתות".

כריתות פון איר, אבער נישט פון די קינדער.

כ'בין גראדע נייגעריג צו אין אונזער תורה איז דא א שמועס איבער דעם "וואו די קינדער זאלן זיין"?
א

אין טריקענעם מדבר! גרש את האמה הזאת ואת בנה. א גט צוליב א פארדארבן קינד.

דארט האט מען זיך דאך ג'גט וועגן די קינד, ישמעאל האט פארדארבן יצחק איז אודאי זאל ער מיטגיין מיט די מאמע. אבער ביי א געווענליכע מעשה וואו ס'דא געהעריגע קינדער מיין איך אז די גאנצע זאך וואס די קינדער גייען מיט די מאמע איז אלטס פראקטישקייט, ווייל זי קען זיך ענדערש אפגעבן מיט זיי.

עפ״י הלכה דארף א אינגעל פון העכער 6-7זיין ביי די טאטע ער איז מחיוב בחינוך , קיינער קען עם אס נישט אוועק נעמען, למעשה פירט זיך דער עולם אנדערשט,

נעבעך.

יואליש האט געשריבן:

קאווע טרינקער האט געשריבן:

אביגדור האט געשריבן:א "גט" איז טייטשט "כריתות".

כריתות פון איר, אבער נישט פון די קינדער.

כ'בין גראדע נייגעריג צו אין אונזער תורה איז דא א שמועס איבער דעם "וואו די קינדער זאלן זיין"?
א

אין טריקענעם מדבר! גרש את האמה הזאת ואת בנה. א גט צוליב א פארדארבן קינד.

באמת גערעדט ברענגסטו טאקע זייער אן אינטערסאנטע מקור. שטייען שטייט אבער דארט אז וירע הדבר מאד בעיני אברהם על אודות בנו. די איינציגסטע וועג אים צו בארואיגען איז געווען א קלארע נבואה אז וגם את בן האמה לגוי אשימנו כי זרעך הוא.
יא, שרה האט פארשיקט, עס איז נישט געווען איר קינד. אבער אברהם איז געווען זייער ברוגז דערוועגן, על אודות בנו, נאך אלעם איז ער זיין קינד. אברהם האט נישט געוואלט פארשיקן זיין קינד חאטשיק ער איז געווען מצחק, ולפי חז"ל מיינט דאס ע"ז ועוד.
אמת, עס איז נישט פשוט פשט, אבער אם אין ראי' לדבר, זכר לדבר מיהא איכא.

געווען ביי א חתנה פון א חשובע ת"ח און איך האב באמערקט ווי ער איז זייער מכבד א יוד מיט אראפגעבויגען היטל. האט מיר א יוד מגלה געווען אז דאס איז דעם ת"ח ערשטע ווייב'ס מאן, און ער רופט אים צו זיינע שמחות אפילו וואס איז נישט אירע קינדער, און פרעגט זיך אלץ נאך וואס ער מאכט מיט פרנסה געזינט וכד'